بهار نیوز - باهوش‌ترین جانوران دنیا

گروه جامعه: به احتمال زیاد تا به حال درباره هوش حیوانات زیاد شنیده‌اید، اما این موضوع را جدی نگرفته‌اید.

دلیلش هم واضح است، چون اصلا برای‌تان قابل باور نیست که یک فیل، توانایی کشیدن یک اثر هنری را داشته باشد یا شامپانزه‌ها هم برای انجام بازی‌های رایانه‌ای، دست‌و‌پا بسته نباشند! با این حال، چند سالی می‌شود درک دانشمندان و پژوهشگران این حوزه از توانایی‌های هوشی و شناختی حیوانات، مایه شگفتی آن‌ها شده است، اما تعیین رتبه هوشی حیوانات مختلف به دلیل دخیل بودن معیار‌های مختلفی مانند اندازه مغز، تعداد نورون‌ها، استفاده از ابزار، توانایی یادگیری و روابط اجتماعی همواره کار سختی بوده است.همه ما می‌دانیم که مقایسه اندازه مغز با اندازه بدن، یکی از راه‌های سنجش هوش حیوان است، اما دانشمندان مطمئن نیستند عاملی که در میزان هوش حیوان نقش دارد، صرفا اندازه مغز است یا جای گرفتن نورون‌های زیاد موجود در آن. به علاوه ما معمولا با تکیه بیش از حد بر تست‌های هوشی که بر اساس توانایی‌های انسان طراحی شده‌اند، قوه ادراک حیوانات را دست کم گرفته‌ایم. هم اکنون عمدتا قدرت تکلم و زبان به عنوان اصلی‌ترین چیزی که انسان را از دیگر حیوانات متمایز می‌کند در نظر گرفته می‌شود، اما روشن است که حیواناتی مثل طوطی‌ها، نهنگ‌ها، دلفین‌ها و فیل‌ها از بخش‌های زبانی بیشتر از آن چه ما تشخیص داده‌ایم، برخوردار هستند. با وجود همه ناشناخته‌هایی که در این زمینه همچنان وجود دارد، حیواناتی را که در این پرونده به آن‌ها اشاره خواهد شد، می‌توان در ردیف هوشمندترین موجودات جهان قرار داد.
کارآمدتر از موتور جست‌وجوی گوگل
چه حیوانی؟ مورچه‌
چه توانایی شگفت‌انگیزی؟ انجام کار گروهی
مورچه‌ها نسبت به اندازه‌شان دارای مغز‌های بسیار بزرگی هستند، اما برای یک مورچه به تنهایی نمی‌توان هوشمندی خاصی در نظر گرفت. ذهن هوشمند مورچه‌ها در توانایی گروهی آن‌ها برای همکاری و سازمان دهی در جست‌وجوی غذا نمود پیدا می‌کند. مورچه‌ها برای کوتاه و ساده ساختن مسیر بین غذا و لانه‌شان با هم همکاری می‌کنند. «یورگن کورتز»، محقق و فیزیک دان آلمانی معتقد است مورچه‌های جست وجوگر در جست‌وجو و جمع‌آوری داده‌ها حتی کارآمدتر از موتور‌های جست وجوی اینترنت عمل می‌کنند. این محقق آلمانی در این باره به روزنامه ایندیپندنت گفت: «حتی می‌توان گفت رویکرد‌های کسب اطلاعات که در روند جست‌وجوی گروهی مورچه‌ها استفاده می‌شود، دقیق‌تر و پیچیده‌تر از کاری است که موتور جست وجوی گوگل انجام می‌دهد و تردیدی وجود ندارد که این حشرات در پردازش اطلاعات مربوط به محیط اطراف خود کارآمدتر از گوگل هستند!»
این غول‌های مهربان!
چه حیوانی؟ فیل
چه توانایی شگفت‌انگیزی؟ ترسیم آثار هنری!
