راز حذف ایستگاه مهم از خط ۳ متروی تهران

اگر بخواهید از صادقیه در غرب یا فرهنگسرای اشراق در شرق تهران به میدان ولیعصر(عج) بیاید آسانترین و سریع‌ترین وسیله کدام است؟ لابد می گویید مترو. شاید این مسیر با وجود ترافیک سریع‌ترین باشد ولی آسان‌ترین نیست. چون به خاطر نبود یک ایستگاه تقاطعی بین خط ۳ و ۲ (که جزو پرمسافرترین خطوط متروی تهران هستند) مجبورید اصطلاحا دور قمری بزنید. یعنی برای مثال اگر در صادقیه باشید باید ابتدا با خط دو مترو به ایستگاه شادمان بروید در آنجا از مترو پیاده شوید و سوار مترو خط ۴ شوید و به ایستگاه مترو تئاتر شهر بروید. در آنجا دوباره از قطار پیاده شوید و مجدد خط عوض کنید و وارد خط سه شوید و بعد از طی یک ایستگاه در ایستگاه ولیعصر پیاده شوید.

خیابان امام خمینی، حد فاصل خیابان ولیعصر تا میدان حر در خیابان کارگر جنوبی، ایستگاه امام علی قرار دارد. این ایستگاه در خط دو مترو تهران از جنوب به دانشگاه افسری امام علی محدود می‌شود و ساختمان مجلس قدیم در روبه‌روی آن قرار دارد. در حال حاضر، خط ۲ و ۳ متروی تهران، برخلاف نقشه و طرح اولیه آنها هیچ ایستگاه تقاطعی با هم ندارند، این در حالی است که وجود چنین ایستگاهی بسیار مهم است. چرا که نقاط اتصال دو خط مهم و پرتردد مترو هستند و مسافران از این طریق می‌توانند بین خطوط جابجا شده و سفرشان را مدیریت کنند. در این میان به دلیل این که خط ۲ مترو تهران یکی از خطوط پرتردد شرقی- غربی است، اهمیت وجود چنین ایستگاه‌هایی دوچندان می‌شود.

در طرح اولیه خطوط مترو ایستگاه تقاطعی خط ۲ و ۳ در محل تقاطع خیابان امام خمینی (سپه) و خیابان ولی عصر(عج) که همان ایستگاه امام علی(ع) است در نظر گرفته شده بود که در زمان محمدباقر قالیباف شهردار تهران ساخته نشد. این ماجرا بارها از سوی رسانه‌ها پیگیری شد و دلیل آن از سوی مقامات مختلف مترو و شهرداری تهران، مشکلات تملک و معارضه ملکی عنوان شد. اما سوال اینجا است که سرنوشت این ایستگاه تقاطعی که وجود آن جزو اصول اولیه حمل‌و نقل توسط قطار شهری است، واقعا چه بوده است؟

مدیرعامل سابق مترو تهران: دقیقا خاطرم نیست
هابیل درویش مدیرعامل سابق مترو تهران درباره دلایل حذف این ایستگاه تقاطعی به ایرناپلاس می‌گوید که دقیقا خاطرش نیست دلیل حذف این ایستگاه چه بود و ادامه می‌دهد: تا آنجا که برای ما امکان داشت، خطوط مترو را توسعه دادیم. اینکه چرا این ایستگاه تقاطعی ساخته نشده است، شاید به این دلیل باشد که تملک ملکی لازم انجام نشده است. این ادعای درویش در حالی است که این تقاطع قرار بوده در ایستگاه امام علی(ع) که روبه‌روی ساختمان مجلس قدیم است ساخته شود و نیازی به تملک زمین نداشته است.البته درویش تنها کسی نیست که ماجرا را به خاطر ندارد. احمد دنیامالی رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر چهارم هم در گفت‌وگو با ایرناپلاس می‌گوید که چون از فضای چنین مسائلی دور شده، به خاطر ندارد ماجرا از چه قرار بوده و نمی‌تواند نظر کارشناسی درباره این ماجرا بدهد.

نیازمند مجوزهای خاص
محمد حقانی عضو شورای چهارم شهر تهران که سال‌ها جزو مدیران شهرداری تهران بوده است نیز در مورد سرنوشت این ایستگاه می‌گوید: تقاطع خط ۲ و۳، تقاطع خیابان ولیعصر(عج) با امام خمینی(ره) است که کاخ مرمر و ساختمان پاستور در محدوده آن قرار دارد و ظاهرا به خاطر رعایت مسائل امنیتی، این ایستگاه احداث نشده، زیرا نیازمند مجوزهای خاص بوده است و حتی به دلیل رعایت مسائل امنیتی در آنجا تونل با پروفیل خاص کار شده است.  وی ادامه می‌دهد: در حال حاضر هم می‌گویند شورا در حال برنامه‌ریزی است تا یک ساختمان در ضلع جنوب غربی تقاطع خیابان ولیعصر(عج) و امام خمینی(ره) تملک کنند تا ایستگاه خط ۳ نیز در آنجا احداث شود.

