نرخ ارز را چه کسی تعیین می‌کند؟

سئوالی که کارشناسان اقتصادی پاسخ‌های متفاوتی برای آن ارائه می‌دهند. وقتی اقتصاد کشور بر پایه صادرات نفت است و دولت به عنوان تنها مرجع صادرات آن به حساب می‌آید طبیعی است که دولتمردان نقش پررنگی در تعیین نرخ ارز دارند و شاید به همین دلیل در روزهای پرتلاطم بازار ارز همه نگاه‌ها به سمت تیم اقتصادی دولت چرخیده است.از طرفی، نرخ ارزهای مختلف بر اساس فرمول‌های اقتصادی مثل تفاضل نرخ تورم یا شاخص جهانی انواع ارز تعیین می‌شود اما در کشور ما به دلیل اعمال تحریم‌های ظالمانه و ایجاد محدودیت در مبادلات بانکی، عوامل دیگری مثل تغییر مسیر ورود ارز (به ویژه دلار) به کشور را هم می‌توان در تعیین نرخ انواع ارز دخیل دانست.

دلار در دست دولت
عباس هشی، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی و کارشناس ارشد اقتصاد در پاسخ به این پرسش این روزها که چه عواملی نرخ ارز را تعیین می‌کنند می‌گوید: «باید بپذیریم که اقتصاد ما به نفت وابسته است و مثل خیلی از کشورهای توسعه‌یافته بر پایه مالیات اداره نمی‌شود.در این اقتصاد تک محصولی، مهم‌ترین منبع درآمد دولت از محل فروش نفت است.صادرات غیرنفتی در سه دهه اخیر و با فروش محصولات پتروشیمی رشد داشته اما می‌توانیم بگوییم آن هم به نفت وابسته است. در سال 1379 درآمد کشور چیزی بین 8 تا 10 میلیارد دلار بود و حداکثر سهمی که می‌شد برای صادرات غیرنفتی قائل شد 10درصد بود.در نتیجه دلاری که از طریق فروش نفت به اقتصاد کشور تزریق می‌شود و به دلار نفتی معروف شده در دست دولت و ارز حاصل از صادرات محصولات غیرنفتی هم در دست خصولتی‌ها و نهادها و بنیادهای وابسته به حاکمیت است.در چنین بستری تعیین نرخ ارز تقریباً دست دولت است و به همین دلیل دولت‌ها از گذشته تاکنون، سیاست‌های مختلفی را برای تعیین نرخ ارز در پیش گرفته‌اند.»در شرایط عادی، عواملی مثل تراز بازرگانی خارجی (همان نسبت صادرات با واردات)، تراز مبادله خارجی (همان نسبت قیمت کالای صادراتی به قیمت کالای وارداتی)، شرایط سیاسی کشور (همان میزان امید و اعتماد مردم به عملکرد دولت) و کسر بودجه دولت در تعیین نرخ ارز تأثیرگذار است.