کتاب‌های پرفروش؛ طعمه قاچاقچیان

مترجم کتاب‌های «من پیش از تو» و «پس از تو» از جوجو مویز که بعد از پرفروش شدن، به صورت قاچاق منتشر و عرضه شده‌اند، در پاسخ‌های مکتوبش به پرسش‌های ایسنا درباره قاچاق کتاب در ایران نوشت:در سال‌های اخیر اتفاق‌های ناخوشایند و نوظهوری در فضای نشر ایران رخ داده که پیش از این شاهدش نبوده‌ایم. بحران‌های اقتصادی جامعه گریبانگیر نشر هم شده و از آن‌جایی که همواره در تمام عرصه‌ها افراد سودجویی هستند که با بهره‌بردن از شرایط موجود جیب‌های خود را پر کنند، می‌بینیم نشر بی‌رمق ایران نیز از دست چنین افرادی در امان نمانده است. آن‌چه در حال حاضر در جریان است و قاچاق کتاب نامیده می‌شود با آن‌چه در گذشته رخ می‌داده کاملاً متفاوت و از جنس دیگر است.

سابقاً کتاب‌های بدون مجوز و آثار نایاب و کمیاب چاپ می‌شدند و عوامل فروش کتاب‌های قاچاق این دست کتاب‌ها را به فروش می‌رساندند، اما اکنون می‌بینیم عمدتاً کتاب‌هایی تکثیر می‌شوند و به فروش می‌رسند که ناشر و مولف و مترجم حاضر و در حال فعالیت هستند و کتاب‌ها دارای مجوزند و از کانال قانونی منتشر می‌شوند. کتاب‌های پرفروش طعمه خوبی برای این افراد هستند و آن‌ها با کمترین هزینه بیشترین سود را به جیب می‌زنند. آن‌ها در کمین نشسته‌اند تا کتابی چهار یا پنج چاپ را رد کند، سپس دست به کار شده و چاپش می‌کنند. البته قاچاق کتاب شکل‌های مختلفی دارد؛

برخی عین کتاب ناشر اصلی را با همان نام مترجم اصلی کپی می‌کنند و با تخفیف بالا می‌فروشند، از طرفی هم برخی از این قاچاقچیان مجوز نشر دارند و کتاب پرفروش را با اندکی تغییر در ترجمه با نام نشر خود و نام مترجمی که معمولاً هم وجود خارجی ندارد قانونی منتشر می‌کنند و با قیمتی کمتر و عمدتاً از طریق دستفروش‌ها به فروش می‌رسانند و حرف‌شان هم این است که خودشان اثر را ترجمه و منتشر کرده‌اند. حتی برخی برای جلب مشتری بیشتر روی جلد نیز می‌نویسند متن کامل یا بدون سانسور و حتی دیدم می‌نویسند ویرایش جدید نویسنده، گویی کتاب علمی است که نویسنده آن را ویرایش جدید و به‌روز رسانی کرده باشد. مثلاً بسیاری از ترجمه‌هایی که از رمان «من پیش از تو» و دیگر آثار جوجو مویز به ترجمه من منتشر شده کپی از روی ترجمه من است، حتی ترجمه‌ای دیدم تغییرش تقریباً به تغییر نام سام به سم خلاصه می‌شد.

 متاسفانه تمام این معضلات ناشی از نداشتن تعهد به کپی‌رایت جهانی‌ است. اگر ایران نیز به عضویت کنوانسیون جهانی کپی‌رایت بپیوندد شاید دیگر شاهد این‌گونه خلاف‌ها و سرقت‌های ادبی نباشیم.در این میان کتاب‌فروش‌ها و کتاب‌خوانان مسئولیت سنگینی بر عهده دارند. موقع خرید کتاب حتما به نام ناشر و نام مترجم توجه کنیم، دست‌کم یکی از آن دو را باید بشناسیم. اگر  ناشر و مترجم هر دو برای‌مان ناشناخته‌اند شک کنیم و بعد از تحقیق و اطمینان از صحت کتاب آن را تهیه کنیم. نام ناشر و نام مترجم کمک بزرگی به خریدار کتاب می‌کند و او به واسطه نام ناشر یا نام مترجم می‌تواند به اصل‌بودن کتاب اطمینان حاصل کند.