پنج ایرانی در فهرست 500هنرمند برتر جهان

همه‌ساله ساختمان زیبا و مجلل‌ گران‌پاله، میزبان نمایشگاه بین‌المللی سالانه پاریس مشهور به فیاک (FIAC) است. نمایشگاهی که سال 1974 شروع به کار کرد و از سال 2006 محل اصلی آن ‌گران‌پاله بوده است. فیاک به‌عنوان یک نمایشگاه مهم هنری، از اصلی‌ترین مکان‌های گردهمایی گالری‌داران، مدیران موزه‌ها، مدیران موسسات بین‏المللی حراج و شخصیت‌های بین‌المللی دنیای هنر است. این سازه زیبای سبک «آرنوو» (Art Nouveau) در سال 1900 ساخته شده؛ با این حال همواره محل نمایش هنر پیشرو و جنجالی معاصر بوده است. ‌گران‌پاله امسال رنگ و بویی از ایرانی داشت. همزمان با روزهای برپایی 40دوره این نمایشگاه و ارایه آثار 10هنرمند ایرانی در غرفه‌ها و سالن‌های متعدد این نمایشگاه، فهرستی از 500هنرمند برتر جهان در سال 2013 منتشر شد که نام پنج ایرانی هم در آن دیده می‌شد. تهیه‌کنندگان این فهرست، دو موسسه «آرت پرایس» و «فیاک» هستند.

نمایندگان ایران در «فیاک»
نام گالری‌های معروفی چون «گاگوسیان» که دارای چندین شعبه در دنیاست، «تادائوس روپک» از پاریس، «بوروئه» از نیویورک، نئو از برلین، خط سوم از دوبی و پروتن از بلژیک در فهرست نمایشگاه «فیاک» امسال به چشم می‌خورد. غیبت گالری‌های ایران را در این نمایشگاه، چند گالری مطرح بین‌المللی جبران کرده‌اند؛ آن‌هم با نمایش آثاری از حدود 10هنرمند ایرانی. گالری خط سوم از دوبی، یکی آنهاست که آثار تعداد زیادی از هنرمندان ایرانی از جمله بابک گلکار و منیر شاهرودی فرمانفرمایان را به نمایش گذاشته است.

در غرفه این گالری در طبقه فوقانی نمایشگاه یکی از آثار آینه‌کاری منیر شاهرودی جلب توجه می‌کند. هنر منیر شاهرودی از نظر فرم و محتوا ریشه بسیار عمیقی در فرهنگ و هنر سنتی ایران دارد. تاثیر معماری سنتی ایران و طرح‌های هندسی هنر اسلامی در آثار او کاملا آشکار بوده و او همچنین از آینه‌کاری، خاتم‌کاری و کاشی‌کاری سنتی استفاده می‌کند. هنرمند مطرح معاصر، فرهاد مشیری نیز با یک اثر جدید در گالری تادائوس روپک حضور دارد. روپک، مدیر این گالری که با بیش از 50هنرمند مطرح معاصر همکاری می‌کند، آثار 14هنرمند را به «فیاک» آورده که مشیری، یکی از آنهاست. اثر مشیری «چرخش» نام دارد و در ابعاد 171در 148 سانتیمتر با تکنیک «منجوق روی بوم» اجرا شده است.

5 ایرانی در فهرست برترین‌ها
خبر خوش برای هنر ایران به موازات برپایی نمایشگاه، اعلام قرار‌گرفتن نام پنج ایرانی در فهرست 500هنرمند برتر جهان بود. هر سال ماه اکتبر، «آرت پرایس» به‌عنوان مهم‌ترین مرجع مارکت هنر جهان در کنار «فیاک» به انتشار فهرستی اقدام می‌کند که متر و معیاری مهم برای تحلیل و بررسی وضعیت هنر معاصر جهان از دو بعد اقتصادی و هنری است. در فهرست امسال، فرهاد مشیری در رتبه 92، رضا درخشانی در رتبه 318، نشاط 336، علی بنی‌صدر 372 و شیرازه هوشیاری در رتبه 442 قرار دارند. «آرت پرایس» به‌عنوان منتشرکننده این فهرست، نقشی راهبردی در ارایه بانک اطلاعات هنرمندان دنیا دارد. چیزی که اهمیت این فهرست را بازگو می‌کند این است که این 500 هنرمند از بین بیش از 500هزار هنرمند فعال در سراسر جهان انتخاب شده‌اند.

