تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۱/۱۳ ساعت ۱۰:۵۲
کد مطلب : ۲۰۷۸۶۰
منتظر عواقب سوگ ابراز نشده در جامعه باشیم
گروه جامعه: در چهل و دومین روز از شیوع کرونا در کشور براساس اعلام وزارت بهداشت تاکنون ۴۴۶۰۶ نفر به این بیماری مبتلا شده‌اند که از این تعداد ۲۸۹۸ نفر فوت شده و ۱۴۶۵۶ نفر بهبود یافته‌اند.
به گزارش ایلنا، در چهل و دومین روز از شیوع کرونا در کشور براساس اعلام وزارت بهداشت تاکنون ۴۴۶۰۶ نفر به این بیماری مبتلا شده‌اند که از این تعداد ۲۸۹۸ نفر فوت شده و ۱۴۶۵۶ نفر بهبود یافته‌اند. به گفته سخنگوی وزارت بهداشت نیز بیش از ۳ هزار نفر در کشور به دلیل مصرف الکل دچار مسمومیت شده‌اند.براساس اعلام کمیته انتظامی ستاد مقابله با کرونا تمامی پارکها، تفرجگاه‌ها و مراکز تفریحی امروز (سیزدهم فروردین) همزمان با روز طبیعت تعطیل و با افراد متخلفی که قصد ورود به این مراکز را داشته باشند، برخورد و جریمه پانصد هزار تومانی خواهند شد. همچنین سردار هادیانفر (رییس پلیس راهور ناجا) تاکید کرده است که با افراد متخلف به شدت برخورد می‌شود.
ادامه تعطیلی مناطق حفاظت شده و پارک‌های طبیعی و ملی کشور طی روزهای آینده
ابتلای ۵۱ کارمند سازمان حفاظت محیط زیست به کرونا
محیط‌بانان در آماده‌باش هستند
عیسی کلانتری (رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ایران) درخصوص تعطیلی پارک‌های جنگلی و مناطق چهارگانه تحت حفاظت سازمان محیط زیست در روز طبیعت گفت: قرار بر این است که مناطق حفاطت شده و پارک‌های ملی و طبیعی در کشور طی چند روز آینده و نه تنها فردا به دلیل شیوع کرونا تعطیل باشد. شرمنده مردم هستیم که ناچاریم درها را ببنیدم، اما خواهش ما این است که مردم در خانه بمانند تا با آسایش این دوران را از سر بگذرانیم تا با آرامش بتوانیم مجددا در عرصه طبیعت حضور پیدا کنیم.او درخصوص آماده‌باش محیط‌بانان سازمان محیط زیست گفت: محیط‌بانان همیشه در حالت آماده‌باش هستند و فردا نیز آماده‌باش کامل هستند. رئیس سازمان محیط زیست درخصوص تشدید نظارت‌ها در نواحی شمالی کشور گفت: در نواحی شمال در حدود ۱۸ درصد اراضی جنگلی حفاظت شده است و باقی جزو مناطق تحت حفاظت سازمان نیست و سازمان جنگل‌ها مسئولیت آن را برعهده دارد و آنها نیز اعلام کرده‌اند مردم در این مناطق حضور نیابند.کلانتری درخصوص آمار افرادی که در سازمان محیط زیست به کرونا مبتلا شده‌اند، گفت: ۵۱ نفر از همکاران ما به کرونا مبتلا شده‌اند که بیشتر آنها مربوط به سه استان شمالی و استان قم هستند. ۴۵ نفر از این ۴ استان به کرونا مبتلا شده‌اند و ۶ نفر به صورت پراکنده از استان‌های دیگر به این بیماری دچار شدند.
مدیریت سوگ به اندازه مدیریت کرونا حائز اهمیت است
جسم مرده در زیر خاک ویروس را منتشر نمی‌کند
باید منتظر عواقب سوگ ابراز نشده ازسوی خانواده‌های متوفیان باشیم
مریم رسولیان (رئیس انجمن علمی روانپزشکان ایران) در گفتگو با ایلنا، در رابطه با سوگ و سوگواری در خانواده‌‌هایی که بستگان خود را به دلیل بیماری کرونا از دست داده‌اند و نمی‌توانند برای متوفیان خود، مراسم مرسوم را برگزار کنند، گفت: در ایام کرونایی خانواده‌های داغدار محدودیت‌هایی دارند، ترس از انتشار ویروس توسط پیکر متوفا، سبب محدودیت در فرایند تدفین و خداحافظی با فرد از دست رفته می‌شود. از دیگرسو اصل فاصله‌گذاری فیزیکی که امروز غلط با عنوان فاصله‌گذاری اجتماعی ا آن یاد می‌شود، و امکان برگزاری مراسم سوگواری معمول و جمع شدن افراد در مراسم سوم، هفتم، چهلم و رفت و آمد دوستان و نزدیکان را از بین برده است. از آنجا که هیجانات منفی و دردناک باید توسط روان انسان حل و فصل شود، در صورتی که شرایط هضم یا حل و فصل هیجانات منفی فراهم نباشد، زمینه برای بروز فرآیند سوگ پیچیده یا ابراز نشده، فراهم خواهد شد.رئیس انجمن علمی روانپزشکان ایران افزود: سوگ پیچیده یا ابراز نشده به دلایل گوناگونی رخ می‌دهد، که عمده‌ی این دلایل درون‌فردی، بین‌فردی و یا اجتماعی است. دلایل درون فردی به نوع شخصیت و ویژگی‌های رفتاری و انطباقی فرد سوگوار بستگی دارد. دلایل بین فردی وابسته به رابطه فرد سوگوار با متوفا است مانند وابستگی بیش از حد، تعارضات و مشکلاتی که بین دو نفر وجود داشته است. از عوامل اجتماعی آن نیز می‌توان به نوع مرگ اشاره کرد؛ مرگ ناگهانی و به دنبال حادثه مانند مرگ به دلیل تصادف، بیماری کرونا یا حادثه‌ی هواپیمای اوکراینی و ... فرایند سوگ را برای بازماندگان پیچیدهتر می‌کند. مرگ فردی که عمر طبیعی کرده و آمادگی برای فقدان او وجود دارد هم دردناک است، اما گذر از فرایند سوگ در شرایط قابل پیش‌بینی راحت‌تر رخ می‌دهد.
