مرز باريک میانِ نگفتنِ حقیقت و گفتن دروغ!

مصطفی رضائی در کافه سينما نوشت:​ از روز پنجشنبه تیتر یک تمامی رسانه‌های خبری جهان معطوف به مذاکرات ژنو است و همگان مترصد دریافت آخرین خبرها از این نشست مهم هستند. طبق گزارش اکثر رسانه‌های خبری خارجی و داخلی برآیند مذاکرات برای دو طرف خوش‌بینانه، جدی و مهم بوده است و همه جا خبرِ ناراحتی شدید اسرائیل و توئیت نتانیاهو پیچیده است. اما نکته‌ قابل تامل کجاست؟ کافی‌ست جمعه شب، اخبار ساعت 21 شبکه یک صداوسیما را مشاهده می‌کردید. تیتر اول به صورت کلی خبر از برگزاری مذاکرات ژنو بود، تیتر دوم هم بلافاصله مصاحبه اوباما با این تیتر که: "ما تحت هیچ شرایطی تحریم‌ها را بر نمی‌داریم. و پخش چندباره این جمله که "تمامی گزینه‌ها کماکان روی میز است". خبری از سخنان تند نتانیاهو در تیتر اخبار نیست! یعنی رسانه ملی، حرف های ضد مذاکرات یک مخالف شدید و کارشکن هیات ایرانی را سانسور کرده است!

بخش اول خبر روز جمعه سیما، گزارشی از ژنو است و حواشی مذاکرات، بدون القايِ پالس مثبتی به مخاطب. و یک مصاحبه‌ی دو کلمه‌ای با ظریف که می‌گوید کار سختی در پیش داریم و گزارشگر صداوسیما که خبر می‌دهد احتمالا ادامه مذاکرات به فردا موکول خواهد شد. تا اینجا که نه تنها خبری از حمایت صداوسیما از تیم مذاکره کننده نیست بلکه حتی از گزارش صدا و سیما خوشبینی‌ و امیدی به مخاطب منتقل نمی‌شود.



در ادامه نیز با استناد به گزارش دیلی‌تلگراف، که تنها منبعی است که به نتیجه مذاکرات به دید نسبتا منفی برای ایران نگاه کرده،(یعنی خبر از توافق بر سر تعلیق غنی‌سازی داده است، نگاه موردپسند صداوسیما) طوری القا می‌شود که نه تنها پیروزی و موفقیتی در راه نیست بلکه احتمال می‌رود یک توافقنامه‌ی یک جانبه علیه ایران صادر شود. در حالی که منابع خبری معتبرتری چون رویترز خبر می‌دهند که روند مذاکرات برای ایران مثبت است و یا حتی دیلی‌بیست خبر می‌دهد که دولت اوباما از زمان روی کارآمدن دولت روحانی تمامی تحریم‌ها را تقریبا متوقف کرده است. و یا وب‌سایت اسرائیلی دبکا که خبر می‌دهد توافق هسته‌ای که امضا خواهد شد جایگاه ایران را به طور خودکار به یک قدرت هسته‌ای ارتقاء خواهد داد. اما گویا همه این‌ها را صداوسیما ندیده است و یا خود را به ندیدن می‌زند.

حالا نوبت به پخش سخنان نتانیاهو می‌رسد. سخنانی جنجال برانگیز که تیتر یک همه رسانه‌های جهان است. اما یک غافلگیری تمام عیار: در گزارش اخبار صداوسیما، نتانیاهو می‌گوید این یک مذاکره بد است و تمام. همین؟! فقط بیست ثانیه؟!! لابد فیلم کامل مصاحبه نتانیاهو به دست‌شان نرسیده و گرنه بعید است خشم و عصبانیت نتانیاهو و سخنان تند او علیه ایران را مسئولان صداوسیما دیده باشند و پخش نکنند. به خصوص جایی که می‌گوید: "این یک توافق خیلی خیلی بد برای جامعه جهانی ست. ایران هیچ چیزی نداد و در عوض همه چیز بدست آورد. ایران پیروزی چشمگیری را کسب کرد. این بزرگترین معامله قرن بود."

