به گزارش ایرنا؛ در مراسم تشییع پیکر مرحوم شایگان، عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی، اشرف بروجردی رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی، علی یونسی مشاور ویژه رییس جمهور در امور اقلیتهای قومی و مذهبی، بهرام قاسمی سخنگوی وزارت خارجه، جمعی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی، سفیر هند در تهران، غلامحسین کرباسچی، آیدین آغداشلو، بهمن فرمان آرا، جواد مجابی، شخصیت های فرهنگی، نویسندگان و فعالان عرصه نشر حضور داشتند.
** از دست دادن داریوش شایگان ضایعه ای بزرگ است
رییس دایره المعارف بزرگ اسلامی در این مراسم گفت: از دست دادن داریوش شایگان، ضایعه ای بزرگ است بنابراین به خانواده وی و نیز اهالی علم و فرهنگ تسلیت می گویم.
سید کاظم بجنوردی افزود: نقش دکتر شایگان در ارتقا سطح روشنگری ایران بسیار برجسته بود. او فیلسوف، فرهنگ شناس و اسطوره شناسی بود که با اسطوره و عرفان برخورد علمی می کرد.
وی ادامه داد: شایگان با فرهنگ غرب و شرق به صورت محتوایی آشنا بود و نهایت سعی او تاباندن فرهنگ های منتقد بر آن بود.
رییس دایره المعارف بزرگ اسلامی، با بیان اینکه شایگان نعمتی برای همه ایرانیان بود، افزود: آسمان وی بسیار صاف و شفاف بود، امیدوارم در پیشگاه الهی به علو درجات برسد.
به گفته بجنوردی، شایگان دارای یک چهره شاخص انسانی بود و اخلاق او برای همه عبرت آموز بود.
رییس دایره المعارف بزرگ اسلامی افزود: افرادی چون شایگان، زرین کوب، عنایت الله نظام و شرف الدین خراسانی میراثی را برای ما به جا گذاشته اند که با آن می توان غنای بیشتری به فرهنگ ایران بخشید.
** شایگان مرگ را تجربه کرده بود
حجت الاسلام مصطفی محقق داماد نیز در این مراسم ضمن تسلیت به جامعه دانشمندان ایران گفت: دکتر شایگان سرمایه بزرگ و اندیشمندی بود که از دست رفت. نمی دانم امروز برای این فیلسوف، عارف، نویسنده متفکر و شاعر ایران شناس چه بگویم.
وی افزود: شایگان مجسمه اخلاق و تواضع بود، زبان و قلم او گزنده نبود و کسی را نمی آزرد و این بهره اخلاقی را از الگوی تربیتی خود علامه طباطبایی فراگرفته بود.
محقق داماد ادامه داد: ویژگی های دکتر شایگان از ریشه های خانوادگی او بود، اما صرفا به تحصیل او مربوط نمی شد زیرا عالم و فیلسوف زیادی دیده ایم در حالیکه همه آنها تجسم اخلاق نبوده اند.
به گفته وی، همه آنچه شایگان نقل می کرد همراه با عشق بود.
این پژوهشگر دینی افزود: شایگان مرگ را قبلا تجربه کرده بود و به گفته خود به همراه پیرمرادش آنچه را که باید چشیده بود.
محقق داماد گفت: مرگ شایگان برای ما داغی است زیرا متفکر و نویسنده ای را از دست داده ایم که عاشق ایران بود و دلش برای ما می تپید در حالیکه فارغ از آزار نبود و او را آزردند.
** تسلیت ملت و دولت هند به مردم ایران
سفیر هند در تهران نیز طی سخنانی تاسف دولت و ملت هند را از مرگ دکتر شایگان اعلام کرد و افزود: این مصیبت بزرگ را به ملت فرهیخته ایران و همه افرادی که داغدار این متفکر هند شناس هستند، تسلیت عرض می کنم.
سوراب کومار افزود: شایگان نویسنده، فیلسوف و نظریه پردازی بود که از حامیان هند به شمار می رفت و سال های زیادی از عمر خود را صرف بنای تفاهم میان دو کشور کرد.
به گفته سفیر هند، محصول پژوهش های عمیق دکتر شایگان دو کتاب ارزنده فلسفه های هند و تصوف هندوئیسم است که از کتاب های مرجع پروهشگران ایرانی است.
مرحوم داریوش شایگان پنجم بهمن سال گذشته به علت عارضه مغزی در بیمارستان بستری شد و سرانجام دوم فروردین ماه در ۸۲ سالگی دار فانی را وداع گفت.
وی در سال ۱۳۱۴ در تهران متولد شد، در مدرسه فرانسوی سن لویی تهران درس خواند و برای ادامه تحصیل به خارج رفت و در رشته هندشناسی دکترا گرفت.
آسیا در برابر غرب، ادیان و مکتبهای فلسفی هند، بتهای ذهنی و خاطرههای ازلی، پنج اقلیم حضور، در جستجوی فضاهای گمشده و فانوس جادویی زمان از جمله تالیفات مرحوم شایگان است.
شایگان؛ یک عمر تلاش برای آگاهی بخشی
صبح امروز متفکری دیده از جهان فرو بست که تا ماه های پایانی عمرش لحظه ای از تفکر و پژوهش غافل نماند. اما 5 بهمن سکته مغزی قلم را از دست مردی گرفت که بخش اعظم عمر 83 ساله اش را در مسیر آگاه شدن خود و آگاه کردن دیگران صرف کرد و تا آنجا که توانست در کار علاج گری و شفابخشی درد و رنج های اجتماعی و فرهنگی اهتمام ورزید.
