سهم ژنتیک در بروز روماتیسم در انسان

دکتر محسن سروش با بیان اینکه هنگام استفاده از واژه روماتیسم تنها منظور ما التهاب مفصلی یا روماتیسم قلبی نیست، گفت: روماتیسم برخی بیماری‌های سیستمیک است که می‌تواند هر قسمتی از بدن را درگیر کند و بیش از ۱۰۰ نوع بیماری وجود دارد که در طبقه بندی روماتیسم قرار می‌گیرد اما از آنجایی که شایع‌ترین علامتی که ایجاد می‌کنند مشکلات مفصلی است، روماتیسم به عنوان بیماری مفصلی برای مردم شناخته شده تر است.وی در خصوص علل روماتیسم با بیان اینکه زمینه استعداد ژنتیکی نقش موثری دارد، اظهار کرد: البته این به آن معنا نیست که الزاما فرد مبتلا باید در خانواده خود نیز شخصی مبتلا به روماتیسم را داشته باشد بلکه ممکن است تنها ژن بیماری به فرد منتقل و باعث به وجود آمدن استعداد ژنتیکی در فرد شده باشد که عوامل دیگری همچون استرس، عفونت،‌ مشکلات فکری و... باعث بروز بیماری شود. از طرفی ممکن است فردی ژن ابتلا را داشته باشد اما شرایط برای بروز بیماری در او فراهم نشود.

سروش با اشاره به اینکه شخصی که رماتیسم مفصلی دارد ممکن است به جز مفاصل، سایر قسمت‌های بدنش نیز درگیر بیماری باشد، خاطرنشان کرد: در اکثر موارد اگر بیمار درمان نشود علائم به جز مفصل‌ها در سایر نقاط بدن نیز مشاهده خواهد شد.وی در خصوص میزان شیوع رماتیسم میان مردان و زنان، بیان کرد: بسته به نوع روماتیسم،‌ درصد شیوع در مردان و زنان متفاوت است اما،‌به طور کلی رماتیسم در خانم‌ها نسبت به آقایان بیشتر است اما در جزئیات و بررسی تک تک انواع رماتیسم درمی‌یابیم برخی از انواع رماتیسم در زنان و برخی در مردان با شیوع بالاتری روبرو است. به عنوان مثال روماتیسم معروف آرتریت روماتوئید در خانم‌ها دو تا سه برابر شایع تر از آقایان است و یا بیماری لوپوس در خانم‌ها تا ۹ برابر بیشتر در خانم‌ها مشاهده شده است. از طرفی روماتیسم ستون فقرات در آقایان بیشتر است.

دبیر انجمن روماتولوژی ایران در مورد سن ابتلا به روماتیسم،‌ اظهار کرد: امکان بروز روماتیسم از سنین کودکی تا سنین بالا بسته به نوع روماتیسم وجود دارد. به عنوان مثال بیماری لوپوس در خانم‌های جوان شیوع بیشتری دارد اما از سوی دیگر بروز آرتریت روماتوئید در دهه چهارم و پنجم زندگی فرد اتفاق می‌افتد. تب روماتیسمی معروف که با عوارض قلبی همراه بود و مردم شناخت بیشتری از آن داشتند، بیشتر در سینین دهه اول و دوم زندگی فرد دیده می‌شود و شیوع آن در سنین بالاتر بسیار کاهش می‌یابد.وی با بیان اینکه درمان هر نوع روماتیسم متفاوت از دیگری است،‌ خاطرنشان کرد: استفاده از داروی ضد التهاب و داروهای زمینه‌ای که سیستم ایمنی بدن را تنظیم کرده تا واکنش بدن نسبت به خودش را تعدیل کند یکی از گام‌های درمانی است. بیماری‌های روماتیسمی به علت تغییراتی که در سیستم ایمنی بدن رخ می‌دهد به وجود می‌آیند و مصرف این داروها کمک می‌کند عوارض بیماری کاهش یابد.

سروش در ادامه در خصوص روش‌های درمانی روماتیسم،‌ گفت: هدف ما برای کنترل بیماری‌های روماتیسمی،‌ خاموش کردن بیماری است و نه ریشه کن کردن آن؛ البته این به معنای ناتوانی در درمان بیماری نیست اما، درمان روماتیسم کنترل بیماری در حالت خاموش است که این موضوع ممکن است مستلزم مصرف طولانی مدت دارو باشد. وی در مورد نشانه‌های روماتیسم، بیان کرد: اگر درگیری روماتیسم در مفصل باشد،‌ به صورت تورم، درد و التهاب در مفاصل مشخص می‌شود تا جایی که التهاب به حدی پیشرفت می‌کند که قرمزی را می‌توان اطراف مفصل دید. به طور معمول مفصل دردناک است و حرکت دادن آن با دشواری همراه است به گونه‌ای که پس از برخواستن از خواب تا چند ساعت در حرکت مفصل‌ها احساس درد وجود خواهد داشت. گاهی نیز تظاهرات بیماری در پوست مشخص می‌شود؛‌ از زخم‌های کوچک گرفته تا جوش‌های قرمز رنگ در ساق پا و یا بروز علائم غیر اختصاصی در ریه و چشم‌ها که نیازمند بررسی‌های بالینی بیشتر توسط متخصص است.

این متخصص در خصوص پراکندگی روماتیسم مفصلی در بدن،‌ تصریح کرد: بسته به نوع روماتیسم، تظاهرات متفاوت خواهد بود به طور مثال در بیماری آرتریت روماتوئید بیشتر علائم در دست‌ها یعنی انگشتان دست،‌ مچ دست،‌ آرنج و زانوها است.وی در خاتمه تاکید کرد: در رابطه با بیماری‌های روماتیسمی مردم باید حتما به این نکته توجه کنند که این نوع از بیماری‌ها جزو بیماری‌های مزمن هستند و نمی‌توان انتظار داشت با مصرف یک دارو بیماری به طور کامل از بین برود اما،‌ می‌توان توقع داشت که با مصرف دارو به مدت و دوز مشخص،‌ بیماری کنترل شده و به حالت خاموش درآید. نکته قابل توجه دیگر این است که بیمار به هیچ عنوان نباید با کم شدن درد و کاهش عوارض بیماری مصرف دارو را بدون نظر پزشک قطع کند.