جایزه پناهی باز هم ایران و جهان را یاد نبودنِ مردی می اندازد که هنوز با خاطرات ساخته اش برای عاشقان سینما هست و خواهد بود شاید. یاد مردی که نامش برای سینمای ایران با جشنواره کن عجین شده و از میان 39 جایزه به دست آمده برای ایران، معتبرترین شان سهم اوست. حاضران در آیین اختتامیه کن 2018 وقتی نام جعفر پناهی را برای دریافت جایزه بهترین فیلمنامه شنیدند به احتمال حس و حال عجیب پناهی و پناهی ها را نمی توانستند درک کنند. صندلی کارگردان و فیلمنامه نویس ایرانی خالی بود و حاضران در سالن برای او که نتوانسته بود اجازه خروج از ایران و حضور در کن را کسب کند، کف می زدند. دخترِ جعفر پناهی به نیابت از پدرش جایزه را دریافت کرد و متن پناهی خطاب به هیئت داوران و حاضران در سالن را خواند. جعفر پناهی بعد از تشکر از کیت بلانشت و پخشکنندههای فیلمش، ستایش خود را نثار عباس کیارستمی کرد و گفت: «اگر امشب عباس کیارستمی بود در کنار هم به تماشای این مراسم نشسته بودیم.» روز قبلش هم ایرانی دیگری برای ساخت فیلم «مرز» که البته محصول مشترک سوئد و دانمارک بود جایزه بهترین فیلم بخش «نوعی نگاه» را از آن خود کرد: علی عباسی!
از میان سینماگران ایرانی، بهمن قبادی و جعفر پناهی با ۶ جایزه بیشترین تعداد را کسب کردهاند و پس از آنها عباس کیارستمی و اصغر فرهادی با ۴ جایزه، محمد رسول اف با ۴ جایزه، سمیرا مخملباف با ۳ جایزه، محسن امیر یوسفی و آیدا پناهنده با ۲ جایزه و محسن مخملباف، حسن یکتاپناه، رضا میرکریمی، آناهیتا قزوینی زاده، مرجانه ساتراپی و علی احمدی با یک جایزه قرار دارند.
سال 95 درست بعد از نشستن ترامپ بر صندلی ریاست جمهوری ایالات متحده، یکی از اولین اقدامات چهره ای که خیلی زود توانست سیمای یک آنارشسیت را به جهانیان معرفی کند، فرمانی بود که مهاجرت شهروندان چند کشور از جمله ایران به آمریکا را ملغی می کرد. درست در همین گیر و دار، معتبرترین جایزه سینمای جهان یعنی اسکار رسید به اصغر فرهادی و فیلم فروشنده! البته که کارگردان نامدار ایرانی پیشتر برای «جدایی نادر از سیمین» هم اسکار برده بود اما به نظر می رسید دومین اسکار فرهادی غیر از توانایی های کارگردان ایرانی، تعیبری بود از «نه» بزرگ هالیوود و سینماگران آمریکایی به مردی که می خواست میان آمریکا و همه آنهایی که دشمن می نامیدشان دیوار بکشد.
به فاصله دو سال شاید تاریخ تکرار شده باشد. این بار به جای آمریکا در دل اروپا؛ فرانسه؛ سرزمینی که سینما در آن ریشه بسیار تناوری دارد. یک ایرانی که از قضا در کشورش ممنوع الخروج است فیلمی را فرستاده به معتبرترین جشنواره سینمایی جهان: کن! همه هستند. همه نامداران از گدارِ پیر گرفته تا لارس فون تریه، اسپایک لی و اصغر فرهادی و دیگران! انگار اما برای ایران غایب بزرگ جشنواره بناست افتخار بیافریند و غریبانه مردی باشد برای معرفی دوباره هنر سینما در ایران و البته «نه» به مردی که امروز دیگر نیازی نیست برای اثبات تندروی اش بگویید در تفکرات آنارشیسمی رودست ندارد! جهان و خاصه جهانِ هنر انگار با این تکرو سر سازگاری نداشته باشد، دارد مداوما با ایما و اشاره «نه» می گوید. گاهی این مخالفت ها آشکار است و گاهی به ظرافتی که از اهل هنر بر می آید و بس!
جایزه اسکار فرهادی برای فروشنده و جایزه بهترین فیلمنامه کن جعفر پناهی برای ایرانیان عطر و طعم دیگری دارند؛ دل ربا و البته امیدوار کننده. امیدواری کم نظیری که انگار یک همراهی لطیف هم با خود دارد. این بار شاید این همراهی از جنس دیگرگونی است. از جنس «نه» فرانسوی به آنارشیست آمریکایی!