سال گذشته حجم آب‌های سطحی کشور ۳۲ میلیارد مترمکعب بود، اما امسال حجم این آب‌ها به ۲۵ میلیارد مترمکعب رسیده یعنی حجم آب‌های سطحی کشور حدود ۳۵ درصد کاهش یافته و این در شرایطی است که این عدد در دهه ۷۰، حدود ۸۰ میلیارد مترمکعب بوده است.همچنین تداوم خشکسالی‌ها، افت بارندگی‌ها و تبعات ناشی از کم‌آبی و بی‌آبی در کشور موجب شده تا از میان ۶۰۹ دشت ایران، ۳۹۰ دشت دارای وضعیت ممنوعه و ممنوعه بحرانی است که از این تعداد ۲۵۵ دشت در شرایط ممنوعه و ۱۳۵ دشت نیز در وضعیت ممنوعه بحرانی قرار گرفته‌اند و هرگونه توسعه بهره‌برداری ازمنابع آب‌های زیرزمینی در دشت‌های یاد شده ممنوع است.ادامه فشار به منابع زیرزمینی موجب شده است تا کسری تجمعی آبخوان‌های زیرزمینی کشور به ۱۳۰ میلیارد مترمکعب برسد که حدود ۱۰۶ میلیارد مترمکعب از این کسری در طی ۲۰ سال اخیر اتفاق افتاده است و هر ساله نیز رقمی در حدود شش میلیارد مترمکعب به کسری مخازن زیرزمینی کشور اضافه می‌شود.

از طرفی در حال حاضر اضافه برداشت چاه‌های مجاز از منابع زیرزمینی به حدود پنج میلیارد مترمکعب و برداشت از چاه‌های غیرمجاز به حدود هفت میلیارد مترمکعب رسیده که ادامه این روند باعث شده است تا بیش از ۹۰ درصد پتانسیل منابع آب زیرزمینی کشور در دشت‌های ممنوعه قرار بگیرد.بر اساس ارزیابی صورت گرفته استان‌های فارس با ۹۰ دشت، کرمان با ۳۷ دشت، خراسان‌رضوی با ۳۳ دشت، اصفهان با ۲۶ دشت و خراسان‌جنوبی با ۲۵ دشت در صدر استان‌های دارای بیشترین دشت‌های ممنوعه و ممنوعه بحرانی قرار گرفته‌اند.از طرفی استان‌های خراسان رضوی با یک میلیارد و ۸۵ میلیون مترمکعب، کرمان با ۸۱۳ میلیون مترمکعب، فارس با ۵۵۱ میلیون مترمکعب، اصفهان با ۳۲۰ میلیون مترمکعب و یزد با ۲۹۶ میلیون مترمکعب درصدر استان‌های دارای بیشترین میزان کسری مخزن آبخوان‌های زیرزمینی قرار گرفته‌اند.

از سوی دیگر بر اساس آخرین آمار و ارقام  سال آبی ۱۳۹۶- ۱۳۹۷ در حالی به پایان رسید که میزان بارش‌های کشور از ابتدای سال آبی(ابتدای مهرماه ۱۳۹۶) تا پایان شهریورماه سال جاری به ۱۷۱ میلمتر رسیده که در مقایسه مدت زمان مشابه سال گذشته(۲۳۳ میلیمتر) حدود  ۲۷ درصد و در مقایسه با مدت متوسط بلندمدت (۲۴۹ میلیمتر) حدود ۳۱ کاهش داشته است.با وجود اینکه بارش‌های فصل بهار امسال در مقایسه با سال گذشته رشد ۱۲ درصدی داشته است، ولی افت ۴۵ بارندگی‌ها در فصل زمستان و کاهش ۲۶ درصدی بارش‌ها در فصل پاییز سال ۹۶ موجب شده تا تابستان امسال را با کاهش ۶۲ میلیمتری نزولات جوی نسبت به سال گذشته سپری کنیم.نگاهی به روند بارندگی‌های ۵۰ سال اخیر کشور حکایت از وضعیت نامطلوب نزولات جوی سال آبی جاری دارد. سال آبی ۱۳۹۶ -۱۳۹۷ با ثبت ۱۷۱ میلیمتر بارندگی رتبه ۴۸ بارش‌های نیم قرن اخیر را به خود اختصاص داده است.

در ۵۰ سال اخیر تنها سال‌های آبی ۱۳۷۸ -۱۳۷۹ ثبت ۱۵۶ میلیمتر و سال آبی ۱۳۸۶ -۱۳۸۷ با ثبت ۱۴۳ میلیمتر بارندگی به مراتب وضعیت نامناسب‌تری را نسبت به سال آبی جاری تجربه کرده‌اند و در انتهای جدول بارندگی‌های نیم قرن اخیر کشور قرار گرفته‌اند.آمار و ارقام منابع آبی کشور بیانگر اوضاع نابه‌سامان کشور در این حوزه است چراکه از یک سو با کاهش آب‌های سطحی و از سوی دیگر کاهش آب‌های زیر زمینی مواجهه هستیم، علاوه بر این، وضعیت بارندگی‌ها نیز چندان مناسب نیست.علاوه بر این از میان ۱۷۷ سد بزرگ موجود در شش حوضه آبریز اصلی کشور ۹۰ سد بزرگ از جمله سدهای زاینده‌رود، شهیدرجایی، ساوه، کوثر و ملاصدرا کمتر از ۴۰ درصد آب ذخیره شده دارند.از سوی دیگر میزان برداشت از منابع آب تجدیدپذیر بسیار زیاد است به گونه‌ای که بر اساس گفته‌های عیسی کلانتری هیچ کشوری نباید بیش از ۴۰ درصد ظرفیت منابع تجدیدپذیر را مصرف کند اما در ایران ۱۳۰ درصد برداشت می‌شود.شرایط منابع آب در ایران به قدری جدی شده که می بایست دیگر تدابیر جدی برای این حوزه در نظر گرفته و با نگاه جدی تری به موضوع تنش آبی در ایران پرداخته شود.

بهار نیوز