پليس«گردشگرپرانی»می‌کندیا تأمین امنیت؟

طبق ماده‌ 4 قانون نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران، از جمله مأموریت‌ها و وظایف نیروی انتظامی؛ استقرار نظم، امنیت و تأمین آسایش عمومی و مقابله و مبارزه با فساد است. در بند 5 این ماده نیز حراست از اماکن، تأسیسات، تجهیزات و تسهیلات طبقه‌بندی‌شده‌ غیرنظامی و حفظ حریم آن‌ها، در مأموریت نیروی انتظامی تعریف شده است. طبق بند 8 این ماده‌ی قانونی نیز انجام وظایفی مانند مبارزه با مواد مخدر، قاچاق، منکرات، فساد، پیشگیری از وقوع جرم، کشف جرایم بازرسی و تحقیق و حفظ آثار و دلایل جرم برابر با قانون، به‌عنوان ضابط قوه‌ی قضاییه به نیروی انتظامی محول شده‌است.

نیروی انتظامی به استناد همین ماده‌ قانونی و تدابیر درون‌بخشی که در مقابل ناهنجاری‌ها دارد، گاه با تورهای گردشگری که چنین مصادیقی در آن‌ها دیده می شود، برخورد می‌کند؛ اما پیش می‌آید که در جریان این برخوردها، تر و خشک به پای هم بسوزند و مقامات بالاتر در نیروی انتظامی باید با دقت بیشتری نظارت کنند تا جلوی چنین اقداماتی گرفته شود.

در بعضی مواقع، تورهایی بوده‌اند که با وجود داشتن مجوز از سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و نداشتن ناهنجاری‌های عرفی و قانونی، باز هم گرفتار برخوردهای نیروی انتظامی شده‌اند. این وسط کافی است خط و نشانی از طرف مجریان تور که باید در مقابل مسافران‌شان متعهد و پاسخگو باشند برای مأمور نیروی انتظامی کشیده شود، آن‌وقت است که شکل برخورد برخی مأموران تغییر می‌کند و پیگیری قانونی این رفتارها سبب معطلی چند ساعته‌ی گردشگران در پاسگاه نیروی انتظامی، تشکیل پرونده، ایجاد سوءپیشینه و حتی انگشت‌نگاری‌ از گردشگران می‌شود.

این برخوردها با تورهای دفاتر خدمات مسافرتی، در حالی اتفاق می‌افتد که این آژانس‌ها پیش از گرفتن مجوز از سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، باید تأییدیه‌ی اداره‌ی اماکن نیروی انتظامی را داشته باشند، این یعنی نیروی انتظامی، قبلا این مجریان تور را تأیید کرده است؛ اما در بسیاری از مواقع، به گفته‌ی آژانس‌دارها، نیروی انتظامی مجوز سازمان میراث فرهنگی و گردشگری را که پس از تأیید خودش، صادر شده است، قبول ندارد و مجوزها و نامه‌های تأییدشده‌ی دیگری از سوی نیروی انتظامی را طلب می‌کند. موضوعی که تا کنون از سوی هیچ سازمان و نهادی به آژانس‌ها برای اجرای تور ابلاغ نشده است.

مسأله‌ دیگری که در برخی موارد، تورهای گردشگری با آن مواجه می‌شوند، این است که برخورد بعضی عوامل نیروی انتظامی که تأمین امنیت و آرامش مردم از وظایف آن‌ها به‌شمار می‌آید، گردشگران را دچار نگرانی و وحشت می‌کند، موضوعی که هشتم شهریورماه در پاسگاه نیروی انتظامی «شیرگاه» در استان مازندران اتفاق افتاد و به گفته‌ی راهنمای همراه تور، برخورد برخی عوامل نیروی انتظامی در این پاسگاه با گردشگران، سبب وحشت آن‌ها شد، در حالی که نیروی انتظامی در آن پاسگاه، ‌اتهام ناهنجاری‌ به این گردشگران وارد نکرده بود.

