بهار نیوز - نجات برنجکاری خوزستان با وقوع سیلاب‌ها

گروه اقتصادی: این روزها کشاورزی نیز زیر سایه سنگین کم‌آبی به مخاطره افتاده است. برخی مسئولان معتقدند با وجود بارش‌های مناسب سال جاری نسبت به سال‌های گذشته، همچنان خشکسالی در برخی از استان‌ها می‌تازد، اما برخی دیگر معتقدند که سیلاب به پرشدن منابع آبی و به تبع به کشاورزی به ویژه در خوزستان کمکی اساسی کرده است؛ اتفاقی که به کشت برنج در این استان رونق داد.

کمبود آب بر نوع کشت محصولات کشاورزی تاثیرگذار و برنامه‌هایی که برای کشت محصولات مختلف تدوین می‌شود با توجه به افق‌های طولانی مدت است. به طوری که مسئولان ذی‌بط در چنین شرایطی کشاورزان را به کشت محصولات کم‌آب‌بر هدایت می‌کنند. برنج در این میان محصولی آب‌بر محسوب می‌شود، به همین دلیل ممنوعیت کشت برنج در استان‌های غیرشمالی در هیات دولت مصوب و ابلاغ شد. این ممنوعیت در ۱۴ استان اعلام شده است، اما به دلیل بارندگی‌های سال جاری همچنان شاهد کشت برنج در بسیاری از این استان‌ها مانند خوزستان هستیم.
ممنوعیت کشت
معاون وزیر جهادکشاورزی گفت: در طول ۳ سال به استان‌های غیرشمالی که برنج کشت کنند، مزایایی تعلق نمی‌گیرد. «علی‌مراد» اکبری ۴ تیرماه ۹۸ در همایش سه روزه کارگروه ملی سازگاری با کم‌آبی افزود: در این کارگروه تصریح شد کشت برنج جز در دو استان شمالی گیلان و مازندران ممنوع است، براین اساس، در طول سه سال از کشاورزان استان‌های غیرشمالی که برنج کشت کنند حمایت نخواهد شد.
با این وجود هنوز در برخی استان‌ها که ممنوعیت کشت دارند؛ کشاورزان الگوی کشت را رعایت نمی‌کنند و نوع کشت خود را بر اساس میزان درآمدی که دارند، تعیین می‌کنند. به عنوان نمونه خوزستان هم جزو استان‌هایی محسوب می‌شود که کشت برنج در آن ممنوع است، اما در سال جاری کشت برنج در خوزستان رکورد زد.«محمد قاسمی نژاد»، معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهادکشاورزی خوزستان نیز گفت: تابستان امسال ۱۸۳هزار هکتار از زمین‌های کشاورزی خوزستان زیر کشت برنج رفته است که در مقایسه با ۶۲ هزار هکتار شالیزارهای پارسال، حدود سه برابر افزایش یافته است.وی افزود: کشاورزان خوزستانی از کشت برنج به علت فراوانی آب و ذخایر مناسب پشت سدها استقبال کردند و بر اساس بررسی‌های میدانی در شهرستان حمیدیه سطح زیر کشت برنج امسال از گندم بیشتر بوده است.
محدودیت کشت جایگزین شد
دبیر انجمن برنج ایران به خبرنگار همشهری‌آنلاین درباره ممنوعیت کشت برنج در۱۴ استان گفت: در ابتدا وزارت جهاد کشاورزی از ممنوعیت کشت برنج استفاده کرد، اما بعد از مدتی صورت مساله پاک شد و به جای آن محدودیت کشت برنج را جایگزین کرد، زیرا ما فقط برای کشت خشخاش ممنوعیت داریم.«جمیل علیزاده شایق» افزود: بسیاری از کارشناسان خشکسالی را دلیل مطرح شدن این طرح ذکر کرده‌اند و به جد معتقد هستند که این خشکسالی‌ها ادامه می‌یابد. اما در اواخر اسفند سال ۹۷ و ابتدای سال جاری شاهد بودیم که سیل به وقوع پیوست و بسیاری از منابع آبی و سدها را پر کرد. در واقع بهارآب در ایران اتفاق افتاد. این‌که ما ممنوعیت یا محدودیتی را تصویب کنیم نمی‌تواند چاره‌ساز باشد تا زمانی که آموزش و ترویج کشاورزی بین کشاورزان ریشه‌دار نشود. وقتی ما در روستاها هیچ‌گونه آموزشی نداریم به زور نمی‌شود به کشاورز فهماند که کم آبی را باید با روش‌های نوین مدیریت کرد.وی ادامه داد: نتیجه این طرح این شد که کشاورز خود تصمیم گرفت که برنج بکارد یا نکارد. در چنین شرایطی که در سال‌های گذشته ۱۰۰ هزار هکتار در استان‌های غیرشمالی زیرکشت برنج رفت به تشخیص خود کشاورز در جاهایی که کمبود منابع آبی داشتیم برنج کشت نشد و این میزان به ۶۰ هزار هکتار رسید.
خشکه‌کاری
دبیرانجمن برنج ایران گفت: بهترین روش برای کنترل مصرف آب در کشاورزی استفاده از روش‌های علمی و تحقیقاتی است. نه ممنوعیت یا محدودیت کشت ایجاد کردن. یکی از این روش‌ها به عنوان نمونه برای کشت برنج خشکه‌کاری است. این طرح در چندسال گذشته در خوزستان اجرا شد. در سال‌های متمادی نیز از محققان این طرح دعوت شد تا مزایای این طرح را ترویج دهند، اما کسی برای ترویج این روش را حمایت نکرد. فقط کشاورزان گلستانی داوطلبانه از این طرح حمایت کردند و همچنان در خوزستان نیز از این روش استفاده می‌شود. این‌که وضعیت آب بهبود پیدا کرده دلیل بر آن نیست که برنجکاران بخواهند آب را بی رویه مصرف کنند. برنجکاران می‌توانند به سمت و سوی خشکه‌کاری بروند و این‌که وضعیت آب بهبود پیدا کرده دلیل بر آن نیست که بخواهند کشت‌های غرقابی داشته باشند.
سیلاب به داد کشاورزان رسید
علیزاده شایق افزود: همچنین در استان‌هایی مانند خراسان شمالی و سیستان وبلوچستان کشاورز اصلا از منابع آب‌های زیرزمینی نمی‌تواند استفاده کند، چون عمق این آب‌ها زیاد است و کشاورزان اصلا بودجه این را ندارند که این آب‌ها را به سطح برسانند. بنابراین در همین سال جاری که سیلاب سیستان و بلوچستان را فرا گرفت کشاورزان نیکشهر، بمپور و سرباز از این آب‌ها برای کشت برنج استفاده کردند. در گلستان و خوزستان هم سیلاب سبب حاصلخیز شدن خاک و کیفی شدن برنج شد. وی ادامه داد: بعد از تامین آب در بهار از نزولات آسمانی، تابستان پرآفتابی به ویژه در استان‌های جنوبی و خوزستان داشتیم. برنج هم به آب و آفتاب خوب نیاز دارد. در چنین شرایط مساعدی ممنوعیت یا محدودیت دیگر کشت ضرورت ندارد. به طوری که در همین مهر سال جاری جهاد کشاورزی اعلام کرد که ما در تولید برنج خودکفا شدیم.