تاریخ انتشار : ۱۳۹۸/۰۶/۰۶ ساعت ۰۹:۳۲
کد مطلب : ۱۸۶۳۰۳
تأثیر خشکسالی‌ها در شور شدن آب کارون
گروه جامعه: برخورداری از آب باکیفیت در هر دو حوزه مصارف انسانی و کشاورزی، امری حائز اهمیت است که بایستی به‌طور دائم مورد مراقبت قرار گیرد. یافته‌های یک پژوهش داخلی در این خصوص نشان می‌دهد که آب رودخانه کارون به‌عنوان یکی از مهم‌ترین منابع آبی کشور، طی سال‌های اخیر به‌واسطه بروز خشکسالی‌ها، شورتر شده است.
اهمیت شناخت و تعیین وضعیت کیفی آب بر کسی پوشیده نیست. به‌ویژه این‌که املاح موجود در آب برای مصارف مختلف باید در بازه معین و تعریف‌شده قرار داشته باشند تا اثرات سوء بر محیط و مصرف‌کننده نداشته باشد. طبق بررسی‌های علمی، در اثر کمبود بارش بر یک منطقه وسیع و برای یک دوره زمانی طولانی حجم جریان رودخانه‌ها یا سطح آب‌های زیرزمینی کاهش می‌یابد و این امر، منجر به وقوع خشکسالی هیدرولوژیک می‌شود.به گفته محققان، طی سال‌های اخیر مطالعات گسترده‌ای در زمینه بررسی وقوع خشکسالی هیدرولوژیک و تحلیل روند متغیرهای هیدرولوژیک در سطح جهانی و ملی صورت گرفته است که در برخی از آن‌ها، تعدادی از رودخانه‌های مهم ایران ازلحاظ شاخص‌های مختلف مورد بررسی قرار گرفته‌اند. ولی از مرور منابع، این‌گونه استنباط می‌شود که طی سال‌های اخیر، تحقیقات کامل در خصوص کیفیت آب رودخانه کارون و ارتباط آن با خشکسالی هیدرولوژیکی صورت نگرفته است.برای رفع این نقیصه پژوهشی، محققانی از دانشگاه شهید چمران اهواز دست به انجام مطالعه‌ای زده‌اند که در آن، ارتباط بین تغییرات دبی و شوری در حوضه آبریز کارون با اعمال روش‌های مختلف فنی و با به‌کارگیری شاخص‌های مختلف مورد ارزیابی واقع شده است.
در این پژوهش از شاخص‌های موسوم به خشکسالی جریان رودخانه (SDI) و بارش استانداردشده (SPI) به‌منظور تعیین خشکسالی هیدرولوژیک و هواشناسی استفاده شد.نتایج این مطالعه که برای بازه زمانی سال‌های 1380 تا 1395 انجام شد، حاکی از آن است که تغییرات کیفیت آب، ارتباط مستقیمی با میزان دبی رودخانه دارد که خود می‌تواند تحت تأثیر خشکسالی قرار گیرد.بر این اساس، صفورا شطی، پژوهشگر دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز و همکارش می‌گویند: «نتایج آزمون علمی موسوم به من - کندال حاکی از آن است که روند کاهشی دبی در همه ایستگاه‌ها به‌جز ایستگاه اهواز معنی‌دار و قابل‌توجه بوده است. از دیگر نتایج این آزمون می‌توان به روند افزایشی پارامترهای هدایت الکتریکی و کل مواد جامد محلول در همه ایستگاه‌ها اشاره کرد».
