استان گیلان مملو از شهرهایی زیبا و سر سبز است که دیدن هر کدام شان خالی از لطف نیست اما در میان این اماکن دیدنی، شهر ماسوله جایگاهی خاص و منحصر به فرد دارد. خانه های پلکانی این شهر علاوه بر جذابیت و زیبایی، نمایانگر مهربانی مردمان این خطه سر سبز شمالی است.در روزگاری که آپاراتمان نشینی در میان جوامع شهری آن قدر معضلات و گرفتاری دارد که امروزه قوانین فراوانی برای رفع و رجوع شکایات همسایه های این خانه ها وضع شده، اهالی مهمان نواز شهر ماسوله بدون هیچ نگرانی و مشکلی در خانه هایی زندگی می کنند که بام هر یک، حیاط خانه دیگری است و این هم زیستی مسالمت آمیز در شیب کوه، نشان دهنده چیزی نیست جز عشق و محبت.شاید بشود شهر ماسوله را پلکان های عاشقی دید در میان استان گیلان و این همه مهرورزی و نیکی وام دار طبیعت گشاده دست این منطقه زیبا است. شهر ماسوله در بخش شرقی رشته کوهی از تالش در استان گیلان واقع شده و معماری و نوع ساخت خانه هایش در جهان مشهور است. خانه هایی بر روی کوه و بالای رودخانه خروشانی با نام «ماسوله رودخان.» این بهشت رویایی 55 کیلومتر با مرکز استان گیلان، شهر رشت فاصله دارد و با مساحتی بالغ بر 16 هکتار، در ارتفاع 1050 متر بالاتر از سطح دریا، جای گرفته است. در ادامه با سفر به ماسوله و تماشای جاهای دیدنی ماسوله برای خوشگذرانی در ماسوله با ما همراه باشید.
سفر به ماسوله گیلان دارای هوایی معمولا مه آلود فضایی خیال انگیز را برای گردشگران فراهم آورده و با شهرستان فومن 32 کیلومتر فاصله دارد. از لحاظ جغرافیایی این شهر گیلانی با خلخال و ماسال و طارم محمود همسایه است. عطر گیاهانی چون بابونه و گلپر همواره در فضای شهر ماسوله ودیگر جاهای دیدنی ماسوله به مشام می رسد و زبان شیرین تالشی مردمانش با لهجه خاص ماسوله ای، این شهر را دلنشین تر و جذاب تر نموده است. برای خوشگذرانی در ماسوله بدانید که جنگل های اطراف شهر، همچون تمامی نقاط استان گیلان، سر سبز است و پوشش گیاهی آن را درختان بلوط، توسکا، زبان گنجشک و آراد تشکیل می دهد. در سفر به ماسوله بدانید که اگر 6 کیلومتر به سمت شمال غرب شهر ماسوله حرکت کنید، در ارتفاع 1800 متری از دریا به بخش قدیمی و تاریخی شهر با نام «کهنه ماسوله» خواهید رسید. در کاوش هایی که در این محوطه صورت گرفته ظروف و آثاری متعلق به قرن پنجم و ششم هجری قمری به دست آمده است و به نظر می رسد این روستای 8/0 هکتاری دارای دیوار هایی است که مربوط به کوره ذوب آهن و فلز می باشد.
این شهر که با شماره 1090 در سال 1354 هجری شمسی به ثبت ملی رسیده است و همچنین جاهای دیدنی ماسوله هم دارای تاریخچه جالبی است. این طور که معروف است در زمان فرار «آقا سید جمال الدین اشرف» از شهر طارم در حوالی قرن سوم هجری، یکی از همراهان مورد اطمینان وی به نام «عون بی محمد بی علی» دچار جراحت شدیدی شد و به ناچار در منطقه قدیمی شهر سکنی گزید. طبق وصیت نام برده، او پس از مرگ در همان جا دفن شد و کم کم اطراف محل خاکسپاری او که مردی متدین و مورد اطمینان بوده خانه هایی ساخته شد و ماسوله پا به عرصه گیتی نهاد. اما عده ای دیگر با استناد به تاریخ خطی سالک به قلم «سالوک معلم» سنگ بنای به وجود آمدن شهر را به دو تن از شاگردان سالک نسبت می دهند.
«عین علی» و «زین علی» شاگردانی بودند که بنا به وظیفه دینی خود مشغول تبلیغ دین اسلام بوده و در این منطقه وفات یافته اند. مردمانی که بنا بر تعلیمات این دو تن به دین اسلام گرویده بودند بر محل دفن آن ها زیارت گاهی بنا کردند و کم کم با ساخت خانه گرداگرد این محل، ماسوله به وجود آمد. به نظر می رسد علت کوچ اهالی روستای ماسوله قدیم به ماسوله جدید زلزله مهیب سال 890 هجری قمری باشد یا بیماری واگیر دار طاعون که در سال 943 هجری قمری بسیاری را مبتلا کرده و به کام مرگ کشاند. شهری که هم اکنون در استان گیلان به نام ماسوله شناخته می شود و هر ساله پذیرای گردشگران بی شماری است از چهار محله تشکیل شده است. در سفر به ماسوله و تماشای جاهای دیدنی ماسوله مز ور (مسجد بر)، خون ور (خانه بر)، اسد محله و کی سر که خود شامل دو بخش کفا کی سر و بن کی سر است محله های اصلی ماسوله می باشد. بازار چهار طبقه نیزاز دیدنی های این منطقه محسوب می شود. هر چند که در گذشته ای در حدود یک قرن پیش، این منطقه 600 واحد مسکونی داشته است اما امروزه تنها 350 واحد مسکونی همراه با 120 واحد تجاری، این شهر را تشکیل می دهد.
