بعد از ۱۲ سال(۱۳۸۶) که برای نخستین بار ایده حذف صفر از پول ملی و تعیین واحد پولی جدید می‌گذرد، در سال ۱۳۹۸ دولت عزم خود را برای اجرایی کردن این طرح جزم کرده است. اواخر فروردین ماه امسال، دفتر هیئت دولت با انتشار متن لایحه پیشنهادی بانک مرکزی برای حذف چهار صفر از پول ملی و تبدیل ریال به تومان، از بررسی این پیشنهاد در کمیسیون اقتصادی دولت خبر داد. حال پس از گذشت حدود سه و نیم ماه، روز چهارشنبه هفته گذشته این لایحه روی میز هیئت وزیران قرار گرفت و به تصویب رسید تا وارد مراحل بعدی تصویب که شامل مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان است، شود.

حذف صفر از پول ملی تکانه غیرضروری
یک اقتصاددان حذف چهار صفر از پول ملی را یک تکانه غیرضروری و نابهنگام دانست و گفت: در شرایط کنونی اقتصاد ایران این کار موجب وارد آمدن شوک به بدنه جامعه خواهد شد و نابرابری را بیشتر می‌کند.دکتر محمدحسن فُطرس معتقد است در شرایط کنونی لازم است احتیاط بیشتری کرد. با وجود معضلاتی چون تحریم‌ها، مشخص نبودن صادرات و درآمد نفتی و اینکه آینده زیاد به سامان به نظر نمی‌آید و مشخص نیست برای صادرات نفت به توافق برسیم یا نه؟ ضرورتی به حذف چهار صفر از پول ملی وجود ندارد.وی با بیان اینکه با حذف چهار صفر از پول ملی، به صورت طبیعی گرد کردن ارقام اتفاق می‌افتد به طوریکه هنور این کار انجام نشده، شاهد این "گردکردن" در خرده فروشی و عمده فروشی هستیم، عنوان کرد: حذف صفر از پول بر روی توزیع درآمد تأثیر منفی دارد و به ضرر افرادی با دستمزد پایین و ثابت می شود.عضو هیئت علمی گروه اقتصاد دانشگاه بوعلی‌سینا با بیان اینکه سیاست روشن و منسجمی پشت این طرح دیده نمی‌شود و همین کار را دشوار می کند، ادامه داد: اینکه برخی این طرح را به عنوان سیاست تکمیلی تلقی می کنند، خوب است و در مصرف کاغذ صرفه جویی می شود اما اصل قضیه وضعیت موجود است؛ به عنوان مثال الان کارگری اگر کار گیرش بیاید و روزی 100 هزار تومان درآمد داشته باشد، چطور زندگی اش را رتق و فتق خواهد داد؟

اجرای طرح در این شرایط ضرورت ندارد
وی تأکید کرد: به نظرم لازم است در این شرایط احتیاط شود، ضرورتی ندارد الان با وجود معضلاتی چون تحریم‌ها، مشخص نبودن درآمد نفتی و اینکه آینده زیاد به سامان نبوده و معلوم نیست برای صادرات نفت به توافق برسیم یا نه؟ شوکی ایجاد کنیم بنابراین، بهتر است ابتدا مشکلات موجود را حل کنیم سپس به دنبال سیاست‌های تکمیلی برای روانتر کردن اقتصاد مملکت باشیم.فُطرس با اعلام اینکه از نظر حسابداری در این شرایط حذف صفر از پول ملی مفید نیست چرا که تورم تشدید می¬شود و در نتیجه معضل نابرابری بیشتر می‌شود به طوریکه به فقیرتر شدن فقرا کمک می‌کند، ابرازامیدواری کرد مسئولان در این گونه تصمیمات دقت بیشتری کنند.وی با تأکید بر اینکه وقتی حذف صفر از پول ملی تورم را بتازاند، تضعیف ارزش پول ملی را در پی دارد، عنوان کرد: جنبه تولیدی اقتصاد بسیار ضعیف است و بیشتر معاملات از طریق بده-بستان و دلالی پیش می رود بنابراین اجرای طرح موردنظر دولت به نفع کسانی که موج سواری کنند، تمام می‌شود و لطمه آن به قشر وسیعی از مردم می رسد پس نفعی در این امر دیده نمی‌شود.

