بر اساس آمارهایی که مسئولان آموزش و پرورش می‌دهند در تهران مناطقی داریم که سرانه فضای آموزشی آنها کمتر از یک و نیم متر مربع است. یعنی فرض کنید اگر مدرسه‌ای با میانگین ۳۰۰ دانش‌آموز باید بر اساس استانداردها فضای آموزشی ۲۴۰۰ متر مربع داشته باشد، میانگین مدرسه ۳۰۰ نفری ما فضایی کمتر از ۴۵۰ متر مربع در اختیار دارد. در این فضاها معلم‌ها بسختی در راهرو بین میز و نیمکت‌ها حرکت می‌کنند. این درحالی است که در همین کلانشهر فقط 40 مدرسه متروکه وجود دارد که برخی از آنها حالا خانه کارتن خواب‌ها و معتادان شده است.

موضوعی که البته مسئولان آموزش و پرورش هم به آن اشاره می‌کنند و بر این باورند که اگر مالکان این مدارس با وزارت آموزش و پرورش همکاری کنند ما می‌توانیم آن مدارسی که حالا به مکانی برای آسیب‌های اجتماعی تبدیل شده را قابل استفاده برای دانش‌آموزان کنیم. مسعود ثقفی رئیس اداره اطلاع‌رسانی و روابط عمومی آموزش و پرورش شهر تهران بر این موضوع تأکید می‌کند و می‌گوید: این مدارسی که به عنوان پاتوق معتادان شما از آن نام می‌برید دیگر مدرسه نیستند و مسئولیت آن بر عهده وزارت آموزش و پرورش نیست.
تعدادی از مدارس در کشور وجود دارد که استیجاری و برخی از آنان قلع و قمعی است. مالکان این مدارس آمدند و از وزارتخانه درخواست ملک‌شان را کردند این حق مالک است چون خودش را صاحب ملک می‌داند و می‌خواهد کاربری ملک را عوض کند. البته ما با مالکان بسیار صحبت کردیم تا به توافق برسیم اما مبالغی که آنها اعلام کرده بودند بسیار زیاد بود. 
 

ثقفی البته به موضوع کاربری مدارس هم اشاره می‌کند که به سختی انجام می‌شود و می‌گوید: بیشتر مالکان می‌خواهند مدرسه را به ساختمان تجاری تبدیل کنند اما این تغییر کاربری امکان ندارد. در حقیقت تغییر کاربری زمان می‌برد و قوانین بسیار سختی دارد بویژه اگر مدرسه باشد که مالک بخواهد تغییر کاربری تجاری دهد. برای همین بسیاری از مدارس متروکه می‌شوند و مالک هم سال تا سال به آن سر نمی‌زند. با این حال دیگر این ساختمان‌ها مدرسه نیستند که زیر نظر آموزش و پرورش باشند. هر اتفاقی هم که داخل مدرسه می‌افتد ربطی به آموزش و پرورش ندارد. 
 

ثقفی البته آمار مدارس فرسوده و متروکه را اینچنین اعلام می‌کند: حدود 7 مدرسه فرسوده در تهران وجود دارد که خالی از دانش‌آموز است. ما در تلاش هستیم با همکاری خیرین مدرسه ساز این مدرسه را تخریب و بازسازی کنیم. حدود 40 مدرسه متروکه در شهر تهران وجود دارد که این مدارس به مالکان آن سپرده شده است. در سوی دیگر 30 پرونده دیگر در جریان داریم که مالک مدرسه را می‌خواهد ما هم در حال گفت‌و‌گو هستیم تا بتوانیم این مدارس را یا بخریم و یا اجاره‌اش را بیشتر کنیم.
 

تبدیل مدارس متروکه به خانه های فرهنگ

آنطور که مسئولان سازمان دهیاری‌ها می‌گویند 4 هزار مدرسه متروکه در روستاها وجود دارد که اگر آموزش و پرورش همکاری کند به دهسرا تبدیل می‌شود، موضوعی که مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و مدیریت توسعه روستایی بر آن اشاره می‌کند. اسماعیل زیارتی نصرآبادی به مکاتباتی که با وزیر آموزش و پرورش داشته‌اند اشاره می‌کند و می‌گوید: چند نامه به وزیر آموزش و پرورش نوشتیم و در این مکاتبات یادآور شدیم که بسیاری از مدارس در روستاها و شهرها بلااستفاده مانده است و ما می‌توانیم با تغییر کاربری این مدارس را به مکانی به نام دهسرا تبدیل کنیم تا مردم روستا بتوانند در آن مکان آموزش‌های فرهنگی و هنری خاصی را ببینند. متأسفانه وزارت آموزش و پرورش با این درخواست هنوز موافقت نکرده است. چرا که مسئولان آموزشی بر این باورند که ممکن است در چند سال آینده دوباره این روستاها پر از دانش‌آموز شوند و آنها ملکشان را بخواهند. با این حال ماده قانونی را پیدا کردیم که می‌توانیم خودمان برای تغییر کاربری اقدام کنیم.

او به دلایل خالی بودن جمعیت در روستا اشاره می‌کند و مهاجرت را علت اصلی متروکه شدن مدارس می‌داند: جمعیت جوان روستاها به شهرها آمده‌اند و در برخی از روستاها هم خالی از سکنه شده‌اند البته آموزش و پرورش برای خودش ماده قانونی دارد که اگر جمعیت دانش‌آموزان به حداقل‌هایی نرسد، آنها کلاس درس تشکیل نمی‌دهند برای همین بسیاری از مدارس روستاها بلااستفاده مانده است و در برخی از شهرها هم چون ساختمان جدید ساخته شده است و مدارس فرسوده بودند دانش‌آموزان به ساختمان جدید رفتند. زیارتی البته به دیگر ساختمان‌های اداری بلااستفاده روستاها اشاره می‌کند و می‌گوید: بسیاری از دستگاه‌های دولتی ساختمان‌هایی در برخی از روستاها دارند که هم‌اکنون بلااستفاده مانده است و ما می‌خواهیم از این ساختمان‌ها هم استفاده کنیم اما حجم ساختمان‌های آموزش و پرورش بسیار زیادتر از دیگر ارگان‌ها بود. او در پاسخ به اینکه آیا در این مدارس خانواده‌هایی در حال زندگی هستند می‌گوید: گزارش اینچنینی به دست من نرسیده است.