این محققان ادامه می‌دهند: «در حد فاصل ایستگاه گتوند تا بند میزان (محل دوشاخه شدن کارون) علاوه بر شاخه رود شوردشت بزرگ که کیفیت بسیار پایینی دارد زهکش زمین‌های کشاورزی نیز از عوامل افزایش 159 واحدی هدایت الکتریکی آب در این مقطع هستند که افزایش قابل توجه شوری را نشان می‌دهد».با توجه به تغییر اقلیم در کشور و وقوع خشکسالی در سال‌های اخیر، توسعه زمین‌های کشاورزی، احداث حوضچه‌های پرورش ماهی، تخلیه زهاب کشاورزی، پساب شهری و صنعتی ازجمله عواملی هستند که پایش کیفیت آب کارون را به یک ضرورت ملی تبدیل کرده است.به بیان محققان مجری این پژوهش که نتایج مطالعه آن‌ها در نشریه «آبیاری و زهکشی ایران» منتشر شده است، از یافته‌های این تحقیق می‌توان برای جلوگیری از اتفاقات مشابه رود کارون در سایر مناطق کشور استفاده کرد تا باعث شوری زمین‌های کشاورزی نشود.نشریه آبیاری و زهکشی ایران، وابسته به انجمن علمی آبیاری و زهکشی ایران است که هدف از آن انتشار آثار پژوهشی و علمی صاحب‌نظران در زمینه‌های علوم و مهندسی آبیاری و زهکشی و علوم وابسته به آن مانند هوا و اقلیم‌شناختی، آب و خاک، اقتصاد و حقوق آب، تغییرات اقلیمی، کشاورزی و امثال آن است.
در این پژوهش از شاخص‌های موسوم به خشکسالی جریان رودخانه (SDI) و بارش استانداردشده (SPI) به‌منظور تعیین خشکسالی هیدرولوژیک و هواشناسی استفاده شد.نتایج این مطالعه که برای بازه زمانی سال‌های 1380 تا 1395 انجام شد، حاکی از آن است که تغییرات کیفیت آب، ارتباط مستقیمی با میزان دبی رودخانه دارد که خود می‌تواند تحت تأثیر خشکسالی قرار گیرد.بر این اساس، صفورا شطی، پژوهشگر دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز و همکارش می‌گویند: «نتایج آزمون علمی موسوم به من - کندال حاکی از آن است که روند کاهشی دبی در همه ایستگاه‌ها به‌جز ایستگاه اهواز معنی‌دار و قابل‌توجه بوده است. از دیگر نتایج این آزمون می‌توان به روند افزایشی پارامترهای هدایت الکتریکی و کل مواد جامد محلول در همه ایستگاه‌ها اشاره کرد».
این محققان ادامه می‌دهند: «در حد فاصل ایستگاه گتوند تا بند میزان (محل دوشاخه شدن کارون) علاوه بر شاخه رود شوردشت بزرگ که کیفیت بسیار پایینی دارد زهکش زمین‌های کشاورزی نیز از عوامل افزایش 159 واحدی هدایت الکتریکی آب در این مقطع هستند که افزایش قابل توجه شوری را نشان می‌دهد».با توجه به تغییر اقلیم در کشور و وقوع خشکسالی در سال‌های اخیر، توسعه زمین‌های کشاورزی، احداث حوضچه‌های پرورش ماهی، تخلیه زهاب کشاورزی، پساب شهری و صنعتی ازجمله عواملی هستند که پایش کیفیت آب کارون را به یک ضرورت ملی تبدیل کرده است.به بیان محققان مجری این پژوهش که نتایج مطالعه آن‌ها در نشریه «آبیاری و زهکشی ایران» منتشر شده است، از یافته‌های این تحقیق می‌توان برای جلوگیری از اتفاقات مشابه رود کارون در سایر مناطق کشور استفاده کرد تا باعث شوری زمین‌های کشاورزی نشود.نشریه آبیاری و زهکشی ایران، وابسته به انجمن علمی آبیاری و زهکشی ایران است که هدف از آن انتشار آثار پژوهشی و علمی صاحب‌نظران در زمینه‌های علوم و مهندسی آبیاری و زهکشی و علوم وابسته به آن مانند هوا و اقلیم‌شناختی، آب و خاک، اقتصاد و حقوق آب، تغییرات اقلیمی، کشاورزی و امثال آن است.
مرجع : ایسنا
