رونق دوباره سنت قاشق زنی در ایران

در این مراسم دختران و پسران جوان چادری بر سر می‌کنند و به در خانه دوستان و همسایگان می‌روند و با صدای قاشق‌هایی که به کاسه‌ها می‌کوبند صاحب‌خانه را مطلع می‌کنند. آنها هم جلوی در می‌آیند تا کاسه‌ قاشق‌زن‌ها را با آجیل، شیرینی، شکلات، نقل و پول پُر کنند.البته در برخی متون اشاره شده که قاشق‌زنی در ایران قدیم رسمی زنانه بوده‌است. زنان چادری بر سر انداخته و گاه نقابی بر چهره می‌زدند تا ناشناس بمانند.با این حال سنت قاشق‌زنی در گذر زمان در ایران تغییراتی داشته است. این روزها گاه مردان جوان نیز چادری بر سر می‌اندازند و برای شیطنت به در خانه معشوق یا اقوام خود می‌روند. مراسم قاش‌زنی به ویژه در برخی محلات تهران از جمله گیشا و یوسف‌آباد رونق یافته است.یکی دیگر از کاربران توئیتر نیز به حضور برخی کودکان و اجرای مراسم قاشق‌زنی اشاره کرده است.

سنت شال اندازی
سنت دیگری که پیش از رسیدن نوروز و در شب چهارشنبه‌سوری در ایران برگزار می‌شده سنت شال‌اندازی است. در این مراسم نیز جوانان چندین دستمال و شال را به یکدیگر گره زده و از آن طنابی رنگین و بلند درست می‌کنند.صاحب‌خانه به محض مشاهده طناب رنگین، آنچه پیشتر آماده کرده، در گوشه شال ریخته و گرهی بر آن زده و صاحب شال را آگاه می‌کند که هدیه آماده‌است.قاشق‌زنی از رسوم ایرانی است که در شب چهارشنبه‌سوری برپا می‌شده‌است. حاصل نهایی قاشق‌زنی، پخت و توزیع آش «ابودردا» بوده‌است.علی بلوکباشی نیز در مدخل «چهارشنبه سوری» دایره‌المعارف بزرگ اسلامی درباره این باره چنین توضیح داد: « ابودردا یا آش بیمار با ۴ یا ۷ رنگ آجیل (بنشن یا حبوب) بود که آنها اغلب از طریق قاشق‌زنی در برابر ۷ خانه روبه‌قبله در شب چهارشنبه‌سوری به‌دست می‌آوردند.

در این آش یک یا دو آدمکِ از خمیر ساخته به‌نام ابودردا و امّ دردا می‌انداختند و می‌پختند و بعد آدمک‌های بلاگردان را برای بیرون‌کردن درد و بلا از تن بیماران و شفای آنان به آب می‌دادند.»حسین میرزایی در مقاله «آیین نوروزی و کارکردهای آن» نوشت: « آیین قاشق‌زنی احتمالا نشات گرفته از این عقیده است که ارواح نیک درگذشتگان در رستاخیزی به شکل افرادی که رویشان پوشیده است به خانه بازماندگان سر می‌زنند و زندگان برای یادبود و برکت به آنان هدیه‌ای می‌دهند.»در زند اوستا آمده است که پنج روز آخر سال تا روز پنجم فروردین اورمزد دوزخ را خالی می‌کند و ارواح رها می‌شوند. قاشق زنی استفاده ارواح از زبان بدنی به جای زبان گفتاری است.

آداب‌ و رسوم نوروزی در گیلان
سمانه‌ خلیلی‌فر نیز در آداب‌ورسوم نوروزی در گیلان درباره آداب قاشق‌زنی در این شهر نوشت: «در غروب روز چهارشنبه‌سوری افرادی که حاجتی دارند، درحالی‌که یک چادر کهنه و کاسه ای مسی و قاشق در دست دارند، به در خانه‌ها می‌روند و بدون تکلم دق‌الباب کرده و با قاشق بر روی کاسه می‌کوبند.در این هنگام صاحب‌خانه به صدای آن‌ها دم درمی‌آید و در کاسهای که به همراه آنان است اندکی از آجیل شب چهارشنبه یا یک عدد تخم‌مرغ و یا غذای پخته می‌ریزد و در را می‌بندد.»یکی از کاربران دیگر در توئیتر نیز درباره تجربه برگزاری سنت‌ قاشق‌زنی در سمنان نوشته است.