تاثیر "هنردرمانی" بر مبتلایان به اسکیزوفرنی

هنردرمانی یکی از روش‌های روان‌درمانگری است که در آن درمانجویان با کمک هنر درمانگر و استفاده از ابزار هنری و فرآیندهای خلاق در جهت احساس بهروزی شخصی و بازیابی یا بهبود کارکردشان گام برمی‌دارند.اسکیزوفرنی، اختلال روان‌پریشی است که نوعی اختلال در تفکر واکنش‌های هیجانی و رفتار ایجاد می‌کند. محققان در پژوهشی با عنوان اثربخشی هنردرمانی در بهبود علائم منفی بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی در مرکز روزانه اعصاب و روان "احبا" این موضوع را بررسی کرده‌اند.در این پژوهش که توسط فاطمه حکاک خادم، دانشجوی دکتری پژوهش هنر دانشگاه آزاد اسلامی و سید سعید سید احمدی زاویه، دانشیار گروه پژوهش هنر دانشگاه هنر انجام شده، آمده است:« متاسفانه در ایران نیز هنوز هم تاکید عمده مداخلات درمانی در بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی بر درمان‌های دارویی است و از مداخلات غیردارویی یا استفاده نمی‌شود یا در صورت استفاده، بسیار محدود است و بر علائم منفی بیماری اسکیزوفرنی تمرکز نمی‌شود. بنابراین استفاده از روش‌های روان‌درمانی، به خصوص هنردرمانی، در قالب طرح‌های تجربی ضروری به نظر می‌رسد.»

روش پژوهش حاضر توصیفی از نوع نیمه آزمایش با طرح پیش آزمون و پس آزمون است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی است که در مرکز روزانه اعصاب و روان احبا در سال ۱۳۹۵ حضور داشتند. نمونه این پژوهش شامل ۱۴ نفر(۱۳ مرد و یک زن) از بیماران این مرکز است که به صورت در دسترس انتخاب شدند. پیش از انجام هنردرمانی از اعضای گروه تست ترسیمی PRAT گرفته شده است. نتایج این تست ترسیمی با استفاده از مقیاس عناصر صوری به عدد درآمده و مشخص‌کننده چگونگی علایم منفی این بیماران پیش از جلسات هنردرمانی است.۱۰ جلسه ۹۰ دقیقه‌ای هنردرمانی برای بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی در مرکز اعصاب و روان احبا برگزار شد. در این جلسات، نقاشی با موسیقی، نقاشی با چشمان بسته، طراحی از اسکلت بدن انسان در ابعاد کوچک و بزرگ، تکمیل اسکلت‌های کشیده‌شده و شخصیت بخشی به نقاشی، نقاشی از صورت بر روی چوب و سفالگری انجام شد.

محققان در این پژوهش می‌گویند:« به علت محدودیت در دسترسی به نمونه کافی، از گروه کنترل استفاده نشد. برای ارزیابی چگونگی اثربخشی جلسات هنردرمانی بربیماران مورد نظر از نرم‌افزار spss   استفاده شده است.»نویسندگان این مقاله معتقدند نتایج به دست آمده نشان می‌دهد اثرگذاری هنردرمانی در بهبود علایم منفی بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی در گسترش میزان ارتباط بین افراد اسکیزوفرن با یکدیگر و با درمانگر، افزایش صمیمیت، خودآشکارسازی، بی‌پرده‌گویی و کشف احساس‌ها در یک رابطه مبتنی بر کشیدن نقاشی و هنر است. زمانی که این فرآیند در قالب گروه قرار بگیرد، اثربخشی آن بیشتر خواهد شد و سطح ارتباط و تعامل افراد را بهبود می‌بخشد، هیجان‌های منفی را کاهش می‌دهد و بر اهداف مشترک بر موقعیت‌ها و حیطه‌های عملکرد شخصی مانند تعامل با دیگر افراد تاثیر می‌گذارد.

در این پژوهش آمده است:« نتایج این تحقیق نشان می‌دهد از هنردرمانی می‌توان به عنوان راهکار درمانی موثر برای علائم منفی بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی سود جست.»نتایج این پژوهش نشان می‌دهد هنردرمانی بر پیشرفت مهارت‌های اجتماعی درمان‌جویان موثر است. بررسی مقیاس «مسئله‌گشایی» بیانگر این است که بیماران در طی جلسات هنردرمانی توانایی حل مسئله را به دست آورده‌اند، که این موضوع به لحاظ روان‌شناختی، در فرآیند درمان، گام مهمی است.این پژوهش شماره سی‌وچهارم نهمین سال فصلنامه روان‌شناسی افراد استثنایی منتشر شده است.