وجود ایستگاه تقاطعی از اصول اولیه ساخت مترو است
اما اصل ماجرا را می‌توان از زبان رئیس فعلی شورای شهر و مدیرعامل اسبق مترو تهران شنید. محسن هاشمی در گفت‌وگو با ایرناپلاس ابتدا درباره اهمیت ایستگاه‌های تقاطعی در خطوط مترو می‌گوید. به گفته هاشمی اصولا خطوط مترو تهران به صورت شبکه طراحی شده است. به این معنی که همه خطوط باید خطوط دیگر را قطع کنند. این اتفاق امکانی را به مسافران می‌دهد که با تغییر خط به مقصد برسند و لازم نباشد از چند خط استفاده کنند. در واقع وجود ایستگاه‌های تبادلی و تقاطعی یکی از اصول اولیه خطوط مترو و عاملی است که می‌تواند مسافران را به استفاده از مترو ترغیب کند. بنابراین به هیچ وجه نباید خط مترویی وجود داشته باشد که دارای ایستگاه تقاطعی نباشد. هاشمی می‌افزاید: در حال حاضر خط ۲ و ۳ ایستگاه تقاطعی ندارد و کسانی که می خواهند از خط ۳ به خط ۲ بروند باید چندبار خط عوض کنند.

هاشمی در رابطه با این که چرا خطوط ۲ و ۳ ایستگاه تقاطعی ندارند، می‌افزاید: در گذشته دو اتفاق بد برای خطوط ۲ و ۳ افتاد. ایستگاه امام علی (ع) در زمان مدیرعاملی که پیش از من بودند ساخته شد. ابتدا قرار بود این ایستگاه در تقاطع خیابان امام خمینی و ولیعصر (عج) ساخته شود، ولی به دلیل مسائل مختلف از جمله این که در چهارراه ترافیک سنگین بود و فضای کارگاهی وجود نداشت یک مقدار عقب برده شد و روبه‌روی مجلس قدیم ساخته شد. لذا این ایستگاه یک فاصله ۲۰۰ تا ۲۵۰ متری با چهارراه دارد.
ایستگاه تقاطعی خط ۲ و ۳ مترو به دلیل عجله برای افتتاح حذف شد
قرار بود خط ۲ و ۳ در این ایستگاه با هم تقاطع داشته باشند. هاشمی می‌گوید: خط ۳ هم در این نقطه باید ایستگاه داشت که آن موقع این تقاطع  به‌دلیل عجله‌ای که برای افتتاح داشتند حذف شد. همان موقع هم که من شنیدم قرار است این ایستگاه حذف شود، با مسئولان وقت صحبت کردم که این کار را نکنید و این ایستگاه را حتما بسازید. چون اینجا خطوط با هم قطع می‌شوند بنابراین ایستگاه لازم است.با این حال گویا کسی به این نصیحت هاشمی هم گوش نمی‌دهد. البته نباید فراموش کرد که عجله در افتتاح ایستگاه‌های مختلف باعث شد که بسیاری از ایستگاه‌ها به لحاظ ایمنی هم دچار نواقصی باشند که بارها شورای شهر پنجم در مورد آن هشدار داد.

ساخت ایستگاه تقاطعی جسارت و همت بالایی می‌خواهد
با این حال هاشمی در پاسخ به این سوال که آیا می‌شود این دو خط در محدوده ایستگاه امام علی به هم برسند، می‌افزاید: بله می‌شود. به لحاظ تکنولوژیکی کار نشد ندارد. اما چون الان خط در حال بهره برداری است اگر بخواهند چنین ایستگاهی بسازند باید خط را متوقف کنند و این کار سختی است. با این حال امروز این کار یک جسارت و همت بالایی می‌خواهد.
حالا مدتی است شهرداری تهران متوجه اهمیت این ایستگاه تقاطعی و نیاز مسافران به وجود چنین خطی شده است و در نظر دارد چنین ایستگاهی را در همان محلی که قبلا اعلام شده یعنی تقاطع خیابان امام خمینی و ولیعصر بسازد. شهریور ماه امسال بود که علی امام، مدیرعامل شرکت راه‌آهن شهری تهران و حومه گفت: تقاطع خط ۲و ۳ مترو تهران تا سال آینده احداث می‌شود. امام همچنین اعلام کرد که در حال حاضر پیگیر انتخاب مشاور برای طراحی این ایستگاه تقاطعی هستیم.

سرنوشت ایستگاه‌های تقاطعی به کجا رسیده؟
حالا آخرین اخبار حکایت از آن دارد که ایستگاه تقاطعی همچنان در مرحله انتخاب مشاور طرح است که بعد از تصویب طرح مشاور، مناقصه انتخاب پیمانکار انجام می‌شود. این پروسه حداقل چند ماه زمان خواهد ‌برد. بعد از طی این مراحل قانونی است که اقدامات لازم برای اجرای طرح در صورت تامین منابع مالی انجام خواهد شد. البته با توجه به وضعیت فعلی می‌توان حدس زد که چه کار دشواری می‌تواند باشد و چند سال زمان خواهد برد. تنها سوال باقی مانده این است که چرا در دوره مدیریت اسبق شهرداری تهران که به مراتب می‌شد با صرف هزینه کمتر چنین ایستگاهی را ساخت، شهرداری تهران صبر از خود نشان نداد و اگر مخالفت‌هایی با ساخت این ایستگاه تقاطعی بود، آنها را رفع و رجوع نکرد تا امروز، متحمل هزینه و زحمت اضافه نشود؟