موبایلت را زمین بگذار!

زمانی سلبریتی‌های اینستاگرام انگشت شمار بودند اما حالا روز به روز در حال افزایش هستند و همه‌ی آنها می‌خواهند در کمترین زمان به شهرت برسند. گاهی آنقدر رقابت تنگ می‌شود که در صفحه‌های شخصی خود با هم دعوا می‌کنند یا برای هم کُری می‌خوانند. از هر چیزی فیلم و عکس می‌گیرند. از بیدار شدنشان از خواب در رختخواب گرفته تا کشیدن قلیان در حمام، فحش دادن یا حتی مصرف مواد مخدر یا مشروبات الکلی در استخر و غیره!

خالکوبی، ناخن‌های بلند با لاک‌هایی به رنگ جیغ، موهای بلوند، صورت‌ و بدن‌هایی با بالاترین درجه عمل زیبایی، لباس‌هایی تنگ و تا حد ممکن کوتاه یا بدن نما و استفاده از لمینت از ویژگی ظاهری سلبریتی‌های اینستاگرام است و هر کاری که انجام می‌دهند، فرهنگ‌سازی می‌نامند. غافل از اینکه بدترین الگو برای نوجوانان و جوانان هستند. برخی از آنها در خارج از ایران و برخی دیگر در داخل کشور زندگی می‌کنند.

صحنه‌های منزجرکننده این افراد به لطف تکنولوژی و نداشتن فرهنگ درست، به سرعت پخش می‌شوند. صحنه‌هایی که کاربران دیگر بارها کامنت‌هایی با عنوان اینکه «ما با این آدم‌ها شدیم ۸۰ میلیون؟» یا «داریم به کجا می‌ریم؟» را پایین عکس‌ها و فیلم‌های این افراد در صفحه‌های مختلف می‌نویسند.

فردین علیخواه ـ جامعه‌شناس ـ این افراد را سلبریتی‌های مرکز گریز می‌نامد و معتقد است: هرروز به  تعداد این افراد افزوده می‌شود. منظور از مرکز، ارزش‌ها و هنجارهای اجتماعی مرکزی جامعه ایرانی است. باید بگویم هر نوع هنجارگریزی یا نقد ارزش‌های حاکم بر جامعه را سرزنش‌آمیز نمی‌دانم. بسیاری از تحولات اجتماعی مثبت با زیر پا گذاشتن هنجارهای متداول توسط افرادی آغاز شد که آن هنجارها را ناعادلانه می‌دانستند.

او که در صفحه شخصی خود در فضای مجازی، مطلبی در این باره منتشر کرده است، ادامه می‌دهد: سلبریتی‌های مرکزگریز، بریده‌هایی از زندگی خود را از طریق اینستاگرام به نمایش می‌گذارند که هرکسی حاضر به انتشار آن نیست. آنان آدم‌های بسیار معمولی این جامعه‌اند و هنر یا مهارت مشخصی ندارند. مهم‌ترین ویژگی آنها عبور از خط قرمزهای هنجارهای اجتماعی و نمایش رفتارهای عجیب‌وغریب است. آنها خصوصی‌ترین قسمت زندگی و گاه اندام خود را برای عموم به نمایش می‌گذارند. این نمایش، نه برخاسته از چالشی فلسفی یا فکری، بلکه عمدتاً جهت افزایش تعداد فالوورها (دنبال کنندگان) از طریق به هیجان آوردن آن‌هاست. طی چند ماه گذشته، اندام‌نمایی (exhibitionism) مهم‌ترین مکانیسم آن‌ها برای جمع‌کردن فالوور شده است و پیش‌بینی می‌شود که به‌زودی ارتباط جنسی خود را نیز نمایش دهند.

این جامعه‌شناس همچنین با بیان اینکه نوجوانان، یکی از گروه‌های سنی هستند که در ترکیب فالوورهای این افراد دیده می‌شوند، اضافه می‌کند: قوانین رسانه‌ای در برخی از کشورها و اخلاق فردی حکم می‌کند که اطلاع‌رسانی لازم درباره محتوا در فضای رسانه به دیگران داده شود. سلبریتی‌های مرکزگریز چقدر به تنوع مخاطبان، آسیب‌پذیری برخی گروه‌های اجتماعی و صدمه احتمالی محتوای صفحاتشان به برخی گروه‌های سنی می‌اندیشند؟

علیخواه می‌گوید: شتابِ تغییرات اجتماعی در ایران آن‌چنان است که گاه جامعه فرصتی برای تأمل، بازاندیشی و مراقبت از خود ندارد. در وضعیت شتاب، تشخیص درست از غلط بسیار دشوار می‌شود. جامعه ایرانی در حال فاصله گرفتن از سبک زندگی سنتی است ولی این پرسش وجود دارد که نحوه مواجهه این جامعه با شرایط جدید و جهان پس از سنت چگونه خواهد بود؟ اگر سنت در حال محو شدن است آیا آنچه قرار است جانشین سنت شود را خوب می‌شناسیم؟ بسیاری از افراد جامعه خوب می‌دانند که چه نمی‌خواهند، خوب هم می‌دانند که چه می‌خواهند ولی وقتی موقعیت دوم را به دست می‌آورند با اعمالی که انجام می‌دهند اکثریت را به موقعیت «خوب می‌دانند چه نمی‌خواهند» می‌رسانند. آزادی با افسارگسیختگی و رها بودن با بی‌قید بودن فرق دارد. با الهام از شعر تفنگت را زمین بگذار، گاهی اوقات باید فریاد زد: موبایلت را زمین بگذار.