پیامدهای مثبتی از جمله کاهش تنش‌های درون خانوادگی، کاهش نرخ انصراف از تحصیل در دانشگاه‌ها، کمک به جذب نیروهای کارآمد و افزایش راندمان اقتصادی، هدایت تحصیلی درست افراد و کاهش نرخ طلاق را در پی خواهد داشت.مرتضی حاج‌بابایی، مدیرنخستین شرکت دانش‌بنیان روان‌سنجی ایران مستقر در مرکز رشد و نوآوری واحدهای فناور علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه ایده اولیه نخستین شرکت دانش‌بنیان روان‌سنجی ایران در سال 1367، 1368 مطرح شده و اولین بار در سال 1369 یا 1370 در مجموعه مدارس بنیاد رشد پیاده‌سازی شده است، گفت: در آن دوره زیرساخت‌های اینترنتی، تلفن‌های هوشمند، و حتی سی‌دی موجود نبود و ما مجبور به استفاده از فلاپی و انجام آزمون‌ها به شکل دستی بودیم.

وی خاطرنشان کرد: در آن زمان به این نتیجه رسیدیم که این ایده جلوتر از زمان است. از این رو طرح را متوقف کرده و 11 سال پیش به دنبال فراگیر شدن کامپیوترها و تلفن‌های هوشمند همراه، کار را مجدداً آغاز کردیم؛ در آن زمان همکارانی با تخصص‌های گوناگون از جمله روان‌شناسی، روان‌پزشکی، آینده‌پژوهی، هوش مصنوعی و ... از دانشگاه علوم پزشکی تهران، شهید رجایی، دانشگاه گیلان، دانشگاه علامه ‌طباطبایی و دانشگاه علم و صنعت گرد هم آمده و یک تیم را تشکیل دادند.مدیرنخستین شرکت دانش‌بنیان روان‌سنجی ایران هدف اولیه اجرای این طرح را "هر ایرانی، یک پرونده بهداشت و سلامت روان" عنوان کرد و افزود: در این خصوص سعی کردیم ابتدا دست به تولید و بعد عرضه بزنیم و آنچه را که باید با استانداردهای علمی مطابقت داشته و در حوزه‌های مختلف به کار رود، تولید کنیم.حاج‌بابایی توضیح داد: جامعیت هدف فوق ایجاب می‌کند که ما نوزادان تا کهنسالان را در نظر گرفته و خدمات روان‌سنجی مناسب برای آن‌ها را فراهم کنیم.وی با اشاره به اینکه در این فاصله موفق به طراحی یک موتور پردازش‌گر منحصر به فرد شده و به واسطه آن دانش‌بنیان شده‌ایم، ادامه داد: این موتور پردازش‌گر از هفت سیستم تشکیل شده که به صورت پویا و درلحظه با یکدیگر در ارتباطند و پردازش نتایج داوطلب یا کاربران را انجام می‌دهند.

تشخیص فرد به عنوان "واقع‌گریز" در سامانه/امکان انجام مطالعات طولی روان‌سنجی برای نخستین بار
مدیرنخستین شرکت دانش‌بنیان روان‌سنجی ایران درباره عملکرد فوق توضیح داد: به عنوان مثال بعد از آن که فرد به سؤالات هر آزمون پاسخ داد، زیر سیستم اعتبارسنج، در کسری از ثانیه شاخص‌های صداقت‌سنج، به‌نماسنج، بد نماسنج، سوگیری‌سنج، حوصله‌سنج وارد عمل شده و به ما این اطمینان را می‌دهند که می‌توان به پاسخ‌ها اعتماد کرد یا خیر.حاج‌بابایی با اشاره به اینکه در آزمون‌های استخدامی و آزمون‌های مربوط به ازدواج، بحث استفاده از به‌نماسنج و تشخیص اینکه آیا فرد سعی در "مطلوب جلوه دادن خود" دارد یا خیر مطرح است، اضافه کرد: همچنین در موارد دیگر این امکان وجود دارد که افراد به هر دلیلی صداقت به خرج ندهند که سیستم فوق وارد عمل شده، فرد را "واقع‌گریز" تشخیص می‌دهد و از او می‌خواهد مجدداً و با صراحت و صداقت کافی در آزمون مربوطه شرکت کند.وی با اعلام اینکه آمادگی این را داریم که وضعیت تحولی کودکان (developmental situation) از نوزادی تا پایان 5 سالگی را مورد بررسی قرار دهیم، اظهار کرد: اگر این کار به صورت مستمر در سراسر کشور انجام شود، میلیاردها دلار صرفه‌جویی شده و این از جهت آن است که می‌توان اختلالات و رشدنایافتگی‌ها را به موقع تشخیص داد و از تحمیل هزینه بر نظام درمانی و توان‌بخشی کشور جلوگیری کرد.مدیرنخستین شرکت دانش‌بنیان روان‌سنجی ایران ادامه داد: به موجب این پردازش‌گر، امکان انجام مطالعات طولی نیز برای نخستین بار در کشور به وجود آمده است.

