پیشینه حضور اراذل و اوباش و به اصطلاح گنده لات‌ها در جامعه ما شاید به یک قرن پیش برگردد و امروزه نیز با گذشت زمان و تغییر شیوه زندگی هنوز هم کماکان شاهد حضور این افراد در جامعه هستیم. با این تفاوت که در دهه‌های قبل حضور آنها چندان تعجب برانگیز نبود اما در جامعه امروزی با توجه به نوع تفکرات مدرن فرهنگی، اجتماعی و سیاسی مردم وجود چنین افرادی با رفتارهای غیر متعارف به منزله علامت تعجبی در اذهان عمومی تلقی می‌شود.شاید به جرأت بتوان گفت که مهم‌ترین عامل وجود و تکثیر این افراد در طول 50 – 60 سال گذشته پذیرش آنها از سوی برخی افراد جامعه است. به طور قطع اگر این افراد مورد توجه قرار نمی‌گرفتند و مرید و نوچه و رفیق پیدا نمی‌کردند خیلی قبل‌تر نسلشان منقرض می‌شد.یادمان باشد در جامعه‌ای که هنوز هم بازار شرخرها سکه است و بدون هیچ دغدغه‌ای کسب درآمد می‌کنند اراذل و اوباش و گنده لات‌ها بیکار نمی‌مانند.البته برخی کارشناسان معتقدند برخورد منعطف پلیس و سیستم قضایی با این افراد شاید یکی از دلایل دیگر ازدیاد آنها باشد. این افراد با اتکا به قدرت بدنی خود بیش از دیگران مستعد ارتکاب جرم هستند بنابراین سیستم قضایی و انتظامی باید بیش از دیگران این افراد را مورد نظارت قرار داده و اعمال و رفتارشان را تحت بررسی قرار دهد.

هر انسان تنومندی اراذل و اوباش نمی‌شود
دکتر سید حسن حسینی - جامعه شناس- در رابطه با چگونگی شکل‌گیری شخصیت اراذل و اوباش می‌گوید: ما آدم‌ها مجرم به دنیا نمی‌آییم شرایط و وضعیت اجتماعی در جامعه هرکدام از ما را به سمتی سوق می‌دهد. از سال‌ها پیش دیدگاه‌های مختلفی در خصوص شخصیت روانی یا بیولوژیکی افراد وجود دارد. مثلاً برخی فرم ظاهری افراد یا ماه تولد را متر و معیاری برای بزهکار بودن تشخیص می‌دادند اما در حال حاضر ما جامعه شناسان به این نظریه‌ها به گونه دیگری نگاه می‌کنیم.وی ادامه می‌دهد: به طور قطع نمی‌توان گفت که هرکسی که تنومند و قوی هیکل است حتماً زورگیر یا مجرم است چراکه اگر همان فرد در بستر مناسبی رشد و پرورش پیدا کند می‌تواند یک ورزشکار معروف شود یا از توانایی‌اش در مجموعه‌هایی چون تکاوری، آتش‌نشانی و... استفاده کند. از این‌رو این بستر اجتماعی است که شخصیت افراد را شکل می‌دهد و وضعیت جسمی و روانی افراد به تنهایی تعیین‌کننده شخصیت نیست.این استاد دانشگاه تهران با اشاره به شکل‌گیری شخصیت اراذل و اوباش در ایران خاطرنشان می‌کند: ما باید ببینیم که در جامعه ما جوانان با چه کمبودهایی روبه‌رو هستند که اراذل و اوباش روز به روز در حال افزایش هستند. به اعتقاد من برای اوقات فراغت جوانان به اندازه کافی برنامه‌ریزی و توجه نشده است.

دکتر حسینی در پاسخ به این سؤال که چرا برخی افراد علاقه زیادی به نشان دادن زوربازویشان دارند، می‌گوید: در جامعه‌ای که زورمندی ارزش محسوب می‌شود و با قدرت‌نمایی به آنچه می‌خواهند می‌رسند برخی از جوانان هم علاقه‌مند به داشتن زور بیشتر و پیشبرد اهداف‌شان چه حق و چه ناحق هستند. این مسأله باعث شده تا باشگاه پرورش اندام نه به‌عنوان محلی برای ورزش کردن و ورزیده شدن، که به محلی برای قدرتمند شدن برای ستاندن حق و ناحق بدل شود.وی همچنین زندگی و رشد افراد در محله‌های مختلف شهر را بر تربیت آنها مؤثر دانسته و می‌گوید: محله‌های جرم خیز ما از 50 – 60 سال قبل تاکنون کماکان جرم خیزند. البته این بدان معنا نیست که همه افرادی که در مناطق پایین شهر زندگی می‌کنند خلافکار هستند و ساکنان شمال شهر درستکار، اما در محله‌های جنوب و حومه شهر به سبب عدم تغییر در بافت اجتماعی آن بزه و جرم بیشتر به چشم می‌خورد و یکی از راهکارهای آن تغییرات ساختاری به لحاظ فیزیکی، اجتماعی و فرهنگی در محله‌های جرم خیز است.

بهار نیوز