مصرف قلیان در ایران سابقه دیرینه دارد. در سال‌های دور قلیان، وسیله سرگرمی بود و معمولا افراد مسن مرد یا زن از آن استفاده می‌کردند، اما اکنون قلیان پای ثابت شب‌نشینی‌ها در بسیاری از خانواده‌های ایرانی شده است و کمتر خانواده‌ای به آن به چشم ماده‌ای دخانی نگاه می‌کند.قلیان اعتیادی شیک ومجلسی است که در طول تاریخ بارها منع شده و دوباره آزاد شد، اما به خود نام اعتیاد نگرفته است. اگر به تاریخ رجوع کنیم نام شاه‌عباس صفوی با یکی از تفریحات جوانان امروز گره خورده است. وی آن زمان‌ها که خبری از آمارهای تکان‌دهنده و لیست بیماری‌های مرتبط با استعمال قلیان نبود، تلاش زیادی در جهت براندازی این عادت در بین ایرانیان کرد.اما این عادت نه تنها گرد زمان بر آن ننشست، بلکه بعد از جولان دادن در میان افراد مسن اکنون به تفریح جوانانه‌ای تبدیل شده است که ضمن این‌که گوی رقابت را از سیگار ربوده است، مرزهای جنسیت را نیز درنوردیده و به جمع‌های زنانه ورود پیدا کرده است.

به نحوی که برخی از زنان و دختران به مشتریان ثابت سفره‌خانه‌های سنتی و مکان‌های عرضه قلیان تبدیل شده‌اند و آنان تا زمانی که سرخی ذغال به خاکستر تبدیل نشود و چای قوری ته نکشد، حاضر به ترک مکان‌های عرصه قلیان نیستند.نه فقط مشاهدات میدانی موید این مطلب است؛ بلکه آمارهای سازمان بهداشت نیز بر آن صحه می‌گذارد. چند وقت پیش رئیس شبکه ملی پیشگیری از بیماری‌های غیرواگیر آماری از زنان قلیانی ایران اعلام کرد. «محمدرضا مسجدی» گفت: «35 درصد زنان ایرانی قلیان می‌کشند. این تعداد زنان و دختران ایرانی به صورت تفننی یا دائمی قلیان مصرف می‌کنند و با توجه به این که زنان مادران آینده هستند، بسیار نگران کننده است.»اگر چه ضررهای استعمال قلیان محدود به جنس زن و مرد نیست و این ماده دخانی سلامت هر دو را تهدید می‌کند، اما رواج مصرف قلیان میان زنان به دلایل فرهنگی و فیزیولوژیک و همچنین نقش زنان و دختران به عنوان مادر قابل تامل است.

کمبود مراکز تفریحی برای زنان
یک جامعه‌شناس در گفت‌وگو با همدلی استعمال قلیان زنان را به نبود امکانات تفریحی و محدودیت‌های بیشتر زنان گره زد و گفت: بسیاری از افرادی که قلیان مصرف می‌کنند به خوبی از زیان‌های آن مطلع هستند، اما همچنان به مصرف آن ادامه می‌دهند. دلیل آن حتی اگر بیکاری باشد یا نبود تفریح، ولی نشان می‌دهد سیاست‌های مقابله با این پدیده همچنان ناکارآمد است.«فرناز آزادی» افزود: واقعیت این است که امکانات تفریحی و زمینه تفریحات سالم در کشور برای جوانان بسیار کم و محدود است، اما در این میان زنان از محدودیت‌های بیشتری برخوردارند. باید فضاهایی در شان خانم‌ها برای دور هم جمع کردن آنها ایجاد شود. متاسفانه بسیاری از مراکز تفریحی ما غروب‌ها به آقایان اختصاص دارد و در فضاهای دانشگاهی نیز فضاهای آزاد بیشتر به آقایان تعلق دارد و دختران دانشجو کمتر می‌توانند به فعالیت ورزشی و تفریحی بپردازند.آزادی افزود: صرف نظر از نبود یا ضعف امکانات برای استفاده زنان و دختران، باورهای غلطی که قلیان را اعتیادآور نمی‌داند و آن را کم‌ضرر دانسته‌اند، باعث گسترش مصرف قلیان در بین زنان شده است.

در صورتی که بررسی‌های متعدد و مطالعه‌ علمی در زمینه قلیان نشان داده که کشیدن کامل یک قلیان، معادل حجم 100 تا 200 نخ سیگار دود تولید می‌کند، 12برابر این مقدار نیکوتین و منواکسیدکربن وارد بدن کرده و تا 20برابر دود سیگار نیز برای انسان مضر است و حتی درصد سرطان‌‌هایی از نوع حاد آن در کسانی‌که قلیان می‌کشند، بیش از افرادی است که معتاد سیگارند و بر خلاف تصوراتی که قلیان را اعتیادآور نمی‌پندارند، این پدیده به علت بالا بودن میزان نیکوتین در خون، خاصیت اعتیادآوری دارد.وی افزود: یکی از دلایلی که باعث استقبال از استعمال قلیان در میان زنان شده است، موضوع فرهنگی و تاریخی است. در گذشته در مصرف قلیان خانواده‌های پادشاهان به خصوص در دوره قاجار این شیوه رواج داشته است. بسیاری از عکس و نقاشی‌هایی که از آن زمان باقی مانده زنان دوران قاجار را در حال کشیدن قلیان نشان می‌دهد.اکنون نیز قلیان به عنوان یک هنجار در نزد اغلب افراد جامعه پذیرفته شده است و قبحی که در سیگار کشیدن است، در قلیان کشیدن نیست، همچنین دختران قلیانی مانند دختران سیگاری قضاوت نمی‌شوند، همین موضوع‌ها باعث شده است که قلیان که جزء مواد دخانی محسوب می‌شود، به راحتی در ملا عام در رستوران‌ها، تفرجگاه‌ها، در کوه و دشت و... استعمال می‌شود.

بهار نیوز