بهار نیوز - ما در حفظ منابع آبی کشور بی‌کفایت بوده‌ایم

گروه علمي: یک استاد دانشگاه فردوسی گفت: ما به مرحله‌ای در مصرف آب رسیده‌ایم که نمی‌توان به آن بحران گفت، زیرا بحران زودگذر است و مسئله‌ای که وجود دارد این است که ما در حفظ منابع خود بی‌کفایت بوده‌ایم.

به گزارش ایسنا، دکتر علیرضا کوچکی در همایش "این کشاورزی تا کجا؟" که در ساختمان تحصیلات تکمیلی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد، در این رابطه اظهارکرد: اکنون مهم‌ترین مسئله محیط زیست است که آب در مرکز آن قرار دارد. مسئله‌ای که فرهنگ، اقتصاد و امنیت ما را دچار مشکل کرده و هنوز هیچ‌کس درصدد رفع آن نیست.وی عنوان کرد: دوکلمه‌ی نیاز و تقاضا بسیار مهم است. ما از نیاز در غذا و آب در سطح دنیا بسیار بالا زده‌ایم آن هم در حالی که یک کشور خشک هستیم. ما طی 30 یا 40 سال گذشته بیشتر از 100 میلیارد متر مکعب آب مصرف کرده‌ایم، هر سال 10 میلیارد مترمکعب از آبی که هزاران سال است در زمین ذخیره شده بوده استفاده کرده‌ایم.
عضو هیئت علمی زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه فردوسی بیان کرد: ما باید به آب به شکل یک مسئله نگاه کنیم. برخی معتقدند که نباید اینگونه بیان کرد که قرار است جنگ آب شود، درصورتی که اکنون این اتفاق افتاده و در اصفهان و این اطراف بر سر آب دعوا است.دکتر کوچکی خاطرنشان کرد: زمین‌های ما در حال فروکش است. درست در بدترین مکان کشور ما تاسیساتی را احداث کرده‌ایم که مصرف آب زیادی دارد. ممکن است بگویند این منابع تنها هشت درصد آب شرب ما است و اگر 50 درصد هم صرفه جویی داشته باشیم آب مقدار زیادی مصرف نمی‌شود.

وی ادامه اضافه کرد: اما مسئله آب خیلی مهم‌تر از این محاسبه است که بگوییم آب شرب و صنعت چه میزان است. زیرا ما فرهنگی بسیار ضعیف و حریصانه داریم. همانطور که در زمینه‌ی توسعه حریصانه و بدون توجه به توان ملی و آمایش سرزمین عمل کرده و اکنون آب را به این شکل درآورده‌ایم.عضو هیئت علمی زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه فردوسی تصریح کرد: روزی می‌رسد که لوله‌های آب ما عطش زده شده و آب نخواهند داشت. اگر در یک روز آب در مصرف خانگی کم شود پمپ‌ها در پشت دستگاه‌های آب‌سنج قرار گرفته و از هم پیشی می‌گیرند. کوچکی با تاکید بر این که کشاورزی ما باید از 30 سال گذشته تغییر می‌کرد، گفت: امروز کشاورزی قدیمی باید متوقف شود. ما سالی 30 میلیارد مترمکعب هدر رفت آب از مواد غذایی داریم یعنی بین 17 تا 35 میلیون تن مواد غذایی داریم.وی ادامه داد: سیاست‌های ما باید براساس استفاده‌ای که می‌توانیم از آب بکنیم، باشد. حریصانه توسعه دادن غلط است. آمایش سرزمین، تکنولوژی‌های مناسب، آب‌های خاکستری فاضلاب‌ها و بهبود الگوی مصرف غذایی و حتی قطعات کشاورزی ما از اروپا که پرآب بوده آمده‌است. عضو هیئت علمی زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه فردوسی خاطرنشان کرد: چه کسی باید جلوی افت زمین‌ها، خشک شدن بر اثر شور شدن و ریختن فاضلاب در آب را بگیرد؟ روستاهایی هستند که به شهرها آمدند. در شهر مشهد اکنون یک میلیون و 200 هزار نفر حاشیه‌نشین داریم که همه آنان کشاورز هستند و برخی به ناچار برای امرار معاش به خلاف رو آورده‌اند.کوچکی اظهار کرد: اصطلاحی به نام«نگسوز» وجود دارد که ما به آن "فود" می‌گوییم. انرژی، واتر، نگسوز یعنی پیوند انرژی، آب و غذا. این سه موضوع با هم ارتباط تنگاتنگی دارند و اگر ما بتوانیم آن‌ها را همراه هم ببینیم مسئله آب کمی تخفیف پیدا می‌کند.

