تولید هورمون رشد انسانی حدود 20 سال در ایران قدمت دارد و از حدود 18سال پیش (سال 1377) به عنوان یک پروژه ملی مطرح و وارد چرخه آماده سازی برای تولید شد. تا پیش از این کشور در زمینه داروی هورمون رشد کاملا متکی به خارج بود اما آغاز این پروژه در زمینه بایوتکنولوژی گامی بود تا کشور در این زمینه از خارج بی نیاز شود. تولید این گونه تولید هورمون رشد انسانی که به گفته کارشناسان سالانه مبلغ 80 میلیارد تومان صرفه جویی ارزی به همراه دارد (این مبلغ پیش از این بابت واردات هورمون رشد هزینه می‌شد)، می تواند کشور را در زمینه رسیدن به استقلال دارویی که از جمله چشم اندازهای مطرح شده است، یاری رساند. 

این پروژه که همزمان برای آبزیان، طیور و انسان وارد فاز اجرایی شده بود، با افت و خیزهایی همراه شد؛ بخش مربوط به آبزیان و طیور به موقع به اتمام رسید و وارد چرخه تولید شد اما فاز انسانی آن که خردادماه سال 1393 برای اولین بار وارد خط تولید شده بود، چهار ماه بعد به دلایلی متوقف شد. اکنون اما فاز انسانی پروژه ملی تولید هورمون انسانی پس از یک توقف سه ساله، با رویکرد بومی سازی بر اساس ژنتیک ایرانی و به منظور اثربخشی بیشتر بار دیگر وارد چرخه تولید شده است و به گفته دست اندرکاران این پروژه به زودی تولید و به بازار عرضه می شود. تولید هورمون رشد که برای درمان کم رشدی کودکان کاربرد دارد تاکنون فقط در انحصار چهار کشور آمریکا، دانمارک، کره جنوبی و انگلیس بود اما از این پس ایران رسما به عنوان پنجمین کشور در دنیا وارد این حوزه می شود. 

دکتر سیدفرشاد حسینی شیرازی رئیس مرکز تحقیقات علوم دارویی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در این خصوص به خبرنگار علمی ایرنا گفت: تمام مراحل تولید هورمون رشد انسانی یک بار در گذشته در ایران به اتمام رسیده بود اما از زمانی که این پروژه کلید خورد تا زمانی که به نتیجه برسد، فرمولاسیون هورمون رشد برای عرضه به بازار تغییر کرد و کار متوقف شد؛ فرمولاسیون جدید نیز اکنون در حال طی فاز نهایی و در مرحله عبور از تولید آزمایشگاهی به تولید انبوه است تا به زودی این هورمون وارد بازار شود. وی با بیان اینکه درحال حاضر هورمون رشد با فرمول وارداتی در کشور تولید می شود، اظهار کرد: هورمون رشدی که اکنون در داخل کشور تولید می شود، از پایه نیست یعنی فرمول آن را اینجا نمی سازیم بلکه چندین کارخانه در ایران هستند که ماده اولیه را از خارج وارد می کنند و در داخل فرموله می کنند و به بازار عرضه می کنند. 

حسینی شیرازی افزود: علاوه بر این هورمون رشد وارداتی از کشورهای دیگر نیز در کشور ما وجود دارد و این دو نوع داروی تولیدی و وارداتی درحال حاضر در کشور در دسترس است اما هورمون رشد مورد بحث، هورمون رشدی است که از ابتدا مولکول اصلی آن به روش بیوتکنولوژی در سلول ها در ایران تولید می شود. وی توضیح داد: در واقع بومی سازی این دارو در کشور به این معنا است که بتوانیم این هورمون رشد را در داخل یک میکروب یا سلول تولید کنیم و سپس خالص سازی و فرموله کرده و به بازار عرضه کنیم. رئیس مرکز تحقیقات علوم دارویی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گفت: پیش بینی مسئولان این حوزه این است که به احتمال زیاد این دارو در سال 1397 وارد بازار می شود. 

** موارد مصرف هورمون رشد انسانی 
حسینی شیرازی مصرف هورمون رشد انسانی را برای کودکان دانست و گفت: وجود به اندازه کافی هورمون رشد در سنین رشد کودکان بسیار بااهمیت است و کمبود آن سبب کوتاه قدی و رشد ناکافی عضلات می شود بنابراین یکی از موارد استفاده از داروی هورمون رشد، برای کودکان است. وی درخصوص زمان مناسب مصرف این دارو در کودکان اظهار کرد: زمان مصرف این دارو برای کودکان قبل از سن بلوغ است .حسینی شیرازی در مورد مصرف این دارو در بزرگسالان نیز گفت: گاهی در بزرگسالی افراد دچار مشکل تحلیل عضلانی می شوند که مصرف هورمون رشد در این موارد نیز می تواند کمک کننده باشد؛ اما هورمون رشد انسانی مصارف نابجایی نیز دارد. 

** سوءمصرف هورمون رشد توسط برخی ورزشکاران و عوارض آن 
رئیس مرکز تحقیقات علوم دارویی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی اظهار کرد: سوءمصرف این دارو معمولا توسط برخی بدن سازان و ورزشکاران صورت می گیرد؛ آنها این دارو را تزریق می کنند برای اینکه عضلاتشان رشد بیشتری داشته باشد اما این استفاده نابجا عوارض زیادی حتی خطر مرگ را برای آنها به دنبال دارد. حسینی شیرازی افزود: بخش های مختلف بدن انسان باید در توازن با هم رشد کند؛ همانطور که عضله رشد می کند، قلب نیز باید قوی تر شود تا بتواند آن عضله را تغذیه کند، کلیه و کبد هم باید قوی تر شوند تا بتوانند بدن را پاکسازی کنند. وی با بیان اینکه در سنین قبل از بلوغ تمام سیستم ها و اندام های بدن با هم رشد می کنند، گفت: وقتی که ورزشکاران از داروهایی استفاده می کنند که فقط یک اندام خاص آنها رشد می کند، بقیه اندام ها نمی توانند خود را با آن اندام بزرگ شده هماهنگ کنند؛ بنابراین این افراد به انواع بیماری ها مانند بیماری های کبدی، قلبی، تنگی نفس و مرگ های ناگهانی دچار می شوند. 

حسینی شیرازی اظهار کرد: اگر عضله ای در حال رشد است باید رباط آن هم باید رشد کند و استخوان آن ناحیه نیز باید قوی تر شود. اما اگر عضله را بسیار قوی کنیم ولی استخوان ضعیف باشد، استخوان می شکند و یا عضله قوی باشد اما مفاصل قوی نباشند مفاصل به مرور از بین می روند. وی گفت: هورمون های رشدی که افراد برای بدن سازی مصرف می کنند، به دلیل اینکه سن رشد آنها به اتمام رسیده است، نمی تواند روی همه اندام ها موثر باشد و تنها عضلات رشد می کنند تا ظاهر زیباتری داشته باشند اما الزاما قلب به همان اندازه قوی نمی شود و به همین دلیل گاه این افراد با کمبود خونرسانی مواجه شده که خطر مرگ را برای آنها به دنبال دارد. حسینی شیرازی یادآور شد: اما در کودکان قبل از سن بلوغ همه اندام های بدن درحال رشد هستند و آمادگی رشد دارند؛ بنابراین هر تحریک رشد به هر صورتی که انجام گیرد (مصرف هورمون رشد، تغذیه مناسب، ورزش)، بقیه اندام ها هم تحریک می شوند و مانند بازی دومینو تمام اندام ها متناسب با هم رشد می کنند. 

بهار نیوز