این موسسه اطلاعات مورد نیاز برای این رتبه‌بندی را از طریق موسسات اصلی حراج، گالری‌های دنیا و مجموعه‌داران تهیه می‌کند. «آرت پرایس» با دسترسی به اطلاعات و تصاویر بیش از صد میلیون اثر هنری از سال 1700 میلادی به این سو به تحلیل‌های دقیق خود در عرصه هنر شهرت دارد. «تی یری ارمان» رییس این موسسه از حاضران افتتاحیه «فیاک» بود. او در گفت‌وگو با «شرق» درباره موقعیت تازه هنرمندان ایرانی در گستره بین‌المللی گفت: «از زمان برپایی حراج کریستیز در دوبی در سال 2006 و همچنین حراج‌های موسسه ساتبیز در دوحه، هنر خاورمیانه بیش از پیش در معرض دید جهانیان قرار گرفته و دنیای هنر شاهد درخشش هنرمندان ایرانی و عرب بوده است.

به نظر می‌رسد که علاقه بین‌المللی به آثار هنرمندان خاورمیانه و خصوصا ایرانی‌ها و عرب‌ها رو به رشد است و این موضوع خیلی مهمی است؛ چون بسیاری از این هنرمندان طی دهه‌های گذشته فرصت ارایه آثار خود در عرصه جهانی را نداشته‌اند. قطعا در آثار هنرمندان ایرانی رگه‌هایی از کیفیت و عظمت است که اینچنین مورد تحسین و توجه منتقدان، کارشناسان، مجموعه‌داران و خریداران آمریکا، اروپا و سایر نقاط دنیا قرار گرفته است.»

به اعتقاد مدیر «آرت پرایس» در هفت‌سال گذشته مارکت هنر خاورمیانه و شمال آفریقا شاهد یک نوزایی تمام عیار بوده است. ثبت رکوردهای بالای فروش از سوی هنرمندان در حراج کریستیز دوبی، گویای این واقعیت است. او قرار‌گرفتن نام پنج ایرانی را در فهرست 500هنرمند برتر، از زاویه این نوزایی در هنر ایران بررسی می‌کند. در صدر این رتبه‌بندی نام‌هایی چون ژان میشل باسکیه، جف کونز، کریستوفر وول، فان ژای ژینگ، چونیا ژو، پیتر دویگ، وای فای چن، دیمن هرست، مارک گروتجان و آندریاس گورسکی دیده می‌شود. سال گذشته در فهرست اعلام‌شده ازسوی این دو موسسه برای سال‌های 2010 تا 2012، در کنار نام فرهاد مشیری، نام افشین پیرهاشمی هم در فهرست 500هنرمند برتر دیده می‌شد که غیبت سال گذشته وی در حراج‌ها، باعث شد امسال در فهرست دیده نشود؛ هر چند این هنرمند با یک اثر بزرگ در حراج پیش‌روی کریستیز در دوبی حضور دارد.

حاشیه سیاسی «فیاک»
نمایشگاه «فیاک» در روز افتتاحیه میهمانان ویژه‌ای داشت. «لورن فابیوس» وزیر خارجه فرانسه از جمله این افراد بود که هنگام خروج از ساختمان «گران‌پاله» در شامگاه روز چهارشنبه 23 اکتبر مورد توجه عکاسان قرار گرفت. فابیوس که روز قبل از برپایی نمایشگاه «فیاک» در میانه تنش‌های دیپلماتیک با آمریکا به خاطر «برنامه استراق سمع» این کشور در ضیافت صبحانه‌ای میزبان همتای آمریکایی خود شده بود، بعد از شنیدن نام «ایران»، در حالی‌که چشم در چشم روزنامه‌نگاری از این کشور افتاده بود، مکثی کرد. سوال خبرنگار به مبحث «دیپلماسی فرهنگی» اشاره داشت و اینکه نمایشگاه‌هایی از نوع «فیاک» تا چه حد می‌توانند موجبات نزدیکی دولت‌ها را فراهم کنند.

فابیوس گفت: «من درباره سیاست حرفی نمی‌زنم.» بعد از تاکید خبرنگارکه این روزنامه در برنامه‌های غیرسیاسی و صرفا هنری، در پی دریافت اظهارنظر سیاسی از هیچ سیاستمداری نیست، حضور گسترده هنرمندان ایرانی را در نمایشگاه فیاک، مهم و قابل توجه ارزیابی کرد. او در پاسخ به این سوال که گسترش سایه هنر بر مناسبات بشری چقدر می‌تواند راهگشای سایر امور باشد گفت: «هنر قطعا می‌تواند زندگی را بهتر از چیزی که هست کند. ارمغان هنر چیزی جز صلح، عشق و دوستی بین انسان‌ها نیست.»