هم اندیشی کاغذ چینی و خوشنویسی ایرانی

به گزارش ایرنا در میان تمامی هنرها، هنر خوشنویسی دارای بالاترین جایگاه در تفکر چینی ها است آنان سال ها قبل از اروپایی ها به اهمیت لحظه و ثبت آن در اثر هنری پی برده و آن را در تکنیک های خاص خوشنویسی و نقاشی خود بکار بسته بودند.اسلام و مسلمانان «حلقه پیوند هنر خوشنویسی ایران و چین» بوده اند مسلمانان چین در تاریخ فرهنگ و هنر این کشور جایگاه و نقش والایی دارند و از هنگام ورود به چین خدمات زیادی در زمینه های گوناگون از جمله خطاطی، نقاشی، هنرهای دستی، خوشنویسی و موسیقی به چین عرضه کرده اند و اکنون نیز خوشنویسان، خطاطان و نقاشان مسلمان معاصر زیادی در چین زندگی می کنند.قرآن های خطی که مسلمانان چین نوشته اند حاصل ترکیب فرهنگ های چین و خاورمیانه و عامل مهمی در توسعه مناسبات فرهنگی دو جانبه به ویژه ایران و چین است.در عصر جدید و همزمان با طرح ایده «یک جاده یک کمربند» یا همان «راه ابریشم نوین» چین، مرکز تعاملات فرهنگی هنری جاده ابریشم پکن از نهادهایی است که وظیفه تقویت روابط هنری چین با کشورهای در مسیر این جاده از جمله ایران را به عهده گرفته است.این نهاد فرهنگی در تازه ترین برنامه خود اقدام به برپایی «نمایشگاه تخصصی هزار سال کاغذ چین» با محوریت خوشنویسی ایرانی کرد در قالب این نمایشگاه هنرمندان و مردم چین با خوشنویسی ایرانی و اسلامی آشنا شدند.
این نمایشگاه فرصتی فراهم کرد تا روابط هنری دو کشور و همچنین نفوذ خوشنویسی ایرانی در چین بیشتر مورد توجه قرار گیرد.

** ضرورت تقویت فعالیت های هنری ایران و چین
'گونگ بین' مدیر این نهاد فرهنگی در گفت و گو با ایرنا ضمن معرفی فعالیت های مرکز هنری جاده ابریشم پکن، خواستار گسترش «تعاملات فرهنگی بین هنرمندان ایران و چین» شد.
او که در سال های اخیر با ساخت کاغذ به روش سنتی چینی به تهیه کاغذهایی با عمر چند هزار ساله با اتکا بر روش های کهن شهرت یافته است افزود: با بررسی ابعاد مختلف زندگی انسان معاصر در می یابیم که گویا به رغم پیشرفت تکنولوژی در بسیاری از موارد، کیفیت زندگی نسبت به روزگاران کهن تنزل داشته است.این هنرمند برجسته چینی که تحقیقات مفصلی هم در خصوص تاریخ خط و کاغذ در چین انجام داده است اظهارداشت: شاید از مهمترین مشکلات انسان معاصر این باشد که به واقع نمی داند زیبایی یا حتی کیفیت خوب به چه معناست.گونگ معتقد است رابطه هنری به ویژه در حوزه خط و خوشنویسی میان دو کشور ایران و چین به عنوان تمدن قدیمی، باید روز به روز توسعه یابد.

** ظرفیت تعامل هنری ایران و چین بیش از وضعیت فعلی امروز است
خانم 'ون یه شون' از پیشکسوتان آموزش زبان فارسی در چین و ایران شناس چینی نیز در مورد ظرفیت های تعامل فرهنگی دو کشور گفت: بیش از 50 سال از عمر 80 ساله ام را به مطالعه و پژوهش در خصوص مسائل ایران گذرانده ام و اطمینان دارم که «ظرفیت تعاملات هنری و فرهنگی ایران و چین بسیار بیش از وضعیتی است که امروز شاهد آن هستیم».این ایران شناس چینی با اشاره به «سوابق تاریخی تعاملات ایران و چین» در حوزه های مختلف گفت: بسیاری از نمادها یا موادی که امروز جزئی از زندگی روزمره چینی ها است از ایران کهن به چین وارد شده و در همین حال ایران نیز از طریق جاده ابریشم، تاثیرات بسیاری از چین دریافت کرده است.وی افزود: موضوع کاغذ و مساله نوشتار به ویژه هنر خوشنویسی، از جمله مسائلی است که ایرانیان و چینیان از تاریخ آن بی خبر مانده و نیاز به کار تطبیقی و معرفی متقابل در این حوزه ها بسیار ملموس است.

** شباهت های هنر خوشنویسی ایران و چین
'حامد وفایی' دانش آموخته دانشگاه پکن و عضو گروه مطالعات تطبیقی این مرکز علمی کشور چین نیز با اشاره به تنوع «هنر خوشنویسی ایرانی - اسلامی» به برخی از شباهت های خوشنویسی ایرانی و چینی اشاره کرد.او اظهار کرد متاسفانه در شرایط کنونی «میزان تعاملات عمیق میان هنرمندان ایرانی و چینی تقریبا در حد صفر است» و این در حالی است که «ظرفیت های گسترده» و بی بدیلی برای شکل گیری تعامل با محوریت هنرهای شرقی میان ایران و چین وجود دارد.این کارشناس مطالعات تطبیقی فرهنگ ایران و چین همچنین با اشاره به تاریخ خط نستعلیق و سیر تطور خوشنویسی ایرانی اسلامی اظهار کرد: متاسفانه بدلیل وجود «خلاهای غیرقابل انکار» و «عدم شناخت متقابل ایرانیان و چینیان از هنرهای یکدیگر»، «در بسیاری از مراکز فرهنگی یا علمی چین نستعلیق، نسخ یا ثلث به عنوان خطوط عربی معرفی می شوند».وفایی ادامه داد: این در حالی است که با مروری ساده بر تاریخ خوشنویسی پارسی و مشاهده نقش بزرگانی چون 'ابن مقله شیرازی' یا 'میرعلی تبریزی' تاثیر عمیق ایرانیان بر هنر خوشنویسی اسلامی به ویژه در خطوطی چون نستعلیق، ثلث و نسخ بر همگان آشکار خواهد شد.

** ضرورت توسعه ظرفیت های هنری ایران و چین
'بختیار اورمزد' محقق عرصه تاریخ و فرهنگ ایران و چین نیز ضمن اشاره به تاریخ تکامل کاغذ در چین و جایگاه کاغذ سمرقندی بر ظرفیت های گسترده ایران و چین برای شناخت متقابل در عرصه های فرهنگی و هنری تاکید کرد.وی با اشاره به ضرورت انتشار آثار مرحوم 'مظفر بختیار' برای معرفی هنر ایران به چینی ها گفت: واقعیت این است که هنر ایرانی مجموعه ای به هم پیوسته از ظرافت های بی بدیل هنر در حوزه های مختلف از جمله موسیقی، خوشنویسی، نگارگری و موارد دیگر است و همین موضوع بر پیچیدگی درک ابعاد مختلف هنر ایرانی از جمله خوشنویسی افزوده است.امید است همگام با توسعه روابط اقتصادی و سیاسی، روابط فرهنگی و هنری دو تمدن قدیمی نیز گسترش یابد خط و خوشنویسی می تواند یکی از زمینه های تقویت این روابط را شکل دهد.