فیل‌ها علاوه بر این‌که حافظه بسیار خوبی دارند دارای پیچیدگی‌های ذهنی و عاطفی دیگری هم هستند که آن‌ها را به یکی از باهوش‌ترین اعضای قلمرو حیوانات تبدیل می‌کند. به عنوان مثال، فیل‌ها قادر به شناختن خود در آینه هستند و سطحی از خودآگاهی را به نمایش می‌گذارند که در بین حیوانات غیرمعمول است. فیل‌ها همچنین می‌توانند با سایر اعضای گروه خود ارتباط برقرار کنند و برخی از آن‌ها حتی قادر به ترسیم آثار هنری هستند! علاوه برهمه این‌ها، فیل‌ها موجوداتی هستند که از احساس و عاطفه بالایی برخوردارند. دیده شده است که این غول‌های مهربان از دوستان آسیب‌دیده خود مراقبت می‌کنند و با ناراحتی دسته جمعی و حتی گاهی با دفن کردن مردگان خود، به وضوح غمگین بودن خود را نشان می‌دهند!
دارای سیستم عصبی شبیه نوزاد انسان
چه حیوانی؟ مرغ
چه توانایی شگفت‌انگیزی؟ برقراری ارتباط با ۲۴ نوع صدای مختلف
دانشمندان دریافته‌اند که مرغ‌ها صرفا پرندگان تخم‌گذاری که آن‌ها را در محوطه اطراف انبار‌های روستایی می‌بینیم، نیستند. مغز مرغ دقیقا مانند مغز انسان به نیمکره‌های چپ و راست تقسیم می‌شود و هر نیمکره دارای تخصص‌های مختلفی است. «کریس اوانز» که رفتار‌های حیوانات را در دانشگاه مک کواری استرالیا مطالعه می‌کند، در این باره به نیویورک تایمز می‌گوید: «مرغ‌ها خودشان را در گروه‌های اجتماعی سازمان دهی می‌کنند و در حل مسئله، مهارت ستودنی دارند.» ایوانز می‌افزاید که مرغ‌ها می‌توانند با ۲۴ نوع صدای مختلف که در شرایط گوناگون از آن‌ها استفاده می‌کنند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. به عنوان مثال، آن‌ها برای اطلاع رسانی درباره شکارچیانی که از طریق آب یا خشکی به آن‌ها نزدیک می‌شوند یا برای منتقل کردن این معنا که «بیایید با هم باشیم» از صدا‌های مختلفی استفاده می‌کنند. همچنین گفته می‌شود سیستم عصبی پیچیده مرغ به گونه‌ای است که باعث می‌شود توانایی‌های قوی و گسترده این پرندگان دوست‌داشتنی قابل مقایسه با کودک نوپای انسان باشد.
شبیه‌ترین حیوان به انسان!
چه حیوانی؟ دلفین‌
چه توانایی شگفت‌انگیزی؟ انتقال اطلاعات بین خود
این پستانداران دریایی که به گفته دانشمندان، دومین موجودات هوشمند جهان بعد از انسان هستند، به گرمی و صمیمیت، کنجکاوی و همدلی و همکاری معروف شده‌اند. مغز دلفین‌ها حتی بزرگ‌تر از مغز انسان‌ها (۱۶۰۰ گرم در مقابل ۱۳۰۰ گرم) است. دلفین‌ها رفتار‌های هوشمندانه زیادی دارند. آن‌ها حیوانات بسیار اجتماعی با ارتباطات و روابط پیچیده هستند. دلفین‌ها می‌توانند اطلاعات را بین نسل‌های خود منتقل کنند و مهارت‌های آموزشی را به خانواده گسترده‌شان آموزش دهند! مطالعات نشان داده است دلفین‌ها حتی می‌توانند یاد بگیرند یکدیگر را به اسم (که در واقع با کمک نوعی سوت منحصر به فرد اتفاق می‌افتاد)، صدا بزنند. در برخی مطالعات جدیدتر، دلفین‌های جوان در ۷ ماهگی یعنی حتی زودتر از شامپانزه‌ها و انسان‌ها، علایمی از خودآگاهی را از خود نشان می‌دهند. یافته‌های مبتنی بر شباهت هوشمندی انسان‌ها و دلفین‌ها، برخی محققان و دانشمندان را بر آن داشته است که دلفین‌ها را «افراد غیرانسانی» بنامند.
از نظر هوشی، بین گربه و میمون!