برای خوشگذرانی در ماسوله و بازدید از جاهای دیدنی ماسوله در نقاط مرتفع جنگل های این شهر، جنگل هایی وجود دارد به غایت زیبا و بکر، در انتهای جنگل دره ای ماسوله، آبشاری وجود دارد که ارتفاعی در حدود 30 متر دارد و ریزش آب از این ارتفاع به محوطه ای سبز، تصویری را ایجاد می کند که بیشتر به فیلم های تخیلی شباهت دارد تا صحنه ای واقعی.در سفر به ماسوله بدانید که این آبشار که به نام «آبشار کوشم» معروف است یکی از نقاط دیدنی شهر ماسوله گیلان است. از دیگر مناطق طبیعی دیدنی شهر ماسوله پارک جنگلی 2000 هکتاری است که دردل کوهستان وجود دارد و به دلیل حفاظت توسط محیط زیست دارای درختان متنوع و گوناگون بسیاری است همچون راش، ممرز، فندق، توسکا و آزاد و مملو از گیاهان دارویی است که محل گردش و تفریح مسافران بسیاری است.
آبشار «لار چشمه» برای خوشگذرانی در ماسوله نیز از دیگر دیدنی های طبیعت دست نخورده اطراف شهر ماسوله گیلان است. ارتفاع 6 متری این آبشار در دل طبیعت زیبایی منحصر به فردی به این فضا داده است. برای خوشگذرانی در ماسوله در سفر به ماسوله بدانید که رستوران و قهوه خانه های اطراف لار چشمه، محیطی بسیار دوست داشتنی را برای گردشگران فراهم کرده است. در کنار مکان هایی چون آبشار تریشوم، چشمه آب معدنی علی زاخونی و چشمه آب معدنی زمزمه می توان با کمی کوه پیمایی پا به ییلاقی گذاشت که مناظر مسیر آن هوش از سر هر دوست دار طبیعتی می برد و همچون معشوقی عشوه گر، دلربایی می نماید. این ییلاق فوق العاده و مدهوش کننده ییلاق «کوبار ماسوله» نام دارد که تصاویر و زیبایی هایش هیچ گاه از ذهن شما بیرون نخواهد رفت.
قله شاه معلم که نامش همان طور که در تاریخچه این شهر گفته شد از نام مرد پرهیزگاری گرفته شده است با ارتفاع 3050 متر محلی است برای کوهنوردان حرفه ای. این قله به دلیل داشتن مسیری سخت به نام ماسوله داغ مشهور است اما به قدری مناظر مسیر وصف نا شدنی است که کوهنوردان بی مشاری را به این منطقه می کشاند. امام زاده عون بی محمد نیز به دلیل اهمیت و موقعیت تاریخی با قدمتی که به قرن دوم و سوم هجری قمری می رسد از دیدنی های مذهبی این شهر در گیلان است. این بنای هشت ضلعی طبق اسناد و مدارک موجود به عون بن محمد حنیفه بن علی باز می گردد که پسر امام علی (ع) می باشد. کنده کاری سنگ قبر این بنای متبرک و تاریخی، سال 969 هجری قمری را به نمایش گذاشته است.
خانه های پلکانی شهر که عامل شهرت این منطقه در جهان است و نماد ماسوله می باشد اغلب دو طبقه می باشند و هر کدام به دو قسمت زمستانی و تابستانی تقسیم می شوند. سومه که نام بخش زمستانی است دارای اتاقی کوچک در انتهای خانه است که بسیار کم نور و تاریک است و تنها با روزنه ای روشن می شود که اهالی ماسوله به آن «لون» می گویند. میان این اتاق کوره ای وجود دارد که محل تامین گرما و جایی برای پخت و پز است و روی تاقچه هایی که گراگرد اتاق ساخته اند ظرف و ظورف مسی و چینی دیده می شود. بخش تابستانی یا همان اناق پیشخوان، پنجره هایی زیبا دارد. پنجره هایی که به سمت بالا باز می شوند و همگی جوبی هستند. گره های هندسی و شیشه های رنگین از تزئینات اتاق های تابستانی است و معمولا با شمعدانی های رنگ به رنگ تصاویر بدیع و خاصی را خلق کرده اند.با سفر به شهر ماسوله از استان گیلان، علاوه بر لذت بردن از طبیعت سر سبز و رویایی شمال کشور، می توانید از دیدن نوع معماری و نحوه ساخت خانه های ماسوله بر شیب کوه، به دیده های خود بیفزائید و حیرت زده شوید از خانه های پلکانی با شمعدانی های زیبای کنار پنجره های چوبی اش. هوای مه آلود و بوی گیاهان دارویی پیچیده در فضای ماسوله، تنها بخشی از این سفر رویایی است در میان مردمانی مهمان دوست با لباس هایی به رنگ های شاد و سنتی مخصوص اهالی گیلان.