بهار نیوز - اگر جای روحانی بودم از برجام خارج می‌شدم

من با سیاست فعلی هسته ای دولت آقای روحانی موافق نیستم

گروه سیاسی: میزگرد شورای روابط خارجی اروپا با حسین موسویان دیپلمات پیشین ایران، ایلان گولدنبرگ مقام پیشین آمریکا دردولت اوباما و ناصر هادیان استاد دانشگاه تهران برگزار و هر کدام از شرکت کنندگان به آثار خروج آمریکا از برجام، کوتاهی اروپا و اقدامات اخیر ایران پرداختند .
مجری: آقای موسویان ! ماکرون گام چهارم ایران را یک تغییر اساسی خوانده است. ایران از صبر استراتژیک فاصله گرفته و به اقدام استراتژیک دست زده است. نظر شما چیست؟
موسویان: برجام یک توافق بین المللی است که مصوبه شورای امنیت سازمان ملل را دارد، ایران حدود سه سال آن را بطورکامل اجراء کرد، هیچکدام ازشش قدرت جهانی به تعهدات خود طبق برجام عمل نکردند، آمریکا از برجام خارج شد وتحریمهای مرتبط با هسته ای و بسیار فراتر از آن را مجدد تحمیل کرد. ایران حتی یکسال بعد از خروج آمریکا از برجام، آنرا اجراء کرد. برجام یک توافق یکطرفه نبود. ایران اعلام کرد که اگر حتی سایر پنج قدرت امضاء کننده منهای آمریکا، برجام را امضاء کنند، بازهم به آن متعهد خواهد ماند. اما یکسال منتظر ماند و هرچه بیشتر شفافیت و همکاری بخرج داد، بیشتر تحریم شد و بیشتر مجازات شد. لذا ایران تصمیم گرفته که این روند را تغییر دهد.
مجری: آقای هادیان! آیا شما با ماکرون موافقید که گام چهارم ایران یک تغییر اساسی در روند اجرای برجام است؟
هادیان: نه! من معتقدم ایران اقدام بزرگی نکرده است. من معتقدم ایران باید غنی سازی 20% را انجام میداد تا زمان گریز کوتاه و فضای لازم برای دیپلماسی باز شود. تا زمانیکه چنین فضایی درست نکنیم، دیپلماسی نتیجه نخواهد داد. اروپا نباید اقدام فعلی ایران را یک گام اساسی تلقی کند. ضمن اینکه این طرف مقابل بوده که چنین شرایطی را ایجاد کرده است ولذا اروپاییها باید از اقدام ایران بعنوان یک فرصت برای دیپلماسی استفاده کند.
مجری: درواقع شما میگویید ایران باید یک قمار سیاسی بکند و با چنین اقداماتی ریسک بپذیردو فشاررا روی ترامپ زیاد کند. آقای گولدنبرک شما چطور میبینید.
گولدنبرگ: فردو برای آمریکا و اروپا بسیار حساس تلقی میشود. لذا اقدام فعلی ایران خیلی نگران کننده است. اما برای ترامپ فرقی نمیکند چون او فقط یک ملاقات و یک معامله با روحانی میخواهد درحالیکه ایران هم نمی پذیرد چون به او اعتماد ندارند. لذا قدم چهارم ایران، محاسبات ترامپ را تغییر نخواهد داد و فشار را بیشتر خواهد کرد.
مجری: اقای موسویان! درمورد سیاسی کردن آژانس بین المللی انرژی اتمی و خطرات آن چیست؟
موسویان: من معتقدم آژانس بین المللی اتمی از ابتدای بحران هسته ای ایران، سیاسی عمل کرده است. بیشترین بازرسی های تاریخ آژانس از تاسیسات هسته ای ایران بوده است؛ تمام گزارشات آژانس ذکر میکند که شواهد مسلمی درتغییر مسیر برنامه هسته ای ایران به سمت بمب وجود ندارد، اما هنوز موضوع هسته ای ایران دستور کار اول آژانس است. برجام شامل گسترده ترین نظام بازرسی ها است و محدودیتهایی که ایران برای اعتماد سازی پذیرفته نیز بی نظیر است چون فراتر از ان پی تی است. باوجودیکه ایران بیشترین بازرسی و همکاریها را با آژانس داشته، هنوز فشار هسته ای علیه ایران ادامه دارد. لذا روشن است که این یک بازی سیاسی است. چرا هیچ کس درمورد بمب اسرائیل حرف نمیزند! اسراییل ان پی تی را نپذیرفته و بمب هسته ای هم دارد. اما همه جنجال ها علیه ایران است درحالیکه ایران هم عضو ان پی تی است، هم بمب هسته ای ندارد و هم بیشترین بازرسی ها را به آژانس داده است و بالاترین سطوح بازرسی درجهان را پذیرفته. لذا شکی نیست که موضوع هسته ای ایران یک موضوع سیاسی است.