رسولیان در ادامه افزود: سوگ معمولی همراه با تجربیاتی از انکار، اشتیاق و اشتغال خاطر زیاد با متوفا، خشم نسبت به متوفا یا پزشکان یا بستگان و ...، چانه‌زنی، افسردگی و پذیرشِ مرگ همراه است، مدت زمان گذر از مراحل سوگ تا رسیدن به مرحله پذیرش در افراد مختلف متفاوت است. در اکثر موارد بین 6 هفته تا 6 ماه زمان نیاز دارد تا فرد نبودن متوفا و ادامه زندگی بدون او را قبول کند.وی گفت: سوگ پیچیده یا ابراز نشده نوعی سوگ است که طولانی‌تر و با علائم شدیدتر از سوگ معمولی تجربه می‌شود و بازگشت به روال عادی زندگی را با مشکل مواجه می‌کند. افرادی که دچار سوگ پیچیده هستند در معرض بیشترِ بیماری‌های جسمی و یا روانی قرار دارند. باید توجه داشت که سرسختی در برابر مسائل اجتناب‌ناپذیر و مقاومت در برابر دستیابی به آرامش درونی و شادبودن در زندگی، نشان دهنده عشق و علاقه به فرد متوفا نیست. برخی از علائم سوگ پیچیده یا ابراز نشده شامل خشم نسبت به متوفا یا سایر افراد، افسردگی طولانی مدت، اجتناب از یادآوری خاطرات متوفا یا بالعکس اشتغال ذهنی افراطی با فرد درگذشته، احساس گناه از سوگوار نبودن، عدم توانایی بازگشت به زندگی معمول و نگهداری وضعیت سوگواری است.
مریم رسولیان بیان کرد: فرهنگ سوگواری ما ایرانیان همراه است با مراسم خاکسپاری و عزاداری جمعی و مراسم متعدد سوگواری با حضور دوستان و آشنایان، در مواردی دوستان صمیمی یا اقوام نزدیک تا هفت روز سوگواران را در منزل تنها نمی‌گذارند. این مراسم نقش مهمی در انجام فرایند سوگواری طبیعی و تسهیل برون‌ریزی هیجانات منفی همراه با سوگ دارد، در خاکسپاری و مراسم هفته اول، سوگواران از خاطرات عزیز از دست رفته می‌گویند و گریه می‌کنند این فضایی که با حضور دیگران فراهم می‌شود نقش کلیدی در تخلیه‌ی هیجانات منفی و حل وفصل سوگ یا بازگشت به زندگی طبیعی دارد. در سوگواری کرونایی، به دلیل، نگرانی‌های نادرست و زیاد نسبت به انتشار ویروس از طریق کالبد متوفا از یکسو و اصل بهداشتی و درستِ پیشگیرانه‌یِ فاصله‌گذاری فیزیکی از دیگر سو، این مراسم یا برگزار نمی‌شود و یا بسیار محدود برگزار می‌شود. لازم است به این نکته مهم توجه کرد که امر مهم در پیشگیری فاصله‌گذاری فیزیکی است، به همه‌ی این دلایل مرگ ناشی از ویروس کرونا حل فرایند سوگ را دشوار کرده و زمینه برای سوگ ابراز نشده یا پیچیده را تقویت می‌کند. در این بین به دلیل وجود هیجانات و احساسات ناخوشایند مثل خشم و غم و .. در موضوع سوگ و بار فرهنگی آن، زمینه بروز افکار و رفتار نادرست و رواج شایعات فراهم می‌شود. مدیریت سوگ در این شرایط به اندازه‌ی مدیریت و کنترل بیماری و تبعات ناشی از آن در کاهش تنش و سلامت روان جامعه اهمیت دارد.
وی با تاکید بر اینکه رفتارهایِ نادرست ناشی از ترس و اضطراب در فرایند خاکسپاری و سوگواری ممکن است زمینه برای سوگ ابراز نشده را افزایش دهد، تصریح کرد: خیلی‌ها فکر می‌کنند، مرده‌ای که نفس نمی‌کشد و قطرات تنفسی هم ترشح نمی‌کند منبع انتشار ویروس است، این ترس بر ترس از جنازه که خود سمبل ترس از مرگ است، افزوده می‌شود. دیدن پیکر متوفا، در پذیرش سوگ و گذر از مرحله انکار به بستگان کمک کرده و مرگ را باورپذیرتر می‌کند. به‌طور کلی دیدن جسد و تماس با پیکر متوفا موجب تسهیل فرآیند پذیرش سوگ و باور به مرگ می‌شود. اما ترسی که از انتشار ویروس توسط پیکر متوفا بوجود آمده و در برخی موارد متاسفانه توسط سیستم‌های نظارتی دامن زده شده است، مسائل را پیچیدهتر کرده. در این مرحله مشاهده‌ی پیکر فرد متوفا بدون تماس و با رعایت اصول بهداشتی نقشی در انتشار ویروس ندارد، در صورتیکه توصیه بهداشتی این است که تماس نداشته باشد، اما رفتاری که شایع شده این است که در بسیاری موارد مشاهده هم از این فرایند حذف شده است.
