سرنوشت گذرنامه‌های سفید مسافران خارجی

گزارش‌های برخی راهنمایان گردشگری از ممانعت و مقاومت در برخی هتل‌ها از پذیرش گذرنامه‌ی سفید مسافران خارجی خبر می‌دهد. این مشکل را برخی مسافران خارجی در ایستگاه‌های راه‌آهن و با پلیس راهنمایی و رانندگی در بین راه نیز تجربه کرده‌اند. این درحالی است که وزارت امور خارجه بیشتر از یک سال قبل صدرو ویزای الکترونیکی را آغاز کرده است. ویزایی که مثل گذشته روی گذرنامه برچسب نمی‌شود. از مِهرماه سال ۹۷ نیز این وزارتخانه به شکلی سراسری ثبت مُهر ورود و خروج ایران را از گذرنامه‌های اتباع خارجی حذف کرد.در برخی مبادی ورودی کشور، این مُهر را روی برگه‌ی پرینت شده از تصویر ویزای الکترونیکی مسافر، ثبت می‌کنند.   برخی هم واکنش سلیقه‌ای نسبت به آن نشان داده‌اند و با این‌که پاسپورت را مُهر نمی‌زنند اما با خودکار روی برگه‌ای از گذرنامه، کُد یا اعداد شناسه را به انگلیسی و یا فارسی نوشته‌اند. بخش‌هایی هم هنوز نسبت به کلیت طرح توجیه نشده‌اند و گذرنامه‌ی بدون برچسب ویزا و مُهر را قبول ندارند.

یک راهنمای تور از مشکلی که برای یک گروه از گردشگران فرانسوی در ایستگاه راه آهن تهران پیش آمده بود،گفت: ما بلیت قطار را اینترنتی خریده بودیم و مدارک لازم را هم ارائه دادیم اما هنگام کنترل بلیت وقتی گذرنامه‌ی سفید و بدون برچسب ویزای این گردشگران خارجی را دیدند اجازه ندادند سوار قطار شویم و به دفتر ایستگاه و مسؤول مربوط به امور مسافران و پلیس ارجاع دادند. آن‌ها هم از دیدن برگه‌ی ویزا که خارج از گذرنامه بود متعجب شدند و خواستند که استعلام بگیرند. نزدیک بود مسافران از حرکت قطار جا بمانند که بعد از پرس‌وجوی مسؤول مربوطه، سرانجام اجازه سوار شدن به مسافران داده شد.راهنمای دیگری که همراه گروهی از گردشگران اروپایی به تبریز سفر کرده بود نیز گفت:‌ این ماجرا حدود دو ماه پیش اتفاق افتاد.

قرار بود در تبریز اقامت داشته باشیم که مسؤول رزرواسیون هتل با دیدن گذرنامه‌های سفید بدون برچسب ویزا و مُهر ورود به ایران این گردشگران، مشکوک شد و خواست که جریان را با پلیس اماکن در میان بگذارد و بعد از تماس و توضیح مکرر ما، در نهایت گذرنامه‌ها را نگه داشت و اتاق‌ها را تحویل داد. این برخورد و بی‌اطلاعی از سوی یک هتل ۴ ستاره در شهر بزرگی مثل تبریز جای سؤال و تعجب دارد.سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری که مقامات آن در یک سال گذشته بارها از صدور ویزای الکترونیکی و حذف مُهر ورود و خروج ایران از گذرنامه مسافران خارجی خبر داده‌اند، از بروز چنین مشکلی برای گردشگران خارجی اطلاعی ندارند. ولی تیموری ـ معاون گردشگری ـ‌ اما به ایسنا گفت: تا کنون گزاشی از عدم پذیرش گذرنامه‌ی سفید که برچسب ویزا و یا مُهر ورود به کشور ندارد، دریافت نکرده‌ایم. نه راهنماهای تور چنین موردی را به معاونت گردشگری گزارش داده‌اند و نه مدیران آژانس‌های مسافرتی و هتلدارها و یا حتی خود مسافران.

