یک ریاضیدان: تا پیش از غلبه بر بیماری، اوضاع روز به روز بدتر می‌شود

گروه علمی: اپیدمی رشدی کمابیش منطقی دارد و با ریاضیات می‌توان چندوچون سیر آن را رصد کرد. یک ریاضیدان به ما می‌گوید تا اینجا از ویروس چه می‌دانیم و باید منتظر چه چیزها باشیم. به نظر او پیش از غلبه بر بیماری، وضع بدتری در پیش داریم.
 
اشتفان فلاشه، ریاضیدان است و کارشناس محاسبه اپیدمی‌های عفونی. او از دو ماه پیش در مدرسه تندرستی و بهداشت لندن روی ویروس کرونا مطالعه می‌کند. او می‌گوید که با بررسی ویژگی‌ها و گسترش ویروس کووید۱۹ و همچنین میزان مرگ و میر می‌توان به روند رشد ویروس پی برد. به گفته او به ویژه با مطالعه وضعیت کشتی تفریحی "دایموند پرنسس" که در ماه فوریه دو ماه در بندر یوکوهامای ژاپن در قرنطینه بود، اطلاعات ارزشمندی به دست آمد، زیرا از تمام سرنشینان کشتی در مدتی کوتاه تست گرفته شد.
در این مطالعه روشن شد که به طور کلی حدود یک درصد از مبتلایان به کام مرگ می‌روند. البته به نسبت افزایش سن خطر بالا می‌رود، به ویژه از ۵۰ سالگی و از آن بیشتر از ۶۰ سالگی. به یاری عددی که "نرخ بازتولید" را در هر منطقه‌ نشان می‌دهد، می‌توان به میزان مرگ افراد پی برد. مثلا هر جا که این رقم بالای یک باشد، هر بیماری می‌تواند یک نفر دیگر را مبتلا کند. در آغاز گسترش ویروس کرونا این رقم بالا بود، یعنی هر نفر می‌توانست به دو تا دو نفر و نیم سرایت کند.
رقم "نرخ بازتولید" را نمی‌توان به دقت محاسبه کرد، زیرا افرادی هستند مبتلا به ویروس که علایم بیماری را نشان نمی‌دهند اما می‌توانند آن را به دیگران سرایت دهند. یافتن این گونه افراد کار آسانی نیست. تحقیق نشان می‌دهد که ۱۰ تا ۳۰ درصد سرایت بیماری از افرادی ناشی می‌شود که در خود آنها علایم بیماری مشهود نیست. این مهمترین چالش در برابر علم پزشکی است، زیرا همه به شکل طبیعی بر کسانی تمرکز می‌کنند که علایم بیماری را نشان می‌دهند.
 
مرگ و میر بالا در ایتالیا
وضعیت بحرانی در ایتالیا از آنجا ناشی شد که کارشناسان دیر به شیوع ویروس پی بردند. در هر کشوری که اولین نفر بمیرد، باید نتیجه گرفت که طی دو هفته قبل از آن حدود صد نفر به بیماری دچار شده اما علایم ابتلا به آن را نشان نداده‌اند، تا این که یک نفر می‌میرد. طی آن دو هفته که کسی متوجه ویروس نبوده، هر یک از آن صد نفر ویروس را به دستکم دو نفر منتقل می‌کند. بنابراین موقعی که با اولین مورد مرگ روبرو می‌شویم باید بدانیم که قبل از آن دستکم هزار نفر مبتلا شده‌اند.
 
تجربه جالب چین و کره جنوبی
در چین و کره جنوبی که ویروس کرونا زودتر از اروپا شایع شد، آمار تلفات پایین رفته و این نشان می‌دهد که می‌توان از تجربه این دو کشور برای مهار ویروس کووید۱۹ استفاده کرد. مهمترین شگرد آنها قطع تماس میان مردم و برقراری قرنطینه شدید بود. به این ترتیب آنها با خانه‌نشین کردن مردم و عفونت‌زدایی گسترده فرصت سرایت را از ویروس گرفتند. مهمترین هدف هر کشوری باید پایین نگه داشتن نرخ سرایت به ویروس باشد، با این عمل هم ظرفیت نظام پزشکی برای درمان بیماری در حد معقولی باقی می‌ماند و هم کارشناسان فرصت کافی دارند تا واکسن ویروس را تولید و عرضه کنند. به نظر اشتفان فلاشه با کاهش موارد ابتلا به ویروس نباید زیاده خوشحال بود، زیرا چنانچه وضعیت قرنطینه برداشته شود و مردم به زندگی عادی برگردند، خطر گسترش ویروس دوباره بالا می‌رود، زیرا ویروس پنهان و سیستم ایمنی بیشتر مردم همچنان ضعیف است. می‌بینیم که با ایجاد محدودیت‌های فراوان در زندگی روزمره، فشارهای اجتماعی و اقتصادی سنگینی به جامعه وارد می‌آید، اما خطر گسترش ویروس همچنان باقی می‌ماند.  
یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در برابر هر دولتی تعیین موقع دقیق ایجاد محدودیت در زندگی روزمره، مثلا تعطیل کردن مدارس است. دولت‌ها باید به دقت محاسبه کنند که چه زمانی برای تعطیلی زندگی عمومی تا ایجاد قرنطینه مناسب‌تر است و تأثیر بیشتری دارد.  به گفته آقای فلاشه مسدود کردن مرزها و جلوگیری از ورود اتباع خارجی تنها وقتی سودمند است که میزان گسترش اپیدمی در کشور پایین باشد، وگرنه تأثیر زیادی ندارد که چند نفر بیشتر وارد کشور شوند. او تأکید می‌کند که باید از تمام راه‌ها برای جلوگیری از گسترش اپیدمی استفاده کرد، هرچند متأسفانه در حال حاضر متوقف کردن سرایت ویروس ناممکن است. پیش از آن که بتوانیم بر کرونا چیره شویم، دورانی سخت‌تر در پیش داریم.