رسولیان ادامه داد: باید بسیار مراقب بود تا اظهارات و نگرانی‌های غیر‌علمی، اپیدمی سوگ ابراز نشده را هم بحران کنونی نکند. اجتناب از تماس با پیکر متوفا امری بهداشتی و ضروری است، اما این وظیفه نظام بهداشتی است که شرایطی فراهم کند تا در صورت تمایل، مردم متوفیان خود را ببینند و فرآیند تدفین با رعایت اصول بهداشتی برگزار شود. همچنین باید توجه داشت که مراسم سوگواری از اهمیت زیادی برخوردار است. توصیه‌های رفتاری و بهداشتی مبنی بر اینکه حداقل خویشان و نزدیکان با حفظ فاصله ایمنی بتوانند در مراسم شرکت داشته باشند و اطلاعات علمی و درست در اختیار مردم گذاشته شود، تا زمینه مناسب برای برگزاری مراسمِ سوگ و حل فرایند سوگ فراهم گردد. در غیر این صورت فرایند سوگ همچنان پیچیدهتر خواهد شد.رئیس انجمن علمی روانپزشکان کشور، گفت: جسم مرده‌ای که زیر خاک قرار گرفته است، ویروس را منتشر نمی‌کند. در مطالعات علمی هیچ یافته‌ا‌ی نداریم که ویروس بتواند از زیر خاک خارج شود. بدن فرد در قبر از بین می‌رود، چه برسد به ویروس که مقاومتی بسیار کمتر از بدن فرد دارد. اینکه متوفیان کرونا در قطعه‌ای جداگانه دفن شوند، بیش از اینکه مبنای علمی و بهداشتی داشته باشد، مبنای جهل و نادانی دارد.
رسولیان افزود: در مسئله شستشوی پیکر متوفا ویا غسل میت، هنوز یافته‌های علمی کافی نداریم، احتیاط می‌شود و در مواردی تیمم بدل از غسل جایگزین غسل می‌شود، نکته مهم این است که با رعایت اصول ایمنی، مراسم خاکسپاری با توجه به اعتقادات، باورها و سلایق افراد در حد امکان برگزار شود. به عنوان مثال خواندن نماز میت خوانده، احتمال گسترش ویروس را افزایش نخواهد داد. اما ترسی که در این زمینه در جامعه وجود دارد بسیار بیش از واقعیت‌های علمی است، و بخش زیادی از این واکنش‌ها به دلیل باورهای نسبت به مرگ و پیچیدگی مسئله مرگ است. اینکه مردم چنان بترسند که نخواهند جنازه متوفایشان را تحویل بگیرند، سوگ ابراز نشده را بسیار پیچیدهتر می‌کند. وظیفه رسانه و کادر درمان است که این نکات را به خانواده‌ها آموزش داده و فرهنگ‌سازی شود، تا بتوانند فرایند سوگ طبیعی را پیش ببرند و مشکلی به مشکلات اضافه نشود.
چگونگی و هزینه‌های دفن متوفیان کرونایی در بهشت زهرا(س)
دفن متوفیان کرونایی در هر قطعه‌ای که درخواست شود
تاکنون مشکلی در تامین ملزومات بهداشتی نداشتیم
سعید خال "مدیرعامل سازمان بهشت زهرا(س)" درباره شرایط دفن متوفیان مبتلا به ویروس کرونا گفت: دفن افراد مبتلا به کرونا براساس پروتکل‌های تعریف شده وزارت بهداشت و دستورالعمل‌های بهداشتی داخلی با حساسیت و نهایت نظم و دقت در موارد شرعی و بهداشتی انجام می‌شود و خانواده‌های داغدار و مرتجعین در هر قطعه‌ای که درخواست داشته باشند، می‌توانند نسبت به دفن عزیزان خود اقدام کنند.او درخصوص نحوه انجام مراحل اداری و دریافت وجه برای مراسم تدفین متوفیان مبتلا به کرونا گفت: در سازمان بهشت زهرا(س) براساس مصوبات بالادستی و به ویژه شورای اسلامی شهر تهران نسبت به اخذ وجوه و همچنین سایر مراحل کار اقدام می‌گردد. سازمان بهشت زهرا(س) سازمانی بدون تعطیلی است که افتخار خدمات رسانی بی‌وقفه به شهروندان تهرانی را دارد.وی اضافه کرد: طبق مصوبات شورای اسلامی شهر تهران به هر متوفی تهرانی در قطعات جاری یک طبقه قبر رایگان اختصاص می‌یابد و وجوه مربوط به خدمات کفن و دفن طبق تعرفه‌ها محاسبه می‌گردد.سعید خال ادامه داد: افتخار بهشت زهرا(س) از ابتدای بحران کرونا خدمات‌رسانی منظم و با برنامه‌ریزی بوده و به حمدالله با همکاری شهروندان هیچ مشکلی در این زمینه نداشته‌ایم. امروز شما ملاحظه می‌کنید که کشورهای بزرگ و پیشرفته دنیا مثل ایتالیا در این خصوص دچار چالش و مسئله اساسی هستند اما به حول و قوه الهی ما از ابتدا با تدابیر لازم در این خصوص هیچ مشکلی نداشته‌ایم.