مجری: اگر اروپایی ها بسمت آمریکا گرایش کنند و از مکانیزم حل اختلاف در برجام استفاده کنند. نظر تهران چه خواهد بود.
موسویان: من با سیاست فعلی هسته ای دولت آقای روحانی موافق نیستم. من همیشه حامی برجام بوده ام بشرطی که طرفهای مقابل نیز متعهد به آن باشند. ترامپ معاهده ان پی تی را زیر سئوال برده زیرا حق ایران برای غنی سازی را منکر شده است. دوم اینکه ترامپ بارها گفته که برجام یک توافق فاجعه بار است و از برجام خارج شده و خواستار یک توافق جدید هسته ای با ایران شده است. اگر من جای اقای روحانی بودم،
اولا: تعهدات ایران درقالب ان پی تی را تعلیق میکردم چون ترامپ حق ایران درقالب ان پی تی را منکر شده است.
ثانیا: یا مثل ترامپ از برجام خارج میشدم و یا حداقل تعهدات ایران در قالب برجام را تعلیق میکردم. چون آمریکا از برجام خارج شده و دیگر قدرتها هم تسلیم تحریمهای آمریکا شده اند.
ثالثا: همزمان با این دو اقدام، شش کشور 1+5 را دعوت میکردم ودرمورد یک توافق جدید هسته ای مذاکره میکردم.
زیرا ایران عضو ان پی تی است و با برجام تعهدات حداکثری هسته ای را پذیرفته درحدیکه هیچ کشور دیگری نپذیرفته اما با این وجود باز هم آمریکا هیچکدام را قبول ندارد و سایر قدرتهای جهانی هم درعمل از تحریمهای آمریکا پیروی میکنند، لذا دلیلی ندارد که ایرن یکطرفه به ان پی تی و برجام متعهد بماند.
مجری: آقای گولدنبرگ نظر شما چیست؟
گولدنبرگ: ایران قبلا ان پی تی را نقض کرد که بحران هسته ای ایران ایجاد شد. الان هم من معتقدم ایران نباید ان پی تی را ترک کند چون از نظر جهانی منزوی میشود و از امتیازات فعلی محروم میشود
موسویان: ایران اکنون که هم ان پی تی و برجام را اجراء میکند اما آمریکا بجز تحریم و فشار چه کرده؟
گولدنبرگ: همه امتیازاتی که اکنون درموضوع هسته ای دارید بخاطر برجام است.
هادیان: سئوال اصلی درتهران این است که اگر قرار است برجام برای ما منفعت و امتیازی نداشته باشد، چرا به آن متعهد بمانیم.
گولدنبرگ: بین خروج از برجام و خروج از ان پی تی فرق است.
هادیان: من با نظر اقای موسویان مخالف هستم. ایران درصورتی از ان پی تی خارج خواهد شد که پرونده هسته ای ایران مجدد به شورای امنیت سازمان ملل برود.
موسویان: این موضع فعلی ایران است.
هادیان: لذا اروپایی ها باید از این فرصت برای دیپلماسی استفاده کنند.
مجری: با توجه به موضوع فعلی رهبر ایران درمورد ماکرون رییس جمهور فرانسه، ایران چه توقعی از اروپا دارد؟ واقعا تهران فکر میکند که اروپا توانایی دارد و انجام نمیدهد؟
هادیان: اروپا ظرفیت لازم را ندارد. ایران چهار گام را برداشته تا دست اروپا برای چانه زنی با ترامپ باز شود و دیپلماسی موفق شود.
مجری: آیا ترامپ قبول میکند؟
گولدنبرگ: ترامپ به تحریم ادامه میدهد وحتی برخی از تحریم ها را سه بار اعمال میکند. زیرا ترامپ یک ملاقات رسمی با روحانی میخواهد تا در مقابل هم برخی از تحریم ها را بردارد.
هادیان: آیا واقعا معتقدید که با ملاقات روحانی، ترامپ برخی از تحریم ها را برمیدارد؟ اگر اینطور است چرا طرح ماکرون را نپذیرفت؟
موسویان: چون نمیخواست که اعتبارتوافق احتمالی نصیب رییس جمهور فرانسه شود. ترامپ دنبال این است که اعتبار توافق احتمالی را خودش کسب کند نه کشور ثالث.