داریوش شایگان، فیلسوف معاصر ایران امروز پنجشنبه (دوم فرودین 1397) ، قلم را زمین گذاشت و رفت. وی متولد سال 1314 تهران، دانش آموخته دانشگاه «سوربن» فرانسه، استاد فلسفه ادیان هند و زبان سانسکریت بود. بسیاری آثار او به زبان فرانسه منتشر شد. آشنایی او با چند زبان اروپایی از او فردی ساخت «جهان وطنی» و آماده شنیدن و پذیرفتن. او از بزرگانی چون علامه طباطبایی فیلسوف و عارف و «هانری کربن» اسلام شناس و شیعه شناس فرانسوی بسیار آموخت. شایگان از حاضران اصلی نشست های «حلقه اصحاب تأویل» بود که علامه طباطبایی و کربن، دو محور اصلی آن را در مباحثات فلسفی و اسلامی تشکیل می دادند.
شایگان در کتاب «زیر آسمان های جهان» که در فرانسه منتشر شده، در مورد علامه طباطبایی چنین میگوید: من از محضر چهار تن فیض بردهام، که هریک از آنها برایم ارزش خاص خود را دارد. بیتردید، علامه طباطبایی را بیش از همه ستوده و دوست داشتهام. به او احساس ارادت و احترامی سرشار از عشق و تفاهم داشتم. سوای احاطه وسیع او بر تمامی گستره فرهنگ اسلامی... آن خصلتِ او که مرا سخت تکان داد، گشادگی و آمادگی او برای پذیرش بود. به همه حرفی گوش میداد، کنجکاو بود و نسبت به جهانهای دیگرِ معرفت، حساسیت و هشیاری بسیار داشت. من از محضر او به نهایت توشه برداشتم.
شایگان معتقد بود که هانری کربن، شهاب الدین سهروردی معروف به «شیخ اشراق» (فیلسوف ایرانی قرن ششم هجری) را به غرب معرفی کرد. به اعتقاد او، کربن بسیار تلاش کرد تا نقش ایران را در رشد و شکوفایی جهان اسلام نشان داده و نقش ایران را در تمدن اسلامی برجسته کند.
همین رویکرد کربن مشوق شایگان برای مطالعه فرهنگ و مذاهب شرقی و هندی شد. وی با تسلط به زبان سانسکریت و مطالعه ادیان شرقی دو اثر «ادیان و مکتبهای فلسفی هند» در 2 جلد و «تصوف و هندوئیسم» را نگاشت.
شایگان را می توان از چهره های متفکر مبارزه با غرب زدگی دانست. او در کتاب «آسیا در برابر غرب» تلاش کرد چالش فلسفی و فرهنگی مقابله با غرب را پذیرفته و مفهوم غرب زدگی جلال آل احمد را گسترش دهد. او در این اثر فهمی عمیق از مسائلی را ارائه کرد که مواجهه انسانهای جهان سوم با برتری جویی فرهنگ غربی را در بر میگرفت. او تلاش کرده بود تا انسان و هویت شرقی را بشناسد و در وانفسای مدرنیته و تحول پست مدرن دنیای امروز جایگاه او را نشان دهد.
او تعریف دقیقی از انسان شرقی ارائه کرد و معتقد بود: «شیوه ای از هستی اند که از نظر انسان شناختی غنای بسیار دارد، دست کم در سطح روابط انسانی، بسیار گرم [یا] در همدلی و توجه داشتن به دیگران و [همچنین] در سپردن خویش به دست سرنوشت....». «[نیز کیفیتی از] پرداختن به شادی های لحظه ای یا ایجاد پیوندهای واقعاً عمیق دوستی. [و سرانجام] خدمت بی مزد و منّت، کرامت و بخشندگی [تا] همدلی بی چشم داشت».
فیلسوف معاصر ایرانی علاوه بر سال ها تحقیق و تتبع در مطالعات مقایسه ای به ویژه عرفان تطبیقی، مطالعه گسترده ای در مورد شعر فارسی و شعر و رمان فرانسوی را نیز در کارنامه خود دارد که اثر خواندنی و تأمل برانگیز «جنون هشیاری» بحثی درباره اندیشه و هنر «شارل بودلر» از آن جمله است.
مصطفی ملکیان فیلسوف ایرانی در تازه ترین نوشتار خود در مورد داریوش شایگان (فصلنامه «نگاه نو» بهمن 96)، وی را «عالم و محقق، بیش و پیش از هر چیز دیگر پژوهشگر و نظریه پرداز فرهنگ» نامید و نوشت: شایگان، به گمان من، روشنفکری معنوی، و نه دینی، و نه لائیک است. روشنفکر، به اعتبار این که عقلانیت، و به خصوص عقلانیت نقادانه را به جد پاس می دارد، و معنوی (spiritual)، به این اعتبار که سهم روح (spirit) را سرسختانه مطالبه می کند. شاید بتوان گفت معنویت گرایی او در حد آرمان و نظر متوقف مانده و به حد عمل و ارائه طریق های کاربستی نرسیده است؛ با این همه، اگر این گفته راست باشد، باز مانع از این نیست که شایگان را بزرگترین روشنفکر معنوی قلمداد کنیم که از زمان پدیده روشنفکری در ساحت فرهنگ ایرانی، تاکنون پا به عرصه وجود نهاده است.
همچنین وی به توصیف زیاد از وجود فرهنگی جامعه جهانی و ایرانی در آثار شایگان توجه می کند و می افزاید، بهاء الدین خرمشاهی (نویسنده و مترجم معاصر) شایگان را به همین دلیل فیلسوف فرهنگ می نامد که از توجه شایگان به فرهنگ حکایت دارد.