خال همچنین درباره وضعیت پرسنل گمنام و بی‌ادعا و سختکوش سازمان بهشت زهرا(س)گفت: پرسنل سازمان بهشت زهرا(س) این روزها در کنار کادر درمان و پزشکی کشور در خط مقدم خدمات‌رسانی بحران کرونا قرار دارند و بی‌وقفه و با روحیه بالا به فعالیت خود ادامه می‌دهند.مدیرعامل سازمان بهشت زهرا(س) درخصوص تامین ملزومات بهداشتی نیز گفت: لازم است از شهردار محترم تهران و شورای اسلامی شهر تهران و همه دلسوزان، شخصیت‌های فکری و فرهنگی بابت حمایت‌ها و تماس‌های محبت‌آمیز آنان و لطفی که به پرسنل شریف بهشت زهرا(س) داشته و دارند، تشکر کنم. ملزومات بهداشتی و لازم و لباس‌های ویژه برای پرسنل تهیه شده است و در این خصوص تاکنون مشکلی نبوده است.سعید خال افزود: نکته اساسی همکاری شهروندان و مردم در شکست دادن ویروس کرونا از واجبات و لازم است. امروز همدلی و همراهی مردم در خانه ماندن و قطع شدن زنجیره شیوع بیماری از همه چیز مهمتر است. ما شرایط بحرانی را سپری می‌کنیم و لازم است مردم همکاری کنند تا هرچه زودتر از این شرایط خارج شویم.مدیرعامل سازمان بهشت زهرا(س) با اشاره به تجربه جدید مدیریتی که در تاریخ ۵۰ ساله بهشت زهرا بی‌نظیر بوده است، گفت: با اطلاع رسانی صحیح و به موقع و همکاری و اعتماد مردم در شب جمعه پایانی سال با کاهش محسوس حضور مردم در بهشت زهرا(س) به رغم عادت همه ساله زیارت اهل قبور در روزهای پایانی توانستیم تا حد زیادی از خطر ابتلای بالا جلوگیری کنیم.خال همچنین از شهروندان تهرانی درخواست کرد همچنان از حضور در بهشت زهرا(س) خودداری کنند و پس از برطرف شدن سایه کرونا ویروس از کشور نسبت به زیارت اهل قبور و یا حضور در آرامستان‌ها اقدام کنند.
بازگشت بخش عمده‌ای از فعالیت‌های پزشکی بخش دولتی و خصوصی به وضع عادی پس از تعطیلات
مراجعه بیماران کرونایی به بیمارستان‌های خصوصی با انتخاب بیمار است
ایرج حریرچی (معاون کل وزیر بهداشت) درباره پذیرش بیماران مبتلا به کرونا در بیمارستان‌های بخش خصوصی گفت: جامعه پزشکی و ارائه‌کنندگان خدمات چه در سطح دولتی و چه خصوصی همگی به کمک آمدند و کمک‌های موثری را انجام دادند. باتوجه به نیازی که داشتیم در برخی از استان‌ها بیمارستان‌های خصوصی قسمت عمده‌ای از ظرفیت خود را در اختیار بیماران کرونایی قرار دادند، در برخی از استان‌ها حتی تجهیزاتی از بیمارستان‌های خصوصی به بیمارستان‌های دولتی منتقل شد، اما با توجه به برنامه‌ریزی که در بخش دولتی انجام شد، به میزان قابل توجهی خدمات در بخش دولتی و در بیمارستان‌های نیروهای نظامی و تامین اجتماعی انجام شد.معاون کل وزیر بهداشت تصریح کرد: در اکثر استان‌ها نیاز چندانی به خدمات بستری در بیمارستان‌های خصوصی نبود.حریرچی با اشاره به کاهش محسوس مراجعه مردم به پزشکان در اسفند ماه و پس از اعلام شیوع کرونا در کشور تصریح کرد: در اسفند ماه تعداد قابل توجهی از مردم مراجعات پزشکی خود را به ویژه در خدمات سرپایی و بستری غیر اورژانس، همچنین دندانپزشکی و غیره کاهش دادند. در نتیجه عمده مطب‌های خصوصی نیز در اسفندماه فعالیت خود را به میزان قابل توجهی هم به دلیل عدم مراجعه مردم و هم به دلیل موارد حفاظتی کاهش دادند.معاون کل وزیر بهداشت با بیان اینکه طی این مدت میزان بروز و شیوع سایر بیماری‌ها ازجمله بیماری‌های مزمن و غیرمزمن تفاوتی نکرده است، اظهار داشت: برهمین اساس در حال برنامه‌ریزی هستیم که قسمت عمده‌ای از فعالیت‌های پزشکی بخش دولتی و خصوصی و سایر بخش‌ها بعد از تعطیلات به وضع عادی برگردد، البته باید وسائل حفاظتی مناسب برخوردار شوند.او در پاسخ به این سوال که آیا مراجعه به بیمارستان خصوصی به انتخاب بیمار است، گفت: بله به انتخاب بیمار است، در روزهای اول یکی دو مورد استثنا بود و از ظرفیت بیمارستان‌های خصوصی استفاده کردیم و عمده بیمارانی که به بیمارستان‌های خصوصی رفتند به انتخاب خودشان بوده است.حریرچی درباره کسانی که مبتلا به کرونا تشخیص داده شدند و امکان قرنطینه در خانه ندارند، گفت: اگر کسی از نظر ما به کرونا مشکوک باشد و در خانه امکان ماندن باشد، قرنطینه را در خانه انجام می‌دهد، اما اگر در خانه امکان نداشته باشد به مراکزی که ما معرفی می‌کنیم، مراجعه و دوران قرنطینه را در آنجا سپری می‌کند.
