چرخش ۶هزار میلیاردی یارانه به نفع ثروتمندان

به گفته مسئولان سازمان برنامه‌وبودجه موضوع از این قرار است که یارانه نقدی نه‌تنها از 45 هزار و 500 تومان به 72 هزار تومان نرسیده، بلکه با تصمیم کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی، دو یارانه پرداختی یعنی یارانه نقدی موضوع ماده (۷) قانون هدفمند‌کردن یارانه‌ها مصوب سال ۱۳۸۸ و یارانه طرح حمایت معیشتی خانوارها ناشی از اجرای طرح مدیریت سوخت، با هم تجمیع شده و مقرر شده از سال آینده 72 هزار تومان درمجموع به هرفرد شامل 78 میلیون نفر یارانه‌بگیر کشور داده شود.بررسی‌های آماری نشان می‌دهد این تصمیم با هر هدفی هم اتخاذ شده باشد، در‌صورت اجرایی‌شدن آن، فلسفه و اهداف اولیه هر دو تصمیم دولت (یعنی یارانه نقدی مصوب سال 1389 و یارانه معیشتی (بنزینی) سال‌جاری) که کمک‌ معیشتی به گروه‌های کم‌درآمد بود، زیر سوال خواهد رفت. علاوه‌بر این با پرداخت یارانه یک‌سال به همه افراد در دهک‌های درآمدی، علاوه‌بر عدم دستیابی به اهداف اولیه، بازهم شاهد افزایش شکاف طبقاتی خواهیم بود. این موضوع از این منظر دارای اهمیت است که طرحی همچون یارانه معیشتی سال‌جاری (طرح بنزینی) هزینه‌های امنیتی-سیاسی جبران‌ناپذیری هم برای کشور به‌همراه داشته که در‌صورت پرداخت یارانه یکسان به همه 78 میلیون یارانه‌بگیر کشور، دولت هیچ توجیهی برای طرح سهمیه‌بندی بنزین نخواهد داشت که هزینه‌های اجرای آن عملا گروه‌های کم‌درآمد را مورد هدف قرار داده است. همچنین با اجرای این طرح جدید، دولت موظف خواهد شد نزدیک به 6 هزار میلیارد تومان مازاد از یارانه کم‌درآمدها کاسته و به پردرآمدها اختصاص دهد.
6 هزار میلیارد به‌نفع ثروتمندان
پس از اجرای طرح سهمیه‌بندی بنزین در آبان‌ماه سال جاری، براساس تصمیم دولت از 78 میلیون یارانه‌بگیر کشور، 60 میلیون نفر در ردیف مشمولان دریافت طرح حمایت معیشتی (یارانه بنزینی) قرار گرفته و 18 میلیون فاقد شرایط دریافت یارانه معیشتی تشخیص داده شدند. طبق اعلام دولت، یارانه معیشتی هر نفر حدود 55 هزار تومان مقرر شد که مجموع این یارانه و یارانه نقدی 45 هزار تومان، ماهانه برای هر فرد به 100 هزار و 500 تومان می‌رسید، اما با تصمیم و تجدیدنظر اخیر ستاد بودجه و کمیسیون تلفیق بودجه مجلس، مقرر شده یارانه نقدی موضوع ماده «۷» قانون هدفمندکردن یارانه‌ها مصوب سال ۱۳۸۸ و یارانه طرح حمایت معیشتی خانوارها ناشی از اجرای طرح مدیریت سوخت در آبان‌ماه سال 1398، با هم تجمیع شده و به تمامی مشمولان دریافت یارانه نقدی (یعنی ۷۸ میلیون نفر) ماهانه یارانه 72 هزار تومان پرداخت شود.البته ذکر این نکته الزامی است که در هر صورت اجرایی‌شدن طرح مذکور درنهایت به تصمیم نهایی در جلسه علنی مجلس وابسته است. اما درصورت تجمیع دو یارانه نقدی (یارانه نقدی هدفمندی سال 1389 و یارانه معیشتی سال 1398) شاهد یک اتفاق عجیب خواهیم بود که این اتفاق جدید عبارت است از کاهش سهم کم‌درآمدها در دریافت یارانه نقدی و افزایش سهم ثروتمندان از طرح یارانه نقدی دولت. به این صورت که براساس آنچه در جدول آمده است، با اجرایی‌شدن طرح مذکور و تجمیع دو یارانه نقدی به ماهانه 72 هزار تومان برای هر فرد، 78 میلیون یارانه‌بگیر خواهیم داشت که به‌طور مساوی یارانه نقدی دریافت می‌کنند. نتیجه این تصمیم به این شکل است که 60 میلیون نفری که اکنون هر دو یارانه را دریافت می‌کنند با کاهش رقم دریافتی مواجه می‌شوند، اما 18 میلیون نفری که فقط یارانه 45 هزار و 500 تومانی می‌گرفتند، علاوه‌بر آن یارانه 45 هزار و 500 تومانی، با طرح جدید 26 هزار و 500 تومان هم به مبلغ قبلی اضافه خواهد شد.

اما در مقابل، تغییرات در خانوارهای 60 میلیون نیازمند نیز به این شکل است: در طرح قبلی یارانه یک‌نفری که دو یارانه را دریافت می‌کرد 100 هزار و 500 تومان بود که در طرح جدید 28 هزار و 500 تومان کاهش خواهد یافت، خانوار دونفره در طرح قبلی درمجموع 194 هزار تومان دریافت می‌کرد که در طرح جدید درآمد آنها 40 هزار تومان کاهش خواهد یافت. خانوار سه‌نفره قبلا 274 هزار و 500 تومان دریافت می‌کرد که حالا درآمد آنها 58 هزار و 500 تومان کاهش خواهد یافت. خانوار چهارنفره در طرح قبلی 354 هزار تومان دریافت می‌کرد که درآمد این خانوار با کاهش 66 هزار تومانی مواجه می‌شود.خانوار پنج‌نفره نیز در طرح قبلی 432 هزار و 500 دریافت می‌کرد که در طرح جدید 72 هزار و 500 تومان از درآمد آنها کاسته می‌شود. اما در مقابل این کاهش درآمد کم‌درآمدها، بررسی‌ها نشان می‌دهد اگر طرح مذکور اجرا شود، با اجرای آن یارانه نقدی 18 میلیون نفری که یارانه معیشتی دریافت نمی‌کردند، نفری با افزایش 26 هزار و 500 تومان از 45 هزار و 500 تومان به 72 هزار تومان خواهد رسید که از محل همین افزایش یارانه، دولت سالانه پنج‌هزار و 724 میلیارد تومان بیش از طرح قبلی به گروه‌های پردرآمد پرداخت خواهد کرد که عملا مخالف فلسفه طراحی و اجرای هر دو طرح هدفمندی یارانه‌های مصوب سال 1389 و طرح معیشتی سال جاری است.