سوال این است، نیروی انتظامی به‌عنوان نهاد برقرارکننده‌ی نظم و امنیت در جامعه، تا کنون چقدر با سازمان میراث فرهنگی و گردشگری وارد تعامل شده است تا ضمن انجام وظایفش در برخورد با ناهنجاری‌ها و برقراری امنیت اجتماعی، سبب گردشگرپرانی نشود و با تشریح مصادیق جرم در تورهای گردشگری براساس قوانین و تدابیر خود، سوءتفاهم‌ها را از میان ببرد و از سوی دیگر، گردشگران با حفظ قوانین و موازین عرفی، به سفر بروند و مشکلاتی مانند احساس ناامنی، بی‌اعتمادی و وحشت در مواجهه با نیروی انتظامی در میان آن‌ها پدید نیاید؟ علاوه بر این، آیا سازمان میراث فرهنگی و گردشگری تا کنون از نیروی انتظامی خواسته است با تورهای غیرمجاز که به‌دلیل نداشتن تعهد و نگرانی نسبت به باطل شدن مجوزشان، اتفاقا بیشتر ناهنجاری‌ها در میان آن‌ها دیده می‌شود، برخورد کند؟

گزارش‌ها و برنامه‌ تبلیغاتی تورها نشان می‌دهد که تشدید برخورد نیروی انتظامی با تورهای گردشگری بیشتر از آن‌که سبب احساس آرامش در میان گردشگران شود و آن‌ها را به رعایت قوانین عرف و شرع ترغیب کند، بیشتر سبب ایجاد نگرانی در تورها و تغییر مقصد گردشگران شده است، یعنی مجریان تور برای کم‌ کردن مشکلات خود ترجیح می‌دهند، مقصدشان را تغییر دهند، نیروی انتظامی هم هر بار در مقصد جدید وارد عمل می‌شود و گردشگران هم در واکنش، مقصد دیگری را جایگزین می‌کنند و این چرخه‌ی باطل بدون اثرگذاری مثبت همچنان ادامه می‌یابد.

علی ‌لطفی، مدیرکل امور مراکز خدمات گردشگری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به‌عنوان مسوول بخشی که متولی صدور مجوز برای آژانس‌های مسافرتی و همچنین پیگر مسائل مربوط به این دفاتر است، ضمن قائل دانستن وظیفه برای نیروی انتظامی در زمینه‌ی تأمین امنیت، برقراری آرامش و برخورد با ناهنجاری‌ها و تأکید بر لزوم همراهی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری با ناجا در جلوگیری از وقوع ناهنجاری‌های اخلاقی و قانونی در تورهای گردشگری، گفت: مطلوب است که نیروی انتظامی، مقوله‌ای را برای گردشگری باز کند و حمایت، ترویج و توسعه‌ گردشگری و همچنین امنیت و آرامش گردشگران را نیز در دستور اتاق فکر ناجا قرار دهد و بخشنامه‌های خاصی را برای مجموعه‌های تحت امر خود در موضوع گردشگری و چگونگی برخورد با گردشگران تدوین کند.

او به‌عنوان راهکاری در این زمینه، طراحی برچسب‌هایی خاص برای وسایل نقلیه‌ی گردشگران را با همکاری نیروی انتظامی پیشنهاد کرد و گفت: این برچسب‌ها نشان‌دهنده‌ی داشتن مجوز قانونی در آن تور است و بر این اساس، راهنمای تور می‌داند که باید قوانین نیروی انتظامی و شعائر اسلامی را در تور رعایت کند تا مشکلی پیش نیاید و این مجوز باطل نشود، ضمن آن‌که برخورد با این گردشگران و تورها نیز برای نیروی انتظامی تعریف شده است و گروه‌های غیرمجاز هم مشخص می‌شوند.

وی با اعتقاد به این‌که همه‌ی سازمان‌ها و نهادها باید به موضوع گردشگری وارد شوند و برای آن در برنامه‌های خود یک فاز مستقل تعریف کنند، یادآوری کرد: سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در جلسات منظم، غیرمنظم و موردی با دستگاه‌های مختلف، این موضوع را مطرح می‌کند که برنامه‌ریزی، فکر کردن و توسعه‌ی گردشگری، تکلیف و دستور برای تمام دستگاه‌ها باید باشد. در سخنان رییس‌جمهور هم گسترش گردشگری جزو برنامه‌ها اعلام شده است، وقتی این برنامه‌ها به‌صورت کلی ابلاغ شود، ‌دستگاه‌ها هم جدی به آن فکر و بخشنامه‌های مربوط را به مجموعه‌های تحت امر خود ابلاغ می‌کنند.

او ادامه داد: ‌نیروی انتظامی یک وظیفه‌ ذاتی در حفظ نظم عمومی و مقابله با ناهنجاری‌ها دارد، بدحجابی نیز یکی از همین ناهنجاری‌ها به‌شمار می‌آید که ناجا بنا بر قوانین نیروی انتظامی وظیفه دارد با خلاف قانون و ناهنجاری‌ها برخورد کند.

