بر اساس تعریف کنواسیون رامسر (کنواسیون بین‌المللی حفاظت از تالاب‌ها)، به مناطق مردابی، آبگیر، تورب‌زا (حاصلخیز و حاوی مواد آلی بسیار غنی)، آبی طبیعی یا مصنوعی، دائم یا موقت با آب ساکن یا جاری، شیرین، شور، لب‌شور و نواحی ساحلی دریاها که عمق آنها در کمترین جزر از شش متر بیشتر باشد، تالاب گفته می‌شود. در حال حاضر متأسفانه تعداد زیادی از تالاب‌های کشور در شرایط نامناسبی به سرمی‌برند که مسعود باقرزاده کریمی -مدیر کل دفتر اکوسیستم‌های تالابی سازمان محیط زیست- مهمترین عامل وضعیت نامساعد تالاب‌ها را مدیریت نادرست مصرف آب در حوزه‌های مختلف کشاورزی، صنعت و شرب دانست و بهایسنا گفت: مهمترین چالش تالاب‌ها رقابت بر سر آب است و از آنجا که معمولاً تالاب‌ها در انتهای حوضه آبریز قرار دارند، در این رقابت مغلوب واقع شده‌اند.بر اساس ماده ۱۹۳ برنامه پنجم توسعه کشور، سازمان حفاظت محیط زیست موظف شده است که نسبت به مدیریت یکپارچه در دشت‌ها و اراضی اطراف تالاب‌ها به عنوان اکوسیستم‌های شکننده با مشارکت همه بهره‌برداران اقدام کند.

مدیر کل دفتر اکوسیستم‌های تالابی سازمان محیط زیست در مورد این ماده با تاکید بر اینکه همه تلاش‌ها برای اجرای آن انجام شده است، تصریح کرد: برنامه جامع تالاب‌ها به عنوان سند بالادستی تهیه شده است که بر مبنای آن در سال گذشته، قانون حفاظت و احیای تالاب‌ها وضع شد و در ادامه در جهت اجرایی کردن این قانون هم برای تالاب‌ها برنامه مدیریت زیست‌بومی تهیه شد که تاکنون برنامه مدیریت زیست بومی ۱۴ حوضه آبریز از جمله حوضه آبریز گاوخونی تدوین و به تصویب رسیده است.وی ادامه داد: در حال حاضر برنامه مدیریت زیست‌بومی چهار تالاب دیگر در دست تهیه است، البته برنامه‌های مدیریت زیست‌بومی با مشارکت همه ذی‌نفعان از جمله مردم محلی و سازمان‌های مردم‌نهاد تهیه می‌شود، بنابراین ماده ۱۹۳ قانون برنامه پنجم توسعه به طور کامل اجرا شده است.البته در ماده ۱۹۳ برنامه پنجم توسعه به ممنوعیت برداشت مواد معدنی از تالاب‌ها نیز اشاره شده است، در این مورد این کارشناس اکوسیستم‌های تالابی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: بعد از برنامه پنجم توسعه، از بارگذاری جدید در زمینه بهره‌برداری از مواد معدنی تالاب‌ها جلوگیری و برای طرح های بهره‌برداری‌ که پیش از برنامه پنجم مجوز داده شده بود؛ ضوابط زیست‌محیطی اعمال شد. برای مثال در تالاب میقان -که برداشت نمک صورت می‌گرفت- ضوابط جدیدی طراحی شده تا کمترین لطمه به اکوسیستم این تالاب وارد شود.

باقرزاده کریمی در پاسخ به این پرسش که کدام مواد معدنی فراوانی بیشتری در تالاب‌های کشور دارند، گفت: در تعدادی از تالاب‌ها نمک وجود دارد که در قانون حفاظت از تالاب‌ها این ماده معدنی استثا شده و بهربرداری از آن با اجرای ضوابط زیست محیطی اعلام‌شده از سوی سازمان محیط زیست جایز است. همچنین در تعداد محدودی از تالاب‌ها از جمله هورالعظیم نفت استخراج می‌شود که کالایی استراتژیک به حساب می‌آید. افزون بر اینها، در برخی تالاب‌ها امکان برداشت شن و ماسه وجود دارد اما بعد از برنامه پنجم توسعه هر نوع برداشتی از تالاب‌ها ممنوع شده است.وی تاکید کرد: مسلماً هنوز در زمینه برداشت مواد معدنی از تالاب‌ها با چالش‌هایی مواجه هستیم و حتی اگر نسبت به گذشته تفاوت‌های چشمگیری به لحاظ رعایت ضوابط زیست محیطی در زمینه بهره‌برداری از مواد معدنی تالاب‌ها صورت گرفته باشد، هنوز به شرایط ایده‌آل نرسیده‌ایم؛ شرایطی که ضمن دستیابی به توسعه پایدار، کمترین لطمه را به اکوسیستم وارد کند.

بهار نیوز