تصور تکرار تجربه موفق ترکیه در ایران غیرواقع‌بینانه است
این اقتصاددان با اشاره به حذف 6 صفر از پول ملی کشور ترکیه در سال‌های گذشته در شرایط خاص  وجود بسته سیاستی کلان که به رونق اقتصادر ترکیه انجامید، تصور تکرار آن تجربه در شرایط کنونی ایران را غیرواقع‌بینانه ارزیابی کرد و گفت: این امر به سیاست منسجم ملی نیاز دارد تا اقتصاد ترمیم ساختاری شود و وابستگی به نفت کاهش یابد. اکنون به صورت اجباری فروش نفت کاهش یافته است و به تصمیم سیاسی منسجمی لازم است که از این طریق اقتصاد را در ریل تولید پایدار بیندازند.وی اظهار کرد: وجود ضعف در تولید و گستردگی بیکاری پنهان و کم کاری، سیاست شکلی حذف صفر از پول ملی را به پاسخ مطلوبی سوق نمی دهد. اگر سیاست اقصاد غیرنفتی و اقتصاد مقاومتی با مفهوم کامل به نتایجی برسد، کار فنی مثل برداشتن صفر، احتمالا امور جاری دادوستد را تسهیل می کند.وی به بحث روانی ایجاد شده با طرح این موضوع اشاره کرد و یادآور شد: این امر تنها باعث بهم خوردن شرایط قبلی و تشدید شرایط نامطلوب فعلی می شود بنابراین تصورم این است که در مجلس کارشناسی تر و به دور از مباحث جناحی با این قضیه برخورد کنند البته چند سال پیش هم این موضوع از سوی دولت مطرح شد و با تصمیم علاقلانه خودشان آن را کنار گذاشتند اما نمی دانم چه ضرورتی آن را دوباره مطرح کرده است.

ریال» ارزش و اعتبار مالی ندارد»
نایب رئیس کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس شورای اسلامی نیز با بیان اینکه سالهاست موضوع حذف چهار صفر از پول ملی مطرح است، در دولتهای گذشته هم مطرح بوده و موافقان و مخالفانی داشته و دارد، گفت: باید توانایی رقابت با عرصه پولی ملی را داشته باشیم این در حالیست که «ریال» ایران ارزش و اعتبار مالی ندارد و مانند اسمی بر کلمه مانده و بی محتواست.محمد کاظمی با اشاره به اینکه تصمیم تبدیل ریال به تومان واقع بینانه و منطبق با شرایط اقتصادی و جهانی ماست و باید زودتر و در سالهای قبل این اتفاق می افتاد، عنوان کرد: طرح حذف صفر از پول ملی را تأیید می کنم و امیدوارم هم در بحث آموزش، توجیه و آگاهی رسانی به مردم و هم در اجرا خوب پیش رود.

وی با ابرازامیدواری از اینکه دولت بتواند این سیاست را به خوبی به مرحله اجرا درآورد، تصریح کرد: البته این موضوع خام است و باید درباره چند و چون قضیه در مجلس و کمیسیون اقتصادی مورد بحث قرار گیرد هر چند این طرح به نفع مصالح عمومی کشور خواهد بود و ارزش پول ملی ما بالا خواهد رفت اما اینکه چقدر در شرایط اقتصادی ما تأثیرگذار است، قابل پیش بینی نیست و با قاطعیت نمی توان گفت.کاظمی با اشاره به اینکه اجرای این طرح نظر تخصصی و اقتصادی می خواهد و به عنوان کار تجربه شده و موفق در دنیا مطرح است، عنوان کرد: پارامترهای زیادی در تورم دخیل است و باید بررسی کرد آیا اجرای طرح در کاهش یا افزایش تورم تأثیرگذار است یا خیر؟.وی یادآور شد: اهمیت این موضوع و نیاز به این تصمیم مهم در کشور را باید در فضای عمومی جامعه ترسیم کنیم به طوریکه همه مردم می دانند ارزش پول ملی پایین آمده و اجرای طرح مورد نظر لازم است پس توجیحات فنی و کار کارشناسانه برای مردم ضروری بوده و کار زمانبری است.