وی عنوان کرد: در کشور ما انرژی ارزان است و این یکی از نکاتی است که بر مصرف زیاد آب ما تاثیر می‌گذارد برای مثال در کشور ما 60 درصد خوردروها تک سرنشین هستند درصورتی که در سایر کشورها برای این خودروها مسیر جدایی احداث شده است. قیمت آب در کشورهایی مانند انگلستان هر متر مکعب 25 هزار تومان است در حالی که در کشور ما 400 تومان است.عضو هیئت علمی زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه فردوسی با اعلام اینکه در یک سوم سطح کشور بارش کمتر از 100 میلی متر است که این رقم مربوط به اکنون نیست، افزود: نصف باران‌ها در فصل غیر زراعی است و این‌ها همه مشکلات اقلیمی ما است. یک درصد جمعیت 36 درصد منابع آب در اختیار دارند. سرانه آب تجدید پذیر که زمانی 6 هزار متر مکعب بوده است اکنون به هزار رسیده است یعنی در پایین‌ترین حدی که می‌تواند باشد. کوچکی اضافه کرد: 90 درصد آب به بخش کشاورزی رفته ولی در جهان 70 درصد است. روان‌آب(آب جاری) کم شده است. اضافه برداشت از منابع زیرزمینی حدود 11 میلیارد متر مکعب است. مخاطره در 78 درصد از حجم آب شرب کشور وجود دارد و اکنون 130 شهر دچار تنش آبی هستند.
کوچکی با اشاره به نصب کنتور و لزوم تحویل حجمی آب، بیان کرد: در این زمینه باز هم ناتوانی وجود دارد. حجم آبی که به شخص تحویل داده می‌شود را صرف گسترش سطح کشت می‌کنند، یعنی اگر در گذشته آبیاری قطره‌ای یا تحت فشار 30 هکتار را آبیاری ‌کرده اما اکنون 60 هکتار شده و آن را گسترش می‌دهند.

وی اضافه کرد: این آب‌ها باید در زمین باقی بماند. هزینه احیاء هر مترمکعب 200 هزار تومان است، اما برداشت هر مترمکعب 500هزار تومان هزینه دارد. برای یک دوره‌ی 10یا 20 ساله 300 هزار میلیار تومان نیاز است تا بتوان در زمینه‌ی آب مصرفی تعادل برقرارکرد. مدیریت منابع، حرکت از عرضه محوری به تقاضا محوری و ایجاد نظام جامع مدیریت آب از جمله اقداماتی است که باید در این زمینه صورت گیرد.
عضو هیئت علمی زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه فردوسی در پایان یادآور شد: منظور از تقاضا این تقاضای بی حد ما که به مصرف عادت کرده‌ایم نیست. در همه جا وقتی فراهمی زیاد است کارایی کم می‌شود. ما تاکنون فراوانی آب داشته‌ایم و اکنون نیز هیچ اثری از خشکی در مصرف آب نمی‌بینیم چه در بخش کشاورزی و چه سایر بخش‌ها. فقط کشاورزانی که آب ندارند یا به شهرها آمده و یا گیاهانی مثل سرگم می‌کارند، کشاورزان همیشه کیلومترها از سیاست‌گذاران و دولتی‌ها جلوتر هستند و زمانی که آنان مسیری را طی می‌کنند ما دولتی‌ها می‌گوییم مثل اینکه این کار را هم می‌شد انجام داد و حالا انجامش بدهیم.