بهار نیوز - با این شیوه سیلاب شهری را کنترل کنید

گروه علمی: سیلاب و روان آب‌های سطحی غیرقابل کنترل در شهرها، معضلی است که علیرغم وجود همیشگی، در فصول بارندگی یکی دو سال اخیر بسیاری از مردم و مسئولان را کلافه کرده است. محققان کشور برای رفع این مشکل، استفاده از مخازن ذخیره‌ای را توصیه کرده‌اند.

به گزارش ایسنا، حوزه‌های شهری، مناطقی با تمرکز بالای فعالیت‌های انسانی بوده که از ویژگی‌های آن سطوح نفوذناپذیر گسترده و وجود آبراهه‌های ساخت دست بشر است. سیل گرفتگی در مناطق شهری در پی ناکارآمدی سیستم‌های زهکشی شهری، موجب وارد شدن خسارات زیاد به ساختمان‌ها و دیگر زیرساخت‌های عمومی و خصوصی می‌شود. گذشته از این، سیل گرفتگی خیابان‌ها می‌تواند موجب کند شدن و یا توقف کامل رفت‌وآمدها شده و همچنین پیامدهای غیرمستقیم ازجمله قطع تردد و از دست رفتن فرصت‌های تجاری را به همراه داشته باشد.در دو دهه اخیر به اعتقاد متخصصان، برای کاهش عوامل زیان‌آور سیلاب در پی توسعه شهرها، شیوه‌های جدیدی باهدف بهبود نتایج زیست‌محیطی، اقتصادی، و اجتماعی گزینه‌های پیش روی مدیریت سیلاب شهری، در جهان توسعه یافته است. راهکار طراحی توسعه پایدار سیستم زهکشی یا به اصلاح توسعه کم اثر، طیف وسیعی از روش‌ها را به‌منظور نگهداشت، نفوذ، یا تصفیه رواناب‌های رگباری در محیط‌های شهری شامل می‌شود. این روش‌ها شامل اقدامات سازه‌ای مانند احداث حوضچه‌های نگهداشت، تالاب و دریاچه‌های مصنوعی، علفزارها، مخازن جمع‌آوری آب باران، نگه‌دارنده‌های زیستی، پوشش نواری گیاهی و ترانشه های نفوذ هستند.

در همین رابطه، محققان کشور، پژوهشی را به اجرا گذاشته‌اند که در آن احداث مخازن ذخیره جهت کاهش سیلاب شهری مورد بررسی واقع شده است.هدف از انجام این تحقیق، ارزیابی کاربرد مخازن ذخیره به‌عنوان یکی از روش‌های سازه‌ای توسعه کم اثر، برای حذف یا کاهش سیلاب‌های ناشی از بارندگی در شبکه جمع‌آوری و انتقال زه‌آب‌های سطحی بخشی از حوزه شهری با تمرکز روی شهر بابلسر بوده است.در این تحقیق، پژوهشگران مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مازندران از شبیه‌سازی فرآیند بارش- رواناب در سطح حوضه و روندیابی رواناب در شبکه‌های زه‌کشی با استفاده از مدل کامپیوتری به نام SWMM استفاده کرده و از این طریق، نقاط بحرانی شهر را شناسایی کردند.بر اساس یافته‌های این تحقیق که در نشریه «مهندسی عمران امیرکبیر» وابسته به دانشگاه صنعتی امیرکبیر منعکس شده‌اند، احداث مخازن ذخیره به‌صورت موازی و با همان ابعاد و محل احداث حالت سری، باعث می‌شود که هیچ‌گونه آب‌گرفتگی در حوزه شهری به وجود نیاید و این موضوع، نشان‌دهنده عملکرد بهتر واحدهای ذخیره موازی نسبت به واحدهای ذخیره سری است.

در این رابطه، ولی‌الله کریمی، محقق بخش تحقیقات حفاظت خا ک و آبخیزداری مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مازندران و همکارش در این پژوهش اظهار داشته‌اند: «مخازن ذخیره از روش‌های سازه‌ای مناسب در کاهش اثرات مخرب سیلاب است. واحد ذخیره را می‌توان به دو صورت سری و یا موازی در شبکه احداث کرد که هریک مزایا و معایبی دارد».به بیان این محققان، «مخازن ذخیره سری در مسیر پیوند بین دو گره به‌صورت برخط تعبیه می‌شوند و آب گره بالادست به‌طور کامل وارد آنجا شده و پس از پر شدن، به‌صورت جریان سرریزی وارد گره بعدی و شبکه می‌شود. این حالت هزینه کمتری داشته ولی کارآیی آن نیز کم خواهد بود. اما در مخازنی که به‌صورت موازی با شبکه ساخته می‌شوند، از محلی بالاتر از کف یک گره، مجرایی به مخزن ذخیره متصل می‌شود و محل خروجی مخزن نیز بالاتر از کف مخزن قرار گرفته و با یک مجرای انتقال آب، به گره پائین‌دست متصل می‌شود».آن‌ها می‌افزایند: «این روش یعنی روش موازی، هزینه بیشتری نسبت به روش سری دارد، اما نظر به این‌که ورود آب به داخل مخزن منوط به وجود حداقل عمق مشخص جریان آب در گره ورودی است لذا در شدت‌جریان‌ها یا اصطلاحاً دبی‌های کم، جریان وارد مخزن نشده و در مواقع پیک سیلاب بیشترین کارآیی را دارا خواهد بود».نتایج این پژوهش علاوه بر توصیه به استفاده از مخازن برای کنترل سیلاب، بهره‌گیری از مدل‌های شبیه‌سازی هیدرودینامیکی سیلاب را نیز به‌منظور ارزیابی سناریوهای مختلف مدیریت سیلاب شهری مورد تأکید قرار می‌دهد.