سرگردانی در انتخاب رشته و تغییر آن هدررفت سرمایه‌های ملی است
حاج‌بابایی سپس به بحث استعدادیابی در کودکان پرداخت و بیان کرد: در سنین پایین‌تر از دو سالگی سعی داریم کودکانی که دارای استعداد ویژه هستند را شناسایی کرده و آن‌ها را از افراد دارای استعداد معمولی، تفکیک کنیم.وی با بیان اینکه این امر تا سنین بالاتر نیز دنبال می‌شود، گفت: هر ساله درصد بالایی از دانشجویان از رشته قبولی خود انصراف می‌دهند که این موضوع با صرف هزینه بسیاری همراه است.مدیرنخستین شرکت دانش‌بنیان روان‌سنجی ایران همچنین تغییر رشته افراد به خاطر عدم علاقه به رشته انتخابی خود را یادآور شد و افزود: این در حالی‌ است که فرد بعد از تغییر رشته نیز همچنان مردد است که آیا واقعاً برای آن رشته ساخته شده یا خیر.

حاج‌بابایی موضوع فوق را هدررفت سرمایه‌های ملی دانست و گفت: در شرکت ما سعی شده شرایطی فراهم آید که منابع ملی را درست، به جا و در بستر اقتصاد مقاومتی هزینه کنیم. بنابراین اگر بپذیریم 20 الی 30 درصد دانشجویان با مشکلات مذکور مواجه هستند و هر ساله سرمایه‌گذاری زیادی بر روی آن‌ها انجام می‌شود (این در حالی‌ است که چنان چه دانشجو در رشته جدیدی ادامه تحصیل دهد، در مباحث پایه‌ای آن دچار ضعف بوده و در آینده شغلی خود با مشکلاتی رو به رو خواهد بود)، می‌توان گفت این موضوع از جدیت زیادی برخوردار است و می‌توان از طریق انجام آزمون‌های روان‌سنجی، از بسیاری از این موارد جلوگیری کرد و میلیاردها تومان هزینه‌های ملی صرف شده در این زمینه را صرفه‌جویی کرد.

آزمون‌های استخدامی/ضرورت آموزش "مهارت‌های شرکت در کنکور"
وی به برگزاری آزمون‌های استخدامی از سوی سازمان اداری و استخدامی کشور اشاره و تشریح کرد: این آزمون دارای سؤالات عمومی است. این در حالی‌ست که برای آن که فردی متصدی یک شغل باشد، لازم است که دارای استانداردهای مورد نیاز آن شغل باشد؛ اما در این آزمون‌ها عملاً سنجش دقیقی مبتنی بر شرح شغل‌هایی که قرار است پر شود، صورت نمی‌گیرد.مدیرنخستین شرکت دانش‌بنیان روان‌سنجی ایران با بیان اینکه تغییر نسل‌ها در وزارت‌خانه‌ها ، سازمان‌ها، شرکت‌ها، و ... اجتناب‌ناپذیر است، مبنای شایسته‌سالاری را نامشخص دانست و افزود: این در حالی‌ است که می‌توان افراد کارآمد را شناسایی کرد، به آن‌ها آموزش‌های لازم را داد و پس از آن که فرد پختگی لازم را کسب کرد، سرپرستی یک بخش خاص را به او محول کرد.حاج‌بابایی تصریح کرد: در سیستم آموزش و پرورش، مفروضات اشتباهی حاکم است؛ مثلاً اینکه زمانی که دانش‌آموز برای اولین بار سر کلاس می‌نشیند، باید تمام مهارت‌های "در کلاس درس بودن" را بلد باشد. این در حالی‌ست که مهارت‌های کلاسی، گسترده‌تر از صرف گوش کردن بوده و باید به دانش‌آموز آموزش داده شوند.

وی گفت: این موضوع در مورد مهارت‌های یادگرفتن، مهارت‌های مطالعه کردن، مهارت‌های آزمون دادن و سایر مهارت‌های روان‌شناختی نیز صدق می‌کند که ما در این شرکت دانش‌بنیان این مسائل را حل کرده‌ایم و راه حل‌های علمی برای آن‌ها داریم.وی با اشاره به برگزاری کنکور از سوی سازمان سنجش آموزش کشور و با بیان اینکه عنوان این سازمان نیز سنجشِ آموزش است، گفت: آیا این موضوع که دانش‌آموزان رشته ریاضی به چهار سؤال از 55 سؤال ریاضی آزمون پاسخ می‌دهند، حاکی از ایرادات نظام آموزشی است یا معلمین در آموزش ریاضی کوتاهی کرده‌اند؟مدیرنخستین شرکت دانش‌بنیان روان‌سنجی ایران خاطرنشان کرد: ده‌ها هزار نفر در کنکور وقت کم می‌آورند، چندین هزار نفر توانایی مدیریت هیجانی خود را ندارند. حال سؤال اینجاست که چه کسی باید متصدی آموزش صحیح این مهارت‌ها به دانش‌آموزان باشد؟ این در حالی‌ست که به این مهارت‌ها توجهی نمی‌شود و عده‌ای نیز مشغول ماهیگیری از این آب گل‌آلود هستند.حاج‌بابایی افزود: هیچ‌وقت به مواردی از قبیل تفاوت‌های فردی دانش‌آموزان، سبک‌های یادگیری دانش‌آموزان و سبک‌های تدریس معلمان توجه نشده است.

کاهش نرخ طلاق در گروی انجام آزمون‌های روان‌سنجی
وی تصریح کرد: برای تشکیل خانواده با سه مرحله همسریابی، همسرگزینی و همسرداری رو به رو هستیم. عمده‌ترین دلیل بالا بودن نرخ طلاق این است که در همسرگزینی راه خطا پیموده می‌شود. این گزاره که "تا زن و شوهر به زیر یک سقف نروند، همدیگر را نمی‌شناسند" غلط است؛ چرا که می‌توان از طریق آزمون‌های همسرگزینی، تیپ‌های شخصیتی ناسازگار با یکدیگر را تشخیص داد.مدیرنخستین شرکت دانش‌بنیان روان‌سنجی ایران تأکید کرد: در تمام جوامع دنیا، حدود 22 تا 24 درصد افراد دارای اختلالات روانی تشخیص داده می‌شوند؛ بنابراین با احتمال یک چهارم ابتلا به اختلالات روانی رو به رو هستیم و چنان چه هر دو نفر به این اختلالات مبتلا باشند، مسائل و مشکلات عدیده‌ای را در زندگی خانوادگی به وجود خواهد آورد، در حالی که با انجام آزمون‌های روان‌شناختی به راحتی می‌توان از این موارد پیشگیری کرد.

اعلام آمادگی همکاری با اکثر سازمان‌ها و دستگاه‌های اجرایی
حاج‌بابایی حوزه روان‌سنجی را یک حوزه گسترده توصیف و خاطرنشان کرد: جای خالی این خدمات در جامعه ما احساس شده است. در راستای عدالت اجتماعی، هر ایرانی در هر جای این کره خاکی می‌تواند با کمترین هزینه از خدمات ما بهره‌مند شود.وی با بیان اینکه سامانه روان‌سنجی هنوز به طور کامل بارگذاری نشده و تنها حدود یک ماه است که عرضه را آغاز کرده‌ایم، گفت: معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، دانشگاه علامه طباطبایی و انجمن علمی روان‌شناسی تربیتی ایران ما را مورد حمایت قرار داده‌اند و از این بابت از آن‌ها سپاسگزاریم.مدیرنخستین شرکت دانش‌بنیان روان‌سنجی ایران افزود: مصوبه هیات وزیران این است که دستگاه‌های دولتی، خدمات خود را از شرکت‌های دانش‌بنیان دریافت کنند. در عین حال ما می‌توانیم خدمات خود را به همه بانک‌ها، بیمه‌ها، وزارت‌خانه‌ها، مدارس، مهدکودک‌ها، فدراسیون‌های ورزشی، قوه قضاییه، سازمان زندان‌ها و ... ارائه کنیم.حاج‌بابایی در پایان فرهنگ‌سازی برای این موضوع را مورد تأکید قرار داد و گفت: در این خصوص خواه ناخواه باید بپذیریم همان‌طور که جسم ما نیازمند تغذیه هست، روح ما نیز نیازمند تغذیه روانی بوده و باید به بهداشت روانی خود توجه داشته باشیم.

بهار نیوز