هادیان: روحانی برای ملاقات با ترامپ موافق بود بشرط اینکه قبلش از توافق و پذیرش ترامپ برای رفع تحریم مطمئن شود.
گولدنبرگ: این یک موضوع کلاسیک دیپلماسی است که درمورد تقدم و تاخر گامهای دو طرف باید توافق شود. لذا شانس توافق هست. من معتقدم با تلاش بیشتر میتوان به توافقی رسید. انجام این کاردرجریان نشست سازمان ملل خیلی راحت تر بود. درعین حال گامهای ایران در خروج از برجام، تغییری درسیاست ترامپ ایجاد نخواهد کرد چون او ملاقات با روحانی را میخواهدوتا این دیدار انجام نشود، تحریم ها را برنمیدارد.
مجری: یکی از عواقب سیاست های ترامپ این است که بعد از حمله به آرامکو، برخی از کشورهای مثل امارات مواضع خود را درمورد ایران تعدیل کنند.
گولدنبرگ: بله درست است. اینکه این کشورها فکر کنند که دولت ترامپ به هرقیمتی پشت آنها خواهد ایستاد، درست نیست. اکنون فرصتی برای دیپلماسی پیش آمده تا آنها درروابط خود با ایران تجدید نظرکنند. اما نگران هم هستم. ممکن است کشورهایی مثل عربستان برای بازدارندگی درمقابل حملات ایران، بسمت بمب هسته ای بروند.
مجری: آقای روحانی درنیویورک طرح صلح هرمز را برای صلح و همکاری با کشورهای همسایه خلیج فارس را مطرح کرد. آیا ایران صادق است و این طرح بجایی میرسد؟
موسویان: سیاست ایران بعد ازجنگ تحمیلی عراق، بر مبنای صلح و همکاری با کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس بوده است. بعد از جنگ عراق، درسال 1991 مرحوم گنشر وزیر خارجه وقت آلمان به ایران آمد ودیداری با مرحوم آقای هاشمی رییس جمهور وقت داشت. منهم درملاقات بودم. گنشر پیشنهاد سیستم همکاری مشترک ایران و کشورهای حاشیه خلیج فارس را داد. آقای هاشمی استقبال کرد. گنشر شوکه شده بود که آقای هاشمی چنین انعطاف و حسن نیتی را نشان داد. گنشر به واشینگتن رفت و آمریکاییها مخالفت کردند. منتهی آقای هاشمی، آقای ولایتی وزیر خارجه وقت را عازم دیدار با سران کشورهای حاشیه خلیج فارس نمود و پیام آمادگی ایران برای چنین همکاری مشترکی را به اطلاع آنها رساند.
ایران همیشه آماده بود که نگرانیهای عرب حاشیه خلیج فارس را برطرف کند و درقالب یک سیستم همکاری جمعی منطقه ای با آنها مشارکت کنند. آقای روحانی هم با طرح صلح هرمز همین سیاست را بطور شفاف به جهان اعلام کرده است. اما کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس همیشه به آمریکا تکیه داشته اند و یک روابط استراتژیک با آمریکا به قصد مقابله با ایران شکل داده اند. تا زمانیکه این استراتژی ادامه یابد، هیچ طرح صلحی در خلیج فارس به نتیجه نخواهد رسید.
مجری: آقای هادیان! درلبنان و عراق بحران رخ داده. آیا ایران عصبانی است؟
هادیان: ایران نگران اوضاع دردوکشور است ضمن اینکه تحولات عراق مهمتر است. هم خواست های مشروع مردمی وجود دارد و هم دخالت کشورهایی مثل آمریکا و عربستان. درلبنان موضوع زودتر و آسانتر حل خواهد شد اما درعراق مشکلتر است. البته مردم عراق جنگ داخلی نمییخواهند و ظرف چند ماه موضوع عراق هم حل خواهد شد.
گولدنبرگ: بحرانهای عراق ولبنان را باید بعنوان مشکلات داخلی این دو کشور دید نه بعنوان مشکلی مربوط به ایران. درواشینگتن هستند کسانی که میخواهند از این فرصت علیه ایران استفاده کنند اما واقعا مشکل این دو کشور درمورد فساد و عدم کار آمدی حکمرانان است نه رابطه آنها با ایران./ الف