داروی اختصاصی براساس ترکیب ژنتیکی فرد

 

گرچه این مساله در حال حاضر به صورت عملی برای درمان بیشتر بیماری‌ها امکان پذیر نیست، اما آینده علم دارو و درمان به سمت تولید داروهای اختصاصی برای هر فرد و براساس اطلاعات ژنی وی پیش می‌رود.
هیچ دو انسانی به لحاظ ژنتیکی کاملا شبیه هم نیستند. حتی دوقلوهای تک تخمکی نیز اختلافات ژنتیکی بسیار ناچیزی دارند. با این وجود انسان‌ها بیش از ۹۹ درصد شباهت ژنتیکی دارند و تفاوت میان آنها کمتر از یک درصد است. این تفاوت ژنتیکی که از آن به پلی‌مورفیسم یاد می‌شود، مسئول ایجاد تفاوت‌های بنیادین در میان افراد یک جمعیت از جمله انسان است.

مطالعات دارویی و درمانی و اثرات متقابل دارو بر متابولیسم افراد سبب شده تا محققان به این نتیجه برسند که بهترین روش درمان تولید و تجویز داروهای اختصاصی براساس ویژگی‌های ژنتیکی افراد است. این مساله می‌تواند اثربخشی دارو را افزایش داد و از عوارض جانبی آن بکاهد. در همین راستا مطالعات فارماکوژنتیک و فارماکوژنومیک به کمک دانشمندان می‌آیند. در فارماکوژنتیک تفاوت‌های ژنتیکی موروثی در مسیرهای متابولیسم داروهایی بررسی می‌شوند و فارماکوژنومیک به بررسی نقش تفاوت‌های ژنتیکی در ارتباط با واکنش به داروها از طریق بررسی سیستماتیک ژن‌ها، محصولات ژنی و تغییرات فردی در بیان و عملکرد ژن می‌پردازد.

در صورت عملی شدن این مساله، افرادی که بیماری آنها به طور مستقیم با ژنتیکشان مرتبط است سود بسیاری می‌برند. به این ترتیب شانس درمان بیماری‌های روانی مانند افسردگی، انواع سرطان‌ها، بیماری‌های مغزی مانند زوال مغز و نورودژنراتیوهمچون آلزایمر و پارکینسون، که با ژنتیک افراد رابطه مستقیمی دارند، افزایش قابل توجهی خواهد یافت. تاریخ فارماکوژنتیک به ۵۱۰ سال پیش از میلاد مسیح باز می‌گردد؛ زمانی که فیثاغورس متوجه شد که استفاده از باقلا سبب مرگ برخی افراد خواهد شد اما بر برخی دیگر بی‌اثر است. با این وجود مطالعات جدید در این زمینه از نیمه دوم قرن بیستم میلادی و به دنبال افزایش میزان دانش بشر در مورد علم ژنتیک آغاز شد.

فارماکوژنتیک و فارماکوژنومیک به موضوعاتی بحث برانگیز در زمینه اخلاق زیستی و پزشکی تبدیل شده‌اند. فراگیر شدن این علوم که درمان بیماری‌های رایج و نادر را شامل خواهد شد تاثیر زیادی بر جامعه خواهد گذاشت. به دلیل نوپا بودن این علوم سوالات زیادی در رابطه با مسائل اخلاقی و راه‌حل‌های احتمالی مقابله با مشکلات انسانی مطرح شده است. به عنوان مثال دسترسی به اطلاعات ژنتیکی افراد تا چه اندازه ممکن است در زندگی خصوصی آنها اهمیت داشته و حریم خصوصی آنها را به خطر بیاندازد. به علاوه مسائلی چون ایمنی دارو، نحوه دسترسی به آن و برقراری عدالت در درمان بیماران نیز از مسائلی است که باید مورد توجه قرار گیرد.