چه حیوانی؟ راکن
چه توانایی شگفت‌انگیزی؟ توانایی بالا در حل مسئله
در سال‌های اخیر دانشمندان به این نتیجه رسیده‌اند که راکن‌ها موجودات بسیار هوشمندی هستند و همچنان همگام با انسان‌ها به سازگاری و تکامل هوش خود ادامه می‌دهند. یکی از واقعیت‌های جالب درباره راکن‌ها این است که آن‌ها از نظر ضریب هوشی در پستانداران، بالاتر از گربه‌ها و درست بعد از میمون‌ها قرار می‌گیرند. میمون‌ها از نظر ضریب هوشی بعد از انسان‌ها قرار دارند؛ بنابراین هوش راکن‌ها فاصله زیادی با ما انسان‌ها ندارد. «سوزانا هرکولاناهوزل» دانشمند علوم اعصاب اهل برزیل در این باره می‌گوید که تعداد بسیار زیاد نورون‌هایی که ما در قشر مغز راکن یافته‌ایم، کاملا متناسب با باور‌هایی است که درباره هوش راکن‌ها و توانایی بالای آن‌ها در حل مسئله وجود دارد.
توانایی تمایز بین نقاشی‌های مونه و پیکاسو!
چه حیوانی؟ زنبور
چه توانایی شگفت‌انگیزی؟ توانایی یاد گرفتن و یاد دادن
زنبور‌ها شاید مغز بسیار کوچکی داشته باشند، اما به شکل شگفت‌انگیزی باهوش‌اند. دکتر «ریز هالتر» زیست‌شناس و طبیعت‌شناس می‌گوید هرچند کمتر از یک میلیون نورون در مغز زنبور عسل وجود دارد که تقریبا برابر با تعداد سلول‌های عصبی در یک شبکیه انسانی است، اما این موجودات بسیار پرقدرت و باهوش از نورون‌های مغزشان به اندازه دیگر حیوانات بزرگ روی کره‌زمین استفاده می‌کنند. مطالعه‌ای که در دانشگاه کوینمری لندن انجام شد، نشان داد زنبور‌ها می‌توانند یاد بگیرند که از محیط خود پاداش دریافت کنند و سپس شیوه‌ای را که به کار گرفته‌اند، به دیگر زنبور‌ها هم بیاموزند. همچنین در یک تحقیق نشان داده شد که زنبور‌ها از توانایی پردازش بصری برای تمایز بین نقاشی‌های مونه و پیکاسو برخوردار هستند! مشخص شده است که زنبور‌ها با رقصیدن، تنه زدن و برخورد سرهایشان به یکدیگر و سر و صدا کردن با هم ارتباط برقرار می‌کنند و وقتی کندو به اندازه‌ای بزرگ شود که نیاز به لانه‌سازی جدید و جابه‌جایی باشد، چند صد زنبور مامور می‌شوند تا مکان‌های جدیدی را کشف کنند و سپس با رقصیدن درباره انتقال به یکی از آن مکان‌ها، رأی می‌دهند!
عاشقان استفاده ابتکاری از اشیا!
چه حیوانی؟ شامپانزه‌
چه توانایی شگفت‌انگیزی؟ توانایی بازی‌های رایانه‌ای
بسیاری از توانایی‌های فکری شامپانزه‌ها با انسان‌ها مشترک است. از بین توانایی ذهنی شامپانزه‌ها می‌توان به یادگیری زبان و توانایی انجام بازی‌های رایانه‌ای اشاره کرد. شامپانزه‌ها همچنین می‌توانند از اشیا به عنوان ابزار و گاهی به عنوان اسباب‌بازی استفاده کنند. «جین گودال»، نخستی‌شناس مشهور، شامپانزه‌ها را در حال استفاده از برگ به عنوان وسیله‌ای برای نوشیدن آب و همچنین استفاده از چوب در حفاری برای موریانه‌ها مشاهده کرده است. «گودال» همچنین می‌گوید که شاهد بازی طناب‌کشی و پرتاب کدو حلوایی مانند یک توپ و گرفتن آن توسط شامپانزه‌های دیگر بوده است. گودال معتقد است استفاده ابتکاری شامپانزه‌ها از اشیا نشانگر هوش بالای آن‌هاست.
تلاش برای گول زدن سارقان!
