جشنواره کن علیه ونیز

روزی روزگاری هیچ رویدادی سینمایی در دنیا نمی‌توانست به عظمت یک بلاک‌باستر هالیوودی خدشه وارد کند اما امروز مدعیان جدی اسکار برای درخشیدن در کن و ونیز و برلین لحظه‌شماری می‌کنند.جشنواره ونیز در تاریخ 75 ساله فقط در چند مورد انگشت‌شمار با آکادمی اسکار اشتراک منافع داشت. به 10 سال پیش بازگردیم و استقبالی را به یاد بیاوریم که مردم و منتقدان از «قفسه درد» داشتند. با اینکه فیلم تحسین‌شده خانم کاترین بیگلو سرانجام اسکار بهترین فیلم را برد اما بازتاب درخشش آن در ونیز در هالیوود و آمریکا چنان بی‌حس و حال بود که استودیوهای تهیه و پخش تصمیم گرفتند اکران عمومی «قفسه درد» را یک سال به تعویق بیندازند.حالا که یک دهه از آن روزها گذشته، اوضاع کمی متفاوت‌تر به نظر می‌رسد و ونیز تحت نظارت و مدیریت آلبرتو باربرا به رویدادی تبدیل شده که برندگان اسکار را تعیین می‌کند. «جاذبه»، «قوی سیاه»، «بردمن»، «اسپاتلایت» و «لالالند» همگی فیلم‌هایی هستند که فصل درخشان جوایز سینمایی خود را با نمایش در لیدو آغاز کردند و پا را از لاف «من اول دیدم» در رقابت با تورنتو و تلوراید فراتر گذاشت.

سال گذشته فانتزی پرخرج «شکل آب» ساخته گی‌یرمو دل‌تورو نخستین فیلم برنده شیر طلایی ونیز لقب گرفت که برنده اسکار بهترین فیلم می‌شود و امسال «رما» به کارگردانی آلفونسو کوارون پس از کسب شیر طلا راه خود را برای درخشیدن در اسکار و تبدیل شدن به دومین فاتح ونیز برنده اسکار بهترین فیلم هموار کرد. هر چند «رما» تنها گزینه مهم ونیز برای حضور چشمگیر در فصل جوایز آن هم در دنیای فیلم‌های انگلیسی‌زبان نیست.«نخستین انسان» دیمین شزل، «ستاره‌ای متولد می‌شود» بردلی کوپر که حالا جزو گزینه‌های درجه‌یک و بسیار جدی اسکار است، «محبوب» یورگوس لانتیموس با بازی‌های درخشان و البته «تصنیف باستر اسکروگز» برادران جوئل و ایتن کوئن دیگر فیلم‌هایی هستند که کارشناسان و منتقدان برای درخشیدن آنها در فصل جوایز و سرانجام نود و یکمین دوره مراسم اهدای جوایز اسکار بخت قائل شده‌اند.

قطعا شرایط امروزی ونیز به گونه‌ای است که باعث می‌شود مدیران آن در پوست خود نگنجند اما از سوی دیگر، مدیران جشنواره‌های رقیب چندان از این اتفاق خشنود نیستند. فاش‌ترین انتقاد را تیه‌ری فرمو، مدیر جشنواره کن به عنوان جدی‌ترین رقیب ونیز بر زبان آورد و گفت: «این شیفتگی به فیلم‌های آمریکایی را نمی‌فهمم. دوست من باربرا فیلم هیروکازو کره-ادا را در برنامه‌اش ندارد و خبری از فیلم‌های کره‌ای، لبنانی و مصری هم در مسابقه ونیز نیست. به نظرم هر جشنواره سینمایی باید فیلم‌های تمام دنیا را نمایش دهد.»این گفته‌های فرمو را خیلی‌ها بهانه‌گیری دانستند و شاید پیش خودشان آن مثال قدیمی گربه و گوشت را زمزمه کردند. حالا دیگر معلوم شده که خیلی پیش از نمایش «ستاره‌ای متولد می‌شود» در ونیز، مدیران کن خواستار حضور آن در بخش مسابقه جشنواره خودشان شده بودند اما استودیو برادران وارنر مانند دیگر استودیوها و شرکت‌های بزرگ فیلمسازی راه مستقیم‌تر و نزدیک‌تر به فصل جوایز سینمایی را ترجیح می‌دهند.

هر چه باشد از ونیز تا اسکار کمتر از پنج ماه راه است و کن حدود 9 ماه پیش از مراسم اهدای مهم‌ترین جایزه سینمایی دنیا برگزار می‌شود. حساب برلین هم جداست و معمولا فیلم‌هایی که در این رویداد معتبر در آلمان روی پرده می‌روند، یک سال بعد باید بخت خود را برای درخشیدن در فصل جوایز و مراسم اسکار بیازمایند. از یاد نیریم «رما» هم گزینه نمایش در کن بود و اگر نتفلیکس با مدیران کن به مشکل نمی‌خورد، این ماجراها پیش نمی‌آمد.متهم کردن ونیز به «آمریکایی بودن» از هر که پذیرفته باشد، از مدیران کن به ویژه فرمو قابل قبول نیست. خود کن تاریخچه‌ای سرشار از توجه به بلاک‌باسترهای هالیوودی دارد و چه کسی فراموش می‌کند «غریزه اصلی» سال 1992 در بخش مسابقه آن به نمایش درآمده است؟ همین سال پیش بود که مدیران کن کلینت ایستوود را به سواحل جنوب فرانسه دعوت و از یکی از نمادهای شاخص هالیوود تقدیر کردند.هر سال شاید چیزی کمتر از 20 فیلم عالی و بسیار خوب در دنیا ساخته می‌شود و جشنواره‌های مهم و معتبر مانند کن و ونیز تمام تلاش خود را به کار می‌گیرند تا میزبان برگزیدگان این فهرست در بخش مسابقه خود باشند. همین امسال کن فیلم‌های لوکرشیا مارتل و لاسلو نمس را نپسندید و مدیران ونیز با آغوش باز از آنها استقبال کردند. این بازی همچنان ادامه دارد و شرط حضور در آن تن دادن به قواعد است.