ادامه تعطیلی مناطق حفاظت شده و پارک‌های طبیعی و ملی کشور طی روزهای آینده
ابتلای ۵۱ کارمند سازمان حفاظت محیط زیست به کرونا
محیط‌بانان در آماده‌باش هستند
عیسی کلانتری (رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ایران) درخصوص تعطیلی پارک‌های جنگلی و مناطق چهارگانه تحت حفاظت سازمان محیط زیست در روز طبیعت گفت: قرار بر این است که مناطق حفاطت شده و پارک‌های ملی و طبیعی در کشور طی چند روز آینده و نه تنها فردا به دلیل شیوع کرونا تعطیل باشد. شرمنده مردم هستیم که ناچاریم درها را ببنیدم، اما خواهش ما این است که مردم در خانه بمانند تا با آسایش این دوران را از سر بگذرانیم تا با آرامش بتوانیم مجددا در عرصه طبیعت حضور پیدا کنیم.او درخصوص آماده‌باش محیط‌بانان سازمان محیط زیست گفت: محیط‌بانان همیشه در حالت آماده‌باش هستند و فردا نیز آماده‌باش کامل هستند. رئیس سازمان محیط زیست درخصوص تشدید نظارت‌ها در نواحی شمالی کشور گفت: در نواحی شمال در حدود ۱۸ درصد اراضی جنگلی حفاظت شده است و باقی جزو مناطق تحت حفاظت سازمان نیست و سازمان جنگل‌ها مسئولیت آن را برعهده دارد و آنها نیز اعلام کرده‌اند مردم در این مناطق حضور نیابند.کلانتری درخصوص آمار افرادی که در سازمان محیط زیست به کرونا مبتلا شده‌اند، گفت: ۵۱ نفر از همکاران ما به کرونا مبتلا شده‌اند که بیشتر آنها مربوط به سه استان شمالی و استان قم هستند. ۴۵ نفر از این ۴ استان به کرونا مبتلا شده‌اند و ۶ نفر به صورت پراکنده از استان‌های دیگر به این بیماری دچار شدند.
مدیریت سوگ به اندازه مدیریت کرونا حائز اهمیت است
جسم مرده در زیر خاک ویروس را منتشر نمی‌کند
باید منتظر عواقب سوگ ابراز نشده ازسوی خانواده‌های متوفیان باشیم
مریم رسولیان (رئیس انجمن علمی روانپزشکان ایران) در گفتگو با ایلنا، در رابطه با سوگ و سوگواری در خانواده‌‌هایی که بستگان خود را به دلیل بیماری کرونا از دست داده‌اند و نمی‌توانند برای متوفیان خود، مراسم مرسوم را برگزار کنند، گفت: در ایام کرونایی خانواده‌های داغدار محدودیت‌هایی دارند، ترس از انتشار ویروس توسط پیکر متوفا، سبب محدودیت در فرایند تدفین و خداحافظی با فرد از دست رفته می‌شود. از دیگرسو اصل فاصله‌گذاری فیزیکی که امروز غلط با عنوان فاصله‌گذاری اجتماعی ا آن یاد می‌شود، و امکان برگزاری مراسم سوگواری معمول و جمع شدن افراد در مراسم سوم، هفتم، چهلم و رفت و آمد دوستان و نزدیکان را از بین برده است. از آنجا که هیجانات منفی و دردناک باید توسط روان انسان حل و فصل شود، در صورتی که شرایط هضم یا حل و فصل هیجانات منفی فراهم نباشد، زمینه برای بروز فرآیند سوگ پیچیده یا ابراز نشده، فراهم خواهد شد.رئیس انجمن علمی روانپزشکان ایران افزود: سوگ پیچیده یا ابراز نشده به دلایل گوناگونی رخ می‌دهد، که عمده‌ی این دلایل درون‌فردی، بین‌فردی و یا اجتماعی است. دلایل درون فردی به نوع شخصیت و ویژگی‌های رفتاری و انطباقی فرد سوگوار بستگی دارد. دلایل بین فردی وابسته به رابطه فرد سوگوار با متوفا است مانند وابستگی بیش از حد، تعارضات و مشکلاتی که بین دو نفر وجود داشته است. از عوامل اجتماعی آن نیز می‌توان به نوع مرگ اشاره کرد؛ مرگ ناگهانی و به دنبال حادثه مانند مرگ به دلیل تصادف، بیماری کرونا یا حادثه‌ی هواپیمای اوکراینی و ... فرایند سوگ را برای بازماندگان پیچیدهتر می‌کند. مرگ فردی که عمر طبیعی کرده و آمادگی برای فقدان او وجود دارد هم دردناک است، اما گذر از فرایند سوگ در شرایط قابل پیش‌بینی راحت‌تر رخ می‌دهد.