چه حیوانی؟ سنجاب
چه توانایی شگفت‌انگیزی؟ چابک، باهوش و بی‌باک
هرکسی که سنجاب‌ها را در محیط‌های جنگلی یا باغ‌وحش‌ها دیده باشد، می‌داند که این حیوانات، بسیار سریع، چابک، باهوش و به شدت بی‌باک هستند به خصوص هنگام جمع‌آوری غذا و ذخیره آن برای استفاده‌های بعدی. مطالعات نشان می‌دهد که سنجاب‌ها در حقیقت از جمله باهوش‌ترین حیوانات هستند و از حافظه‌های قوی و توانایی یادگیری سریع با مشاهده همنوعان خود برخوردارند. در یک آزمایش، مشاهده شد که سنجاب‌ها مهارت‌های حل مسئله از خود نشان دادند و از ترفند‌های مختلفی برای باز کردن یک جعبه قفل شده استفاده کردند. همچنین دیده شده است که سنجاب‌ها برای فریب دادن پرندگان یا سنجاب‌های دیگری که سارقان بالقوه غذاهایشان به شمار می‌آیند، بسته‌های ساختگی مواد غذایی را که در آن‌ها غذایی وجود ندارد، زیر خاک دفن می‌کنند تا سارقان را گمراه کنند.
این چهارپا فراموشکار نیست
چه حیوانی؟ بز
چه توانایی شگفت‌انگیزی؟ توانایی حل معما
اگر همه چیزی که راجع به بز‌ها می‌دانید، سرسختی است که این حیوان به آن شهرت دارد، واقعیت دیگری که باید درباره آن‌ها بدانید این است که بز‌ها به طرز شگفت‌آوری در حل معما خوب عمل می‌کنند. در مطالعه‌ای که توسط محققان دانشگاه کوئین مری لندن و انستیتوی علوم کشاورزی سوئیس انجام شد، بز‌ها به خوبی از پس حل یک معما که شامل فعال کردن یک اهرم برای تولید یک خوراک بود، برآمدند. بیشتر بز‌هایی که در این مطالعه شرکت داشتند با موفقیت این کار را انجام دادند. نکته قابل توجه این‌که، بز‌ها ۱۰ ماه بعد دوباره با این چالش مواجه شدند و این بار حتی سریع‌تر از قبل به حل مسئله پرداختند. این نشان می‌دهد که بز‌ها از حافظه بلندمدت خوبی هم برخوردار هستند.
رقم زدن بزرگ‌ترین فرار تاریخ از آکواریوم!
چه حیوانی؟ هشت‌پا
چه توانایی شگفت‌انگیزی؟ استفاده از مغزی با ۲۰۰ میلیون نورون
این موجودات عضو رده سرپایان، ممکن است فاقد ستون فقرات باشند، اما به داشتن مغز بزرگ و رفتار‌های هوشمندانه شهرت پیدا کرده‌اند. گفته می‌شود مغز هشت‌پا‌ها شامل ۲۰۰ میلیون نورون است و این حیوان در رفتار‌های خود استفاده خوبی از این نورون‌ها می‌کند. باز کردن در بطری و بیرون آوردن مواد غذایی مخفی شده در آن، استفاده از پوست نارگیل به عنوان سپر، سنگربندی لانه به وسیله سنگ و پاشیدن آب روی شکارچیان برای منحرف کردن آن‌ها یا قطع برق آکواریوم از جمله رفتار‌های هوشمندانه‌ای است که از هشت‌پا‌ها دیده شده است. به تازگی هشت‌پایی به نام «اینکی» موفق شد از محفظه خود در آکواریوم ملی نیوزیلند از طریق لوله‌های فاضلاب کف آکواریوم خارج شود و خودش را به دریا برساند تا بزرگ‌ترین فرار تاریخ هشت‌پا‌ها را رقم بزند!
پرنده‌ای سیاه و کینه‌ای
چه حیوانی؟ کلاغ‌
چه توانایی شگفت‌انگیزی؟ توانایی تشخیص چهره
کلاغ‌ها غیر از پر‌های سیاه و براق اسرارآمیزشان، ویژگی‌های قابل توجه دیگری هم دارند. آن‌طور که دکتر «کوین مک گوان» کارشناس کلاغ‌ها از آزمایشگاه پرنده‌شناسی کرنل می‌گوید، این پرندگان توانایی باورنکردنی در تشخیص چهره‌ها دارند. مک گوان در این باره به نشنال جئوگرافیک گفته: «کلاغ‌های دور و بر محل زندگی و کار من، چهره مرا می‌شناسند. حتی خودرو و نوع راه رفتنم را هم می‌شناسند. آن‌ها از این نظر بسیار شگفت‌انگیز هستند.» این پرندگان همچنین می‌توانند کینه به دل بگیرند. مطالعات نشان داده است کلاغ‌ها افرادی را که در گذشته با آن‌ها رفتار خوبی داشته‌اند به کسانی که رفتار متقلبانه‌ای داشