افزایش شیوع ایدز نداریم

هفته گذشته از دو منطقه در جنوب کشور آمارهایی درباره ابتلا به ایدز منتشر شد؛ یکی از مناطق هرمزگان بود. معاون امنیتی و سیاسی استاندار هرمزگان میزان شیوع ایدز در هرمزگان را دو برابر میانگین کشوری اعلام کرده و گفته بود که «وقت آن رسیده است مردم را نسبت به این موضوعات آگاه کنیم تا شاهد افزایش آمار ایدز در استان نباشیم.» به گفته بهروز اکرمی «انتقال ایدز از طریق موارد جنسی در هرمزگان نسبت به کشور دو برابر است و پیش‌بینی می‌شود تعداد موارد ناشناخته عدد قابل توجهی باشد.»همچنین حسن تاوانه - رئیس اداره بهزیستی چابهار اعلام کرد که در روستای درگز چابهار آمار ابتلای ۷۸ نفر به ایدز تایید شده‌ است؛ خبری که البته از سوی وزارت بهداشت تکذیب شد. محمدمهدی گویا - رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت در باره این خبر توضیح داد و گفت: براساس گزارشی که در این رابطه منتشر شده باید اعلام کرد که تعداد موارد ذکر شده در رابطه با موارد ابتلا از صحت برخوردار نیست و آمار مبتلایان کمتر از تعداد منتشر شده است.  

پرسشی که در این میان مطرح می‌شود این است که آیا می‌توان با استناد به آمارهای جزئی اعلام کرد که شیوع ایدز در ایران افزایش پیدا کرده است؟ دکتر سید احمدسیدعلی نقی- عضو مرکز تحقیقات ایدز ایران تاکید می‌کند که ما در حال حاضر با افزایش شیوع ایدز در کشور روبرو نیستیم و باید در این خصوص علمی و قابل اطمینان صحبت کرد. وی با تاکید بر اینکه در حال حاضر  با افزایش شیوع ایدز روبرو نیستیم، اظهار کرد: طبق آخرین آمارها ابتلا به این بیماری در معتادان تزریقی از ۲۵ تا ۳۰ درصد به ۱۳ درصد رسیده است. آمار ابتلا به ایدز زمانی در زندانیان چهار درصد بود که الان به ۰.۸ درصد رسیده است. در زنان آسیب پذیر نیز این رقم ۲.۱ درصد و در مردان آسیب پذیر کمتر از پنج درصد گزارش شده است. در ترنس جندرها- افرادی که جنسیت مبهمی دارند- نیز آمار ابتلا به ایدز  ۱.۹ درصد است. شیوع این بیماری افزایش پیدا نکرده است، گاهی شیوع به این معنی است که بیماریابی ما دقیق‌تر شده است و موارد را بهتر پیدا کرده‌ایم. با یک عدد نمی‌توان به این نتیجه رسید که وضعیت بدتر شده است.وی با بیان اینکه وزارت بهداشت باید بیماریابی را بهتر و بیشتر انجام دهد، ادامه داد:  شناسایی بیشتر به این معنی است که  آمار 38 هزار مورد بیمار ثبت شده به آمار تخمینی ۶۰ هزار مورد نزدیک شود. بهبود پیدا کردن بیماریابی به نفع کشور است و شناسایی و برنامه‌های پیشگیری به این واسطه بیشتر می‌شود.

وی گفت: همچنین موارد شناسایی شده نیز به سمت درمان هدایت می‌شوند و انتقال بیماری کاهش می‌یابد.سیدعلی نقی همچنین اضافه کرد: در حال حاضر اقدامات وزارت بهداشت در این حوزه باعث شده است که انجام تست اچ آی وی بیشتر و در مراکز گسترده‌تری انجام شود. افزون بر آن تعداد کیت‌های این تست نیز بیشتر شده و پوشش درمان بالاتر رفته است. این اقدامات باعث شناسایی بیشتر بیماران می‌شود و آنها را به مراکز بهداشتی پیوند می‌دهد تا بتوانند خدمات رایگان دریافت کنند. اینکه بگوییم در منطقه‌ای تعدادی بیمار شناسایی شده و این موضوع نشان دهنده بدتر شدن اوضاع است، قابل تعمیم به کل کشور نیست.عضو مرکز تحقیقات ایدز ایران در ادامه با بیان اینکه تخمین‌هایی که درباره تعداد احتمالی بیماران مبتلا به ایدز وجود دارد، طبق فرمول سازمان بهداشت جهانی است، افزود: بین موارد ثبت شده و موارد تخمینی کمی فاصله است. حوزه ایدز  بین بخشی است و وزارت بهداشت با همکاری سازمان‌های دیگر  گسترش تست اچ آی وی، پوشش درمانی و افزایش پایبندی به درمان را انجام می‌دهد. این وزارتخانه با انجام این برنامه‌ها سعی می‌کند  موارد ثبت شده را به موارد تخمین زده شده نزدیک کند. وقتی این دو عدد به یکدیگر نزدیک شود، یعنی اوضاع بهتر می‌شود.

تمرکز بر  کنترل ایدز در پنج گروه کلیدی پرخطر
سیدعلی نقی تاکید کرد: واضح است که استان‌های مرزی ما به دلیل تبادلات مرزی، بیشتر در معرض خطر قرار دارند، اما اینکه بگوییم در نقطه‌ای این تعداد بیمار دیده شده و در نتیجه همه به آن مبتلا می‌شوند، صحیح نیست. این گفته‌ها باید علمی باشد.وی با بیان اینکه امروز وضعیت ایدز در کشور جای نگرانی ندارد، افزود: طبق برنامه ۹۰-۹۰-۹۰ ما باید تا سال ۲۰۲۰ بتوانیم ۹۰ درصد موارد مبتلا را شناسایی کنیم، ۹۰ درصد این افراد را درمان کنیم و بار ویروس را در ۹۰ درصد این گروه به حد غیرقابل اندازه‌گیری برسانیم. وزارت بهداشت نیز در همین راستا حرکت و اهداف جهانی را دنبال می‌کند.به گفته این عضو مرکز تحقیقات ایدز، ایران در حال حاضر در مرحله بیماریابی متمرکز در پنج گروه کلیدی قرار دارد؛ این مرحله زمانی اجرا می‌شود که شیوع اچ آی وی در یکی از جمعیت‌های کلیدی بیش از پنج درصد باشد. در حال حاضر تنها گروه کلیدی که شیوع ایدز در آن بیش از پنج درصد معتادان تزریقی با ۱۳ درصد شیوع هستند.وی ادامه داد: اگر بیماری در جمعیت‌های کلیدی کنترل نشود، در جمعیت عمومی سرریز می‌شود. در حال حاضر میزان شیوع بیماری در جمعیت عمومی جای نگرانی ندارد. دولت تلاش می‌کند جمعیت کلیدی را شناسایی کند تا آنها را به سمت درمان ببرد و انتقال آن در جامعه کاهش یابد.

سیدعلی نقی در ادامه با اشاره به تغییر الگوی انتقال این بیماری در کشور، بیان کرد: در دهه ۷۰ تعداد معتاد تزریقی زیاد بود و فرد نیز از همان طریق به ایدز مبتلا می‌شد، اما امروز در زندان‌ها میزان تزریق کاهش یافته است؛ به همین دلیل آمار ایدز در زندان‌ها از ۲۵ تا ۳۰ درصد به ۱۳ درصد رسیده است؛ یعنی هم تزریق کم شده و هم کسانی که تزریق می‌کنند از سرنگ یک بار مصرف استفاده می‌کنند. برنامه‌های کاهش آسیب هم در این موضوع موثر است. امروز الگوی انتقال به سمت جنسی رفته است. اگر آمار سال ۹۶ را ببینید متوجه می‌شوید که انتقال آن تقریبا نزدیک به تزریقی شده است؛ این به معنی افزایش شیوع نیست و ممکن است فقط در جمعیت‌های کلیدی هم نباشد. برای مثال همسران معتادان تزریقی نیز جزو گروه‌هایی هستند که در معرض خطر قرار دارند. این موضوع نشان می‌دهد باید روی آموزش جوانان درباره راه‌های انتقال و پیشگیری از بیماری کار کنیم، به ویژه الان که روابط جنسی با اعتیاد نیز توام شده است.سیدعلی نقی با اشاره به فعالیت سامانه ثبت ایدز در سطوح استانی و شهرستانی، تاکید کرد: چند سال است که سیستم منسجمی برای ثبت ایدز وجود دارد که اطلاعات را به صورت کد در سطح ملی ثبت می‌کند.