حذف صفر پس از به ثبات رسیدن تورم و کنترل نقدینگی
یک اقتصاددان نیز پیشنهاد کرد حذف چهار صفر از پول ملی پس از به ثبات رسیدن تورم و کنترل نقدینگی اجرا شود و گفت: پایین آمدن ارزش پول ملی علاوه بر اینکه به هر دولتی لطمه می زند، موجبات احساس ضعف در اقتصاد می شود.دکتر حمید سپهردوست  با اشاره به جنبه روانی حذف صفر و حس غرور حاصل از آن اظهار کرد: دولت با اجرای این طرح به دنبال اهدافی شامل افزایش کارآیی پول ملی، همراه شدن با عرف جامعه در کاربرد واحد پایه پول، حفظ حیثیت ظاهری پول، ایجاد توازن بین ارزش پول کشور در مقابل ارزهای خارجی از نظر حیثیتی و کاهش استهلاک کاغذ است.وی با بیان اینکه طبق آمار ارائه شده از سال 1350 تا 1397 شاخص قیمت مصرف 2700 برابر شده در حالیکه بزرگترین قطعات اسکناس موجود در کشور طی این سالها تقریبا 50 برابر شده است، عنوان کرد: استفاده از اسکناس‏ها و ارقام چاپ شده بر روی آنها نتوانستند در مقابل قیمتهای تورمی مقاومت کنند و نتیجه کاهش ارزش پول و استفاده از صفرهای اضافی برای نگهداشت قدرت خرید بود.سپهردوست حذف صفر از پول ملی را مطلوب ارزیابی کرد و افزود: دولت با این کار به دنبال افزایش کارآیی پول ملی است تا در معاملات بحث تومان مطرح باشد و در لحن، گفتار، نوشتار و محاسبات از صفر کمتری استفاده کنیم اما زمان اجرای آن در شرایط بحران اقتصادی و عدم ثبات نسبی قیمتها مناسب نیست.

فقط بانکی‌ها از واژه ریال استفاده می‌کنند
وی با بیان اینکه سالهاست هیچ کس به جز بانکی‌ها از واژه ریال استفاده نمی‌کند، افزود: با توجه به اینکه در حال حاضر عرف جامعه بر روی تومان می چرخد، دولت به دنبال نقش دادن به ریال است تا همانطور که یک دلار 100 سنت است، پول خُرد ایران هم ریال باشد و به این صورت از ریال هم استفاده بیشتر شده، سکه های پولی هم در مبادلات خُرد جایگاه پیدا کنند چرا که هم اکنون به علت وجود تورم شدید سکه‌هایمان از رده خارج شده همچنین استهلاک کاغذ کاهش می ‏یابد.عضو هیئت علمی گروه اقتصاد دانشگاه بوعلی‌سینا با بیان اینکه با حذف صفر از پول ملی قطعات اسکناس کمتر می‌شود و ارزش واقعی قطعات بالاتر می‌رود، هزینه اجرای طرح حذف صفر از پول ملی بسیار سنگین خواند و عنوان کرد: برخی کارشناسان اقتصادی معتقدند این طرح در حال حاضر جزو اولویت ها نیست و باید در ابتدا کشور را از نظر تورم، نقدینگی، تحریم، خروج سرمایه از کشور و ... کنترل کرد سپس دست به اجرا زد.

حذف صفر نشان دهنده ضعیف شدن اقتصاد است
وی با بیان اینکه حذف صفر از اساس خبر خوبی برای وضعیت اقتصادی کشور نیست و نشان دهنده ضعیف شدن اقتصاد در زمینه رشد تولید است، تصریح کرد: برداشتن صفر افتخار اقتصادی محسوب نمی شود اما در شرایط نامناسب اقتصادی از نظر ناکارا بودن پول ملی و کاهش ارزش پول به دنبال تورم شدید یک راه حل برای تسهیل مبادلات و محاسبات و جلوگیری از افت بیشتر حیثیت پول ملی است که باید در شرایطی مناسب‌تر از نظر امید به ثبات در بازار تولید و مصرف آن را اجرا کرد.در شرایطی که حذف صفر از پول ملی در ایران به یک مسأله مهم تبدیل شده و مناظرات زیادی درباره موافقت و مخالفت با این اقدام در حال وقوع است، بررسی کشورهای موفق و ناموفق در این زمینه می‌تواند تا حد زیادی راهگشای اتخاذ تصمیم مناسب باشد.برزیل یکی از کشورهایی است که تاکنون بیشترین حذف صفر از پول ملی خود را داشته اند. از سال ۱۹۳۰ تاکنون طی ۶ مرتبه حذف صفر، ۱۸ صفر از پول ملی برزیل حذف شده است و نام پول ملی این کشور هشت بار تغییر کرده است.چین در سال ۱۹۴۸ یوآن طلای چین را ایجاد کرد که معادل ۳ میلیون یوآن قدیم چین بود و سال بعد یوآن نقره را عرضه کرد که معادل ۵۰۰ یوآن طلا بود.منات جدید جمهوری آذربایجان هم معادل ۵۰۰۰ هزار منات قدیم آذربایجان است این تغییر در آذربایجان در سال ۲۰۰۶ رخ داده است.ترکیه هم در سال ۲۰۰۶ لیره جدید را با لیره قدیم عوض کرد، در این تغییر ۶ صفر از لیره قدیم کم شد.

بهار نیوز