لطفی گفت: با توجه به این‌که رفتار یک مأمور دولتی در دورافتاده‌ترین نقطه از مرکز کشور، معرف شخصیت نظام می‌تواند باشد، بنابراین باید توجه کرد بخشی از اقدام یک مأمور نیروی انتظامی در پاسگاه، وظیفه‌ی ذاتی و قانونی او و بخشی دیگر، نوع برخورد آن شخص است و دلیل ندارد فرماندهان ناجا، نوع برخورد شخصی عوامل تحت امر خود را توجیه کنند. البته او یادآوری کرد: امکان دارد این نوع برخوردها از بخشنامه‌ها و تدابیر درون‌نهادی ناشی شود، چراکه نیروی انتظامی طبق قانون وظیفه دارد با ناهنجاری‌ها برخورد کند؛ ولی حتی اگر تشخیص این باشد که بدترین نوع فساد رخ داده است و باید دستگیری اتفاق افتد، باید اتاق فکر ناجا تشخیص دهد که برای چنین مواقع و بحث‌های ظریفی، چه بخشنامه‌ها و برخوردهای کارشناسی‌شده‌ای را تدوین و اتخاذ کند.

مدیرکل امور مراکز خدمات گردشگری ادامه داد: ‌ما بنا را بر این می‌گذاریم که در برخی تورهای گردشگری، ناهنجاری‌ رخ داده و نیروی انتظامی موظف به برخورد بوده، هرچند لباس آن مأمور قانون است، ولی نوع برخورد با گردشگران به شخصیت افراد نیز بستگی دارد. لطفی همچنین متذکر شد: در حوزه‌ی گردشگری هر کسی بخواهد مجوز فعالیت از سازمان میراث فرهنگی و گردشگری بگیرد باید نخست، از اداره‌ی اماکن نیروی انتظامی درباره‌ی او استعلام شود و پس از آن‌که این اداره اعلام موافقت کرد، مجوز صادر می‌شود. در واقع، هر مجوز سازمان میراث فرهنگی و گردشگری برای مراکز خدمات گردشگری، مانند آژانس‌ها با تأیید ناجا صادر می‌شود و نیروی انتظامی می‌تواند به همان مجوز کفایت و این موضوع را نیز به عوامل تحت امر خود بخشنامه کند.

وی بیان کرد: ‌سازمان میراث فرهنگی و گردشگری فهرست آژانس‌های دارای مجوز را به ناجا اعلام کرده و آن‌ها می‌دانند کدام آژانس‌ مجاز است. اکنون اتاق فکر نیروی انتظامی باید تدبیر کند که چطور چنین موضوعات حساسی را می‌تواند به عوامل زیرمجموعه‌اش بخشنامه کند. ضمن آن‌که بهتر است در فاز اول با تورهای بدون مجوز برخورد شود. مدیرکل امور مراکز خدمات گردشگری در ادامه به موضوع اختلاط در تورها که گاه بهانه‌ی نیروی انتظامی برای متوقف کردن تورهای گردشگری می‌شود، اشاره و اظهار کرد: ‌مطمئنا هر اختلاط یا فضای مختلطی مورد نظر ناجا در برخورد نیست، اگر این‌طور بود، چطور در شرایطی که در پایانه‌های مسافربری اتوبوس، قطار،‌ هواپیما،‌ داخل این وسایل، فروشگاه‌ها و دیگر اماکن اختلاط وجود دارد، نیروی انتظامی وارد عمل نمی‌شود، مطمئنا برخورد نیروی انتظامی هنگامی است که خلاف شعائر اتفاقی بیفتد. ما هم گزارش‌هایی داریم که نشان می‌دهد نیروی انتظامی به بهانه‌ی مختلط بودن نخواسته است جمع‌های گردشگری را برهم زند و موارد خلافی را دیده که وارد عمل شده است.

لطفی سپس گفت: ‌قطعا آژانس‌دار و راهنمای توری که با شرایط سخت، مجوز فعالیت گرفته و برای این کار کلی هزینه کرده، نمی‌خواهد به‌راحتی سرمایه‌ی خود را از دست بدهد و حتما حواس‌اش به رعایت اصول تعریف‌شده و لازم در تورهای گردشگری است. او همچنین به مردم توصیه کرد: برای سفر حتما از دفاتر خدمات مسافرتی دارای مجوز از سازمان میراث فرهنگی و گردشگری تور بخرید، چون آن‌ها ضوابط و شئونات را بهتر می‌دانند و گرفتاری در تورهای غیرمجاز به‌دلیل رعایت نکردن این موارد بیشتر است.