رسولیان در ادامه افزود: سوگ معمولی همراه با تجربیاتی از انکار، اشتیاق و اشتغال خاطر زیاد با متوفا، خشم نسبت به متوفا یا پزشکان یا بستگان و ...، چانه‌زنی، افسردگی و پذیرشِ مرگ همراه است، مدت زمان گذر از مراحل سوگ تا رسیدن به مرحله پذیرش در افراد مختلف متفاوت است. در اکثر موارد بین 6 هفته تا 6 ماه زمان نیاز دارد تا فرد نبودن متوفا و ادامه زندگی بدون او را قبول کند.وی گفت: سوگ پیچیده یا ابراز نشده نوعی سوگ است که طولانی‌تر و با علائم شدیدتر از سوگ معمولی تجربه می‌شود و بازگشت به روال عادی زندگی را با مشکل مواجه می‌کند. افرادی که دچار سوگ پیچیده هستند در معرض بیشترِ بیماری‌های جسمی و یا روانی قرار دارند. باید توجه داشت که سرسختی در برابر مسائل اجتناب‌ناپذیر و مقاومت در برابر دستیابی به آرامش درونی و شادبودن در زندگی، نشان دهنده عشق و علاقه به فرد متوفا نیست. برخی از علائم سوگ پیچیده یا ابراز نشده شامل خشم نسبت به متوفا یا سایر افراد، افسردگی طولانی مدت، اجتناب از یادآوری خاطرات متوفا یا بالعکس اشتغال ذهنی افراطی با فرد درگذشته، احساس گناه از سوگوار نبودن، عدم توانایی بازگشت به زندگی معمول و نگهداری وضعیت سوگواری است.
مریم رسولیان بیان کرد: فرهنگ سوگواری ما ایرانیان همراه است با مراسم خاکسپاری و عزاداری جمعی و مراسم متعدد سوگواری با حضور دوستان و آشنایان، در مواردی دوستان صمیمی یا اقوام نزدیک تا هفت روز سوگواران را در منزل تنها نمی‌گذارند. این مراسم نقش مهمی در انجام فرایند سوگواری طبیعی و تسهیل برون‌ریزی هیجانات منفی همراه با سوگ دارد، در خاکسپاری و مراسم هفته اول، سوگواران از خاطرات عزیز از دست رفته می‌گویند و گریه می‌کنند این فضایی که با حضور دیگران فراهم می‌شود نقش کلیدی در تخلیه‌ی هیجانات منفی و حل وفصل سوگ یا بازگشت به زندگی طبیعی دارد. در سوگواری کرونایی، به دلیل، نگرانی‌های نادرست و زیاد نسبت به انتشار ویروس از طریق کالبد متوفا از یکسو و اصل بهداشتی و درستِ پیشگیرانه‌یِ فاصله‌گذاری فیزیکی از دیگر سو، این مراسم یا برگزار نمی‌شود و یا بسیار محدود برگزار می‌شود. لازم است به این نکته مهم توجه کرد که امر مهم در پیشگیری فاصله‌گذاری فیزیکی است، به همه‌ی این دلایل مرگ ناشی از ویروس کرونا حل فرایند سوگ را دشوار کرده و زمینه برای سوگ ابراز نشده یا پیچیده را تقویت می‌کند. در این بین به دلیل وجود هیجانات و احساسات ناخوشایند مثل خشم و غم و .. در موضوع سوگ و بار فرهنگی آن، زمینه بروز افکار و رفتار نادرست و رواج شایعات فراهم می‌شود. مدیریت سوگ در این شرایط به اندازه‌ی مدیریت و کنترل بیماری و تبعات ناشی از آن در کاهش تنش و سلامت روان جامعه اهمیت دارد.
وی با تاکید بر اینکه رفتارهایِ نادرست ناشی از ترس و اضطراب در فرایند خاکسپاری و سوگواری ممکن است زمینه برای سوگ ابراز نشده را افزایش دهد، تصریح کرد: خیلی‌ها فکر می‌کنند، مرده‌ای که نفس نمی‌کشد و قطرات تنفسی هم ترشح نمی‌کند منبع انتشار ویروس است، این ترس بر ترس از جنازه که خود سمبل ترس از مرگ است، افزوده می‌شود. دیدن پیکر متوفا، در پذیرش سوگ و گذر از مرحله انکار به بستگان کمک کرده و مرگ را باورپذیرتر می‌کند. به‌طور کلی دیدن جسد و تماس با پیکر متوفا موجب تسهیل فرآیند پذیرش سوگ و باور به مرگ می‌شود. اما ترسی که از انتشار ویروس توسط پیکر متوفا بوجود آمده و در برخی موارد متاسفانه توسط سیستم‌های نظارتی دامن زده شده است، مسائل را پیچیدهتر کرده. در این مرحله مشاهده‌ی پیکر فرد متوفا بدون تماس و با رعایت اصول بهداشتی نقشی در انتشار ویروس ندارد، در صورتیکه توصیه بهداشتی این است که تماس نداشته باشد، اما رفتاری که شایع شده این است که در بسیاری موارد مشاهده هم از این فرایند حذف شده است.
رسولیان ادامه داد: باید بسیار مراقب بود تا اظهارات و نگرانی‌های غیر‌علمی، اپیدمی سوگ ابراز نشده را هم بحران کنونی نکند. اجتناب از تماس با پیکر متوفا امری بهداشتی و ضروری است، اما این وظیفه نظام بهداشتی است که شرایطی فراهم کند تا در صورت تمایل، مردم متوفیان خود را ببینند و فرآیند تدفین با رعایت اصول بهداشتی برگزار شود. همچنین باید توجه داشت که مراسم سوگواری از اهمیت زیادی برخوردار است. توصیه‌های رفتاری و بهداشتی مبنی بر اینکه حداقل خویشان و نزدیکان با حفظ فاصله ایمنی بتوانند در مراسم شرکت داشته باشند و اطلاعات علمی و درست در اختیار مردم گذاشته شود، تا زمینه مناسب برای برگزاری مراسمِ سوگ و حل فرایند سوگ فراهم گردد. در غیر این صورت فرایند سوگ همچنان پیچیدهتر خواهد شد.رئیس انجمن علمی روانپزشکان کشور، گفت: جسم مرده‌ای که زیر خاک قرار گرفته است، ویروس را منتشر نمی‌کند. در مطالعات علمی هیچ یافته‌ا‌ی نداریم که ویروس بتواند از زیر خاک خارج شود. بدن فرد در قبر از بین می‌رود، چه برسد به ویروس که مقاومتی بسیار کمتر از بدن فرد دارد. اینکه متوفیان کرونا در قطعه‌ای جداگانه دفن شوند، بیش از اینکه مبنای علمی و بهداشتی داشته باشد، مبنای جهل و نادانی دارد.
رسولیان افزود: در مسئله شستشوی پیکر متوفا ویا غسل میت، هنوز یافته‌های علمی کافی نداریم، احتیاط می‌شود و در مواردی تیمم بدل از غسل جایگزین غسل می‌شود، نکته مهم این است که با رعایت اصول ایمنی، مراسم خاکسپاری با توجه به اعتقادات، باورها و سلایق افراد در حد امکان برگزار شود. به عنوان مثال خواندن نماز میت خوانده، احتمال گسترش ویروس را افزایش نخواهد داد. اما ترسی که در این زمینه در جامعه وجود دارد بسیار بیش از واقعیت‌های علمی است، و بخش زیادی از این واکنش‌ها به دلیل باورهای نسبت به مرگ و پیچیدگی مسئله مرگ است. اینکه مردم چنان بترسند که نخواهند جنازه متوفایشان را تحویل بگیرند، سوگ ابراز نشده را بسیار پیچیدهتر می‌کند. وظیفه رسانه و کادر درمان است که این نکات را به خانواده‌ها آموزش داده و فرهنگ‌سازی شود، تا بتوانند فرایند سوگ طبیعی را پیش ببرند و مشکلی به مشکلات اضافه نشود.
چگونگی و هزینه‌های دفن متوفیان کرونایی در بهشت زهرا(س)
دفن متوفیان کرونایی در هر قطعه‌ای که درخواست شود
تاکنون مشکلی در تامین ملزومات بهداشتی نداشتیم
سعید خال "مدیرعامل سازمان بهشت زهرا(س)" درباره شرایط دفن متوفیان مبتلا به ویروس کرونا گفت: دفن افراد مبتلا به کرونا براساس پروتکل‌های تعریف شده وزارت بهداشت و دستورالعمل‌های بهداشتی داخلی با حساسیت و نهایت نظم و دقت در موارد شرعی و بهداشتی انجام می‌شود و خانواده‌های داغدار و مرتجعین در هر قطعه‌ای که درخواست داشته باشند، می‌توانند نسبت به دفن عزیزان خود اقدام کنند.او درخصوص نحوه انجام مراحل اداری و دریافت وجه برای مراسم تدفین متوفیان مبتلا به کرونا گفت: در سازمان بهشت زهرا(س) براساس مصوبات بالادستی و به ویژه شورای اسلامی شهر تهران نسبت به اخذ وجوه و همچنین سایر مراحل کار اقدام می‌گردد. سازمان بهشت زهرا(س) سازمانی بدون تعطیلی است که افتخار خدمات رسانی بی‌وقفه به شهروندان تهرانی را دارد.وی اضافه کرد: طبق مصوبات شورای اسلامی شهر تهران به هر متوفی تهرانی در قطعات جاری یک طبقه قبر رایگان اختصاص می‌یابد و وجوه مربوط به خدمات کفن و دفن طبق تعرفه‌ها محاسبه می‌گردد.سعید خال ادامه داد: افتخار بهشت زهرا(س) از ابتدای بحران کرونا خدمات‌رسانی منظم و با برنامه‌ریزی بوده و به حمدالله با همکاری شهروندان هیچ مشکلی در این زمینه نداشته‌ایم. امروز شما ملاحظه می‌کنید که کشورهای بزرگ و پیشرفته دنیا مثل ایتالیا در این خصوص دچار چالش و مسئله اساسی هستند اما به حول و قوه الهی ما از ابتدا با تدابیر لازم در این خصوص هیچ مشکلی نداشته‌ایم.
خال همچنین درباره وضعیت پرسنل گمنام و بی‌ادعا و سختکوش سازمان بهشت زهرا(س)گفت: پرسنل سازمان بهشت زهرا(س) این روزها در کنار کادر درمان و پزشکی کشور در خط مقدم خدمات‌رسانی بحران کرونا قرار دارند و بی‌وقفه و با روحیه بالا به فعالیت خود ادامه می‌دهند.مدیرعامل سازمان بهشت زهرا(س) درخصوص تامین ملزومات بهداشتی نیز گفت: لازم است از شهردار محترم تهران و شورای اسلامی شهر تهران و همه دلسوزان، شخصیت‌های فکری و فرهنگی بابت حمایت‌ها و تماس‌های محبت‌آمیز آنان و لطفی که به پرسنل شریف بهشت زهرا(س) داشته و دارند، تشکر کنم. ملزومات بهداشتی و لازم و لباس‌های ویژه برای پرسنل تهیه شده است و در این خصوص تاکنون مشکلی نبوده است.سعید خال افزود: نکته اساسی همکاری شهروندان و مردم در شکست دادن ویروس کرونا از واجبات و لازم است. امروز همدلی و همراهی مردم در خانه ماندن و قطع شدن زنجیره شیوع بیماری از همه چیز مهمتر است. ما شرایط بحرانی را سپری می‌کنیم و لازم است مردم همکاری کنند تا هرچه زودتر از این شرایط خارج شویم.مدیرعامل سازمان بهشت زهرا(س) با اشاره به تجربه جدید مدیریتی که در تاریخ ۵۰ ساله بهشت زهرا بی‌نظیر بوده است، گفت: با اطلاع رسانی صحیح و به موقع و همکاری و اعتماد مردم در شب جمعه پایانی سال با کاهش محسوس حضور مردم در بهشت زهرا(س) به رغم عادت همه ساله زیارت اهل قبور در روزهای پایانی توانستیم تا حد زیادی از خطر ابتلای بالا جلوگیری کنیم.خال همچنین از شهروندان تهرانی درخواست کرد همچنان از حضور در بهشت زهرا(س) خودداری کنند و پس از برطرف شدن سایه کرونا ویروس از کشور نسبت به زیارت اهل قبور و یا حضور در آرامستان‌ها اقدام کنند.
بازگشت بخش عمده‌ای از فعالیت‌های پزشکی بخش دولتی و خصوصی به وضع عادی پس از تعطیلات
مراجعه بیماران کرونایی به بیمارستان‌های خصوصی با انتخاب بیمار است
ایرج حریرچی (معاون کل وزیر بهداشت) درباره پذیرش بیماران مبتلا به کرونا در بیمارستان‌های بخش خصوصی گفت: جامعه پزشکی و ارائه‌کنندگان خدمات چه در سطح دولتی و چه خصوصی همگی به کمک آمدند و کمک‌های موثری را انجام دادند. باتوجه به نیازی که داشتیم در برخی از استان‌ها بیمارستان‌های خصوصی قسمت عمده‌ای از ظرفیت خود را در اختیار بیماران کرونایی قرار دادند، در برخی از استان‌ها حتی تجهیزاتی از بیمارستان‌های خصوصی به بیمارستان‌های دولتی منتقل شد، اما با توجه به برنامه‌ریزی که در بخش دولتی انجام شد، به میزان قابل توجهی خدمات در بخش دولتی و در بیمارستان‌های نیروهای نظامی و تامین اجتماعی انجام شد.معاون کل وزیر بهداشت تصریح کرد: در اکثر استان‌ها نیاز چندانی به خدمات بستری در بیمارستان‌های خصوصی نبود.حریرچی با اشاره به کاهش محسوس مراجعه مردم به پزشکان در اسفند ماه و پس از اعلام شیوع کرونا در کشور تصریح کرد: در اسفند ماه تعداد قابل توجهی از مردم مراجعات پزشکی خود را به ویژه در خدمات سرپایی و بستری غیر اورژانس، همچنین دندانپزشکی و غیره کاهش دادند. در نتیجه عمده مطب‌های خصوصی نیز در اسفندماه فعالیت خود را به میزان قابل توجهی هم به دلیل عدم مراجعه مردم و هم به دلیل موارد حفاظتی کاهش دادند.معاون کل وزیر بهداشت با بیان اینکه طی این مدت میزان بروز و شیوع سایر بیماری‌ها ازجمله بیماری‌های مزمن و غیرمزمن تفاوتی نکرده است، اظهار داشت: برهمین اساس در حال برنامه‌ریزی هستیم که قسمت عمده‌ای از فعالیت‌های پزشکی بخش دولتی و خصوصی و سایر بخش‌ها بعد از تعطیلات به وضع عادی برگردد، البته باید وسائل حفاظتی مناسب برخوردار شوند.او در پاسخ به این سوال که آیا مراجعه به بیمارستان خصوصی به انتخاب بیمار است، گفت: بله به انتخاب بیمار است، در روزهای اول یکی دو مورد استثنا بود و از ظرفیت بیمارستان‌های خصوصی استفاده کردیم و عمده بیمارانی که به بیمارستان‌های خصوصی رفتند به انتخاب خودشان بوده است.حریرچی درباره کسانی که مبتلا به کرونا تشخیص داده شدند و امکان قرنطینه در خانه ندارند، گفت: اگر کسی از نظر ما به کرونا مشکوک باشد و در خانه امکان ماندن باشد، قرنطینه را در خانه انجام می‌دهد، اما اگر در خانه امکان نداشته باشد به مراکزی که ما معرفی می‌کنیم، مراجعه و دوران قرنطینه را در آنجا سپری می‌کند.