وی افزود: این طرح اکنون از سوی رییس‌جمهور مصوب شده و انتظار می‌رود با دستور و مصوبه‌ی اخیر موضوع حل شود.همه‌ی بخش‌های مرتبط نیز موظفند این مصوبه را اجرا کنند.تیموری درباره اینکه آیا پیش از مصوبه هیات دولت، طرح ویزای الکترونیکی یا حذف برچسب ویزا و مهر ورود و خروج از گذرنامه اتباع خارجی به دستگاه‌های ذی‌ربط و بخش‌های خدماتی مرتبط با موضوع گردشگری، بخشنامه و یا اطلاع‌رسانی شده بود؟ گفت: وقتی طرح به صورت عمومی بارها اعلام شده بود و سراسری در کشور اجرا می‌شد، دیگر این کار لزومی نداشت، اما اگر مشکلی به وجود آمده و برخی هنوز نسبت به گذرنامه‌ی سفیدِ بدون مُهر و برچسب ویزا توجیه نشده‌اند، این دستور و مصوبه را بخشنامه خواهیم کرد.جمشید حمزه‌زاده ـ رییس هیات مدیره جامعه هتلداران ایران ـ نیز درباره کوتاهی برخی هتلداران در پذیرش مسافرانی که ویزای الکترونیکی و یا به عبارتی گذرنامه‌ی سفید بدون برچسب ویزا و مُهر ورود به ایران داشته‌اند، نیز ابراز بی‌اطلاعی کرد و به ایسنا گفت: هنوز گزارشی در این‌باره دریافت نکرده‌ایم و گمان هم نمی‌کنم هتلداران از این نظر مشکل توجیهی داشته باشند.

وزارت امور خارجه بستر سامانه صدور روادید الکترونیک را از سال ۱۳۹۳ آماده کرد. در سال ۱۳۹۴ این سامانه را محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه رونمایی کرد که دسترس محدودی داشت. در سال ۱۳۹۵ همزمان با صدور عمومی‌تر ویزای الکترونیکی ایران، طرح حذف مُهر ورود و خروج از گذرنامه اتباع خارجی در فرودگاه بین‌المللی مشهد اجرا شد. در بهمن ماه سال ۱۳۹۶ این طرح در فرودگاه‌ بین‌المللی تهران و پس از آن شیراز نیز به اجرا گذاشته شد و در مهرماه سال ۱۳۹۷ شکلی فراگیر پیدا کرد. از آن تاریخ به بعد، امکان صدور ویزای الکترونیکی ایران در ۱۱۰ نقطه در خارج از کشور، فراهم شده است که در حین ورود و خروج مسافر، مُهری در گذرنامه ثبت نمی‌شود.با این حال در اول آذرماه سال ۱۳۹۷ علی‌اصغر مونسان ـ رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ـبار دیگر بر اجرای این طرح در فرودگاه‌های بین‌المللی کشور تاکید کرد و گفت که «با هماهنگی‌های انجام‌شده با وزارت امورخارجه و نیروی انتظامی، این طرح از امروز (اول آذرماه ۱۳۹۷) در مقاصد فرودگاهی به اجرا درآمد و برای گردشگران ورودی روادید الکترونیک بدون برچسب صادر می‌شود. »

اواخر خردادماه امسال (۱۳۹۸) هم علی ربیعی ـ سخنگوی دولت ـ از تصویب این طرح در هیات دولت خبر داد و گفت که با دستور رییس جمهور از این پس گردشگران خارجی بدون مُهر فیزیکی و ثبت در پاسپورت می‌توانند به ایران سفر کنند.ربیعی، یکی از دلایل این دستور ریاست جمهوری را درحالی‌که حدود یک سال از اجرای آن در مبادی ورودی می‌گذرد،   مقابله با جو ایران‌هراسی توسط سیاستمداران و رسانه‌های خارجی دانسته و گفته بود: «دلیل دیگر این دستور تلاش برای خنثی کردن برنامه ایالات متحده امریکا در جلوگیری از ورود گردشگران خارجی به ایران با ابزارهای غیرقانونی و مغایر عرف بین‌المللی است. دلیل سوم این تصمیم بهره‌مندی از مزایای اقتصادی حضور گردشگران خارجی است، چنانکه کمبود ناشی از سهم ناچیز ایران از گردش مالی توریسم بین‌المللی را به میزانی جبران کند و آثار مثبت این اقدام در حوزه اشتغالزایی و رونق کسب‌وکار آژانس‌های مسافرتی و تورهای گردشگری و صنعت حمل‌ونقل به بهبود شرایط اقتصادی کشور نیز می‌انجامد. قطعاً این یک تصمیم آگاهانه علیه تحریم امریکا و در راستای نشان دادن فرهنگ ایران و مقابله با ایران‌هراسی است. »