پرونده‌های میراثی ایران؛ شاید وقتی دیگر!

امسال از میان ۳۱ پرونده، ۶ محوطه طبیعی، سه محوطه ترکیبی و ۲۱ محوطه تاریخی فرهنگی از کشورهای مختلف بررسی خواهند شد.کوهستان «Fanjingshan» از چین، مجموعه قله‌های مخروطی و آتشفشانی «Chaîne des Puys» در کشور فرانسه، چهار جزیره در کشور ژاپن، دره رودخانه «بیکین» در روسیه، کوه‌های «باربرتون» در آفریقای جنوبی و منطقه حفاظت شده ارسباران در ایران، پنج محوطه طبیعی هستند که امسال در فهرست آثار مورد بررسی اجحلاس کمیته میراث جهانی یونسکو قرار دارند.۲۹ محوطه فرهنگی تاریخی از کشورهایی چون چین، چک، دانمارک، فرانسه، آلمان، هند، اندونزی، ژاپن، عمان، کره جنوبی، ترکیه، اسپانیا، رومانی و امارات نیز در مورد بررسی قرار می‌گیرند که نام "منظر باستان‌شناسی فیرزوآباد در استان فارس" نیز به عنوان پرونده متعلق به ایران در این بخش دیده می‌شود.سه محوطه ترکیبی (تاریخی-طبیعی) نیز مربوط به کشورهای کانادا، کلمبیا و مکزیک است.ایکوموس (شورای بین‌المللی بناها و محوطه‌های تاریخی) که در کنار اتحادیه‌ی جهانی حفاظت از طبیعت (آی‌یوسی‌ان) ازسوی یونسکو به‌عنوان بازوهای مشاوره‌ای به کمیته میراث جهانی انتخاب شده‌اند از میان ۳۱ پرونده که امسال مورد بررسی قرار خواهند گرفت تنها ۱۰ پرنده از کشورهای کانادا، کلمبیا، دانمارک، آلمان، هند، ژاپن، کره جنوبی، رومانی، اسپانیا و ترکیه را برای ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو پیشنهاد کرده‌اند و نظر مشورتی آنها درباره سایر پرونده‌ها به چند دسته از جمله ریفر: قابل طرح مجدد در اجلاس بعدی؛ دیفر: قابل طرح در دو اجلاس دو سال بعد؛ نیازمند به اصلاح مرزبندی جهت تائید؛ عدم پیشنهاد برای ثبت جهانی تقسیم می‌شود.

بنا بر اطلاعات موجود در سایت میراث جهانی یونسکو، پیشنهاد ایکوموس و اتحادیه‌ی جهانی حفاظت از طبیعت (آی‌یوسی‌ان) درباره پرونده منطقه حفاظت شده ارسباران "پیشنهاد نشدن به ثبت جهانی" قید شده و در مقابل نام پرونده "منظر باستان‌شناسی فیرزوآباد در استان فارس" نیز پیشنهاد دیفر، یعنی قابل طرح مجدد در اجلاس دو سال بعد ثبت شده است.اطلاعات درج شده در سایت یونسکو به نظر می‌رسد با اعلامی که محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در مورد وضعیت پرونده‌های ایران داشته است، قدری متفاوت است.او ۳۰ خرداد با بیان این‌که «متاسفانه علیرغم تلاش‌های صورت گرفته، پرونده میراث طبیعی ارسباران در این مرحله از سوی Iucn رد و پرونده محور ساسانی فارس از سوی ایکوموس دارای اشکالات اعلام شده است»،تاکید کرده بود؛ «این پرونده به صورت قطعی در چهل‌ودومین اجلاس میراث جهانی یونسکو بررسی می‌شود».به گفته‌ی وی «اعلام اولیه نتیجه مرحله گزارش فنی است.

نتیجه نهایی در نشست کمیته که از سوم تا ۱۳ تیر (۲۴ ژوئن تا ۴ ژوئیه) در «منامه» پایتخت «بحرین» کار بررسی پرونده‌های ارائه شده از سوی کشورهای عضو یونسکو را انجام می‌دهد، معلوم می‌شود. اصلِ کار در نشست جهانی یونسکو است. زمانی که پرونده در نشست رسمی بحث و رأی‌گیری می‌شود، اگر آرا به نفع باشد، ثبت می‌شود؛ وگرنه ثبت نمی‌شود. ممکن است بگویند آن پرونده به جای رد شدن، ریفر -قابل طرح مجدد در اجلاس بعدی- یا دیفر -امکان طرح مجدد در دو سال بعد را دارد- شده است.ما اکنون جوابِ سوالات را آماده کرده‌ایم و حتی یک کتابچه برای آن تهیه شده است. جواب‌های تخصصی توسط کارشناسانی که پرونده ارسباران را تهیه کرده‌اند، نیز آماده شده و جواب‌ها و علت‌ها به صورت کارشناسی مشخص شده‌اند.»طالبیان در همان زمان گفته بود؛ «اگر اکثریت قاطع ۲۱ کشور این دلایل را بپذیرند، مسأله ثبت حل است اما اگر نپذیرند، می‌گویند آن پرونده بعد از تکمیل شدن سال دیگر ارائه شود، ادامه می‌دهد: اما در این صورت سهمیه‌های ایران از بین نمی‌رود ولی اگر مطرح شود که پرونده بعد از تکمیل شدن دو سال دیگر ارائه شود، سهمیه ایران در آن سال می‌سوزد.»چهل‌ و دومین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو از تاریخ ۲۴ ژوئن تا ۴ جولای (سوم تیر تا سیزدهم تیر) در شهر منامه بحرین برگزار می‌شود.