گروه اقتصادی: با توجه به اينكه دعوت از خودروسازان خارجي براي حضور دوباره در خودروسازي ايران تصميمي است كه شايد 50 درصد واقعيت و 50 درصد ديگرش منوط به موافقت خودروسازان خارجي است اما عدهاي چندان موافق آن نيستند
فاطمه سيروس
نارضايتي از قطعات چيني و هندي زياد است و اين خودروسازان چيني هستند كه در غياب شركتهاي بزرگ خودروساز به واسطه تحريمها در بازار ايران جولان ميدهند ولي در همان حال هيچ مصرفكننده ايراني از كيفيت خودروهاي چيني راضي نيست و همين هم باعث شده است تا وزارت صنعت خواستار كاهش فعاليت خودروسازان چيني شود. سوالي كه در اينجا مطرح ميشود اينكه آيا بهتر نيست خودروسازان چيني از بازار ايران بروند؟ وزارت صـنعت با اقدام اخير خود يك ايست به خودروسازان چيني داده است اما بايد اين اتفاق عملي شود. جالب اينكه در شرايطي كه يكي از خودروسازان بزرگ كشور بهدنبال استفاده از يك پلتفرم چيني براي توليد محصولاتش است، وزير صنعت، معدن و تجارت از خودروسازان خواسته از شركاي اروپايي، كرهاي و ژاپني خود براي حضور در ايران دعوت كنند. در چند ماه اخير بهدنبال تحريم صنعت خودرو از سوي آمريكا، خودروسازان بزرگ كشور مذاكراتي را با خودروسازان چيني براي همكاري مشترك آغاز كردند.
بر اين اساس يكي از خودروسازان بزرگ كشور با يك خودروساز چيني براي خريد پلتفرم يكي از محصولات آن به توافق رسيده است. براين اساس قرار است اين خودروساز بزرگ اجزاي داخلي پلتفرم چيني را نيز با استفاده از ديگر محصولات موجود در جهان، كپيسازي كند. در اين شرايط و در حالي كه حضور خودروسازان چيني در صنعت خودرو ايران پررنگتر ميشود وزير صنعت، معدن و تجارت در جلسه اخير شوراي سياستگذاري خودرو از مديران عامل شركتهاي خودروسازي خواسته تا از شركاي اروپايي، كرهاي و ژاپني خود براي بازگشت به ايران دعوت كنند. محمدرضا نعمتزاده به خودروسازان گفته از شركاي خارجيشان بخواهند تا با توجه به فضاي جديد شكل گرفته در مناسبات بينالمللي براي توليد محصولات جديد به ايران بازگشته و سهم خود از بازار ايران را احيا كنند.
وزارت صنعت برنامه منسجم داشته باشد
در اينباره يكي از اعضاي كميسيون صنايع معتقد است كه وزارت صنعت بايد يك برنامه اساسي در اين مورد داشته باشد. «ابوالقاسم جراره» بيان كرد: «وزارت صنعت بايد شرايط و بستري مناسب براي خودروسازان فراهم كند تا بتوانند از قطعات با كيفيت در توليدات خود استفاده كنند.» به گفته جراره خودروسازان به دليل شرايط تحريم مجبور به استفاده از قطعات چيني بودند و استفاده از كالاهاي چيني به نفعشان بود، قطعا اگر بتوانند با شركتهاي اروپايي و ژاپني تعامل داشته و از محصولات و قطعات با كيفيت استفاده كنند، موفقتر خواهند بود.
اين اظهارات وزير صنعت، معدن و تجارت در حالي است كه پيش از اين نيز كارشناسان صنعت خودرو با توليد خودروهاي چيني در ايران مخالفت كرده بودند. در اين زمينه شهرام آزادي - عضو هيات علمي دانشگاه خواجه نصيرالدين طوسي - گفته بود كه همكاري با خودروسازان چيني صنعت خودرو ايران را از يگانه هدف خود كه همانا «خودروساز شدن» است دور خواهد كرد. وي تصريح كرده بود كه خودروسازان بزرگ داخلي بايد به جاي همكاري با خودروسازان چيني به سمت همكاري با خودروسازان معتبر جهان حركت كنند زيرا خودروسازان چيني نيز محصولاتشان را از روي محصولات ديگر شركتهاي خارجي كپي ميكنند و حضور اين خودروها در ايران عقبگردي براي صنعت خودرو است.
توليد داخل را ارتقا دهيم
با توجه به اينكه دعوت از خودروسازان خارجي براي حضور دوباره در خودروسازي ايران تصميمي است كه شايد 50 درصد واقعيت و 50 درصد ديگرش منوط به موافقت خودروسازان خارجي است اما عدهاي چندان موافق آن نيستند. حسين گروسي با بيان اينكه كشورهاي اروپايي در سختترين شرايط ايران را رها كردند معتقد است حال چرا بايد وابسته به همين كشورها باشيم، با وجودي كه پژو در سختترين شرايط دست ما را خالي گذاشت چرا دوباره بايد با اين شركت شراكت كنيم؟ عضو كميسيون صنايع ميگويد: «ما ميتوانيم با كشورهاي آسيايي از قبيل كويت و امارات در تعامل باشيم نبايد دوباره به سمت اروپا بازگرديم.»
جالب اينكه اين نماينده در پاسخ به اينكه محصولات چيني بيكيفيت است و بهتر نيست چين از بازارخودوري ايران خارج شود ميگويد: تمام محصولات چيني هم بيكيفيت نيست در حال حاضر اكثر كشورهاي بزرگ وپيشرفته دنيا با چين در تعامل هستند و اجناسشان را از چين تهيه ميكنند و ما هم بايد از محصولات باكيفيت چين استفاده كنيم.» اين نماينده ارتقاي سطح توليد ملي و افزايش كيفيت محصولات داخلي وقطعات خودروهاي ايراني را از مهمترين اقدامات وزارت صنعت ميداند و ميگويد: «ما بايد تكنولوژي مان را ارتقا دهيم و خودمان سازنده قطعات با كيفيت باشيم. در حال حاضر جايگاه ايران در سطح دنيا بسيار پايين است و در ردههاي بيستم قرارداريم بايد جايگاهمان را تك رقمي كنيم.»
خودروسازان بزرگي كه رفتند
اما نبايد از نظر دور داشت كه طي هشت سال گذشته و بخصوص چهار سال اخير، تقريبا تمام خودروسازان بزرگي كه در ايران فعاليت داشتند، تحت تاثير تحريمهاي بينالمللي به كشورشان بازگشتند. استارت خروج خودروسازان جهاني از ايران را دووموتورز كره زد، شركتي كه در بخش خصوصي (كرمان موتور) فعاليت داشت و محصولات باكيفيتي مانند «سي يلو» را نيز روانه بازار كرد. اين در حالي بود كه به دليل خريد بخشي از سهام دوو توسط جنرال موتورز آمريكا، اين شركت كرهاي ديگر نتوانست در ايران بماند و مجبور شد بهرغم ميل باطنياش، بگذارد و برود. دوو كه رفت، نه تنها كرمان خودروها شريكي معتبر را از دست دادند، بلكه مشتريان ايراني نيز از خودرو با كيفيت محروم شدند. اوايل سال 91 بود كه ناگهان خبررسيد پژوي فرانسه يار ديرين خودروسازي ايران، بازار ايران را ترك كرده است. پژو كه رفت، دل خودروسازي ايران به رنو (ديگر خودروساز فرانسوي) خوش بود، شركتي كه سرمايهگذاري بزرگي را در جاده مخصوص انجام داده و حتي ميخواست «ايران» را به پايگاه صادراتي خود در خاورميانه تبديل كند.
رنو نيز تحت تاثير تحريمها، قصد رفتن از ايران را كرد. رفتن اين همه خودروساز بزرگ از ايران، هم خودروسازان داخلي را با مشكلات توليد مواجه و هم ايرانيها را از داشتن خودروهايي با كيفيت محروم كرد. به گفته فعالان اين صنعت تمايل خودروسازان داخلي به همتايان چيني خود از سر ناچاري صورت گرفته و كيفيت پايين توليدات چيني بارها از سوي كارشناسان موجب هشدار شده است. اخبار احتمال آزادسازي قيمت خودرو از سوي خودروسازان در حالي منتشر ميشود كه جمشيد پژويان رئيس شواري رقابت از تصميمگيري درباره كاهش تعرفه واردات خودرو در نشست با وزير صنعت خبر ميدهد. اين تصميم ورود خودروهاي خارجي را به داخل تسريع و تسهيل ميكند و پژويان با تاكيد به رفع انحصار در بازار خودرو گفته است كه فضاي حمايتي براي خودرو بايد بهگونهاي فراهم شود كه خودروهاي داخلي با خودروهاي وارداتي رقابت كنند و بازار خودرو رقابتي شود تا لزومي به تعيين دستورالعمل قيمتگذاري نباشد.
اما در حال حاضر تلاشهاي سياسي براي كاهش تحريمها و بازگشت مجدد خودروسازان خارجي در كنار جلسات وزير صنعت با خودروسازان و اعضاي شوراي رقابت درخصوص قيمتگذاري و احتمال آزادسازي قيمت، نويد رونق مجدد اين بازار را در آينده نزديك ميدهد. برقراري تماس ميان ايران و آمريكا پس از سي و چهار سال افقهاي تازهاي را براي صنعت خودرو باز كرده است. به تازگي وزير صنعت از خودروسازان خواسته است تا با خودروسازان خارجي براي از سرگيري رابطه تماس برقرار كنند. بايد منتظر ماند و ديد كه آيا فعاليت مجدد خودروسازان خارجي، كاهش تعرفه واردات و آزادسازي قيمت خودرو در كنار هم ميتواند نويد روزهاي خوشي براي اين صنعت در آيندهاي نه چندان دور را با خود داشته باشد؟