گویی غافلگیریِ صداوسیما برای کسانی که از اصل ماجرا خبر دارند و مذاکرات را لحظه‌به‌لحظه پیگیری می‌کنند، تمامی ندارد. حالا نوبت به پخش مصاحبه‌ی اوباما می‌رسد که مسئولان صداوسیما توانسته بودند با مشقت فراوان سخنان دلخواه خود را از لابلای مصاحبه او پیدا کنند و با برجسته کردن آن، بخش اصلی خبرشبانگاهی را به آن اختصاص دهند. تکرار چندباره اینکه تحت هیچ شرایطی تحریم‌ها لغو نخواهد شد (تاثیر عبارت عدم لغو تحریم را بر مردم امیدوار به آینده بسنجید) و جمله معروف همه گزینه‌ها روی میز است و تحلبل و گزارش این بخش که مجموعا حدود 4 دقیقه طول کشید و مملو از پالس‌های منفی برای مخاطب بود.

خبر صداوسیما درباره مذاکرات ژنو به پایان می‌رسد. اخباری که به طور واضحی با واقعیت متفاوت بود. صداوسیما شاید در این بخش خبری دروغ نگفت اما همه حقیقت را هم بیان نکرد. به جای آنکه مصاحبه نتانیاهو را برجسته کند و لااقل کمی امیدضمنی از مذاکرات را به مخاطب و جامعه تزریق کند و به تیم مذاکره کننده دلگرمی دهد به عکس، تا توانست سخنان اوباما را برجسته کرد تا مبادا کسی در داخل کشور به این مذاکرات دل‌خوش باشد. بیاید فرض کنیم تیم مذاکره‌کننده قبلی و دولت قبلی کماکان بر سرکار بودند و این مذاکرات را هدایت می‌کردند. آن وقت تیتر یک اخبار صداوسیما چه بود؟ بدنیست تیترهای فرضی‌مان را با هم مرور کنیم. حدس زدنش کار سختی نیست.

"خشم صهیونیست‌ها و نتانیاهو از موفقیت تیم ایرانی"، "اعتراف نتانیاهو به قدرت هسته‌ای ایران"، "بزرگترین معامله قرن توسط ایران هسته ای". "مقاومت و پافشاری تیم ایرانی بر حقوق هسته‌ای موجب شد وزیرامورخارجه آمریکا هزارها کیلومتر را برای رساندن خود به مذاکرات طی کند"، "دستپاچگی اروپایی‌ها از مقاومت تیم مذاکره کننده ایرانی، جان کری را به ژنو کشاند" و...البته می‌توانید کمی موسیقیِ حماسی هم همراه تصاویر اسلوموشن لبخند پیروزمندانه‌ی تیم ایرانی و سرخوردگی و استیصال کاترین اشتون و جان کری را چاشنی کار کنید.

به‌واقع سیاست صداوسیما در قبال مذاکرات هسته‌ای دولت جدید از دید هیچ کارشناس رسانه‌ای پنهان نیست. بخصوص که صداوسیما کماکان اصرار دارد برای نیل به اهدافش از روش‌های منسوخ شده استفاده کند. گویا دکور و نحوه بیان گویندگان اخبار تنها چیزهایی هستند که در بخش‌های خبری عوض شده اند. سیاست صداوسیما کماکان بر همان پاشنه سابق می‌چرخد. اما آیا مردمی که اخبار صداوسیما برای‌شان تنها منبع کسب خبر محسوب می‌شود و به اینترنت و سایر منابع خبری دسترسی ندارند و با اعتماد و اطمینان کامل گوش به اخبار صداوسیما می‌دهند تا آخرین اخبار و تحولات جهانی را از آن دنبال کنند، قدرت تجزیه و تحلیلِ این بازی‌های رسانه‌ای را دارند؟



اما برگردیم به پرسشِ نخست، براستی چرا صداوسیما از موفقیتِ احتمالیِ تیم مذاکره‌کننده فعلی نگران است و آن را بر نمی‌تابد؟ بنظر می‌رسد جواب را نه در تحلیل‌های رسانه‌ای، بلکه باید در جای دیگری جستجو کرد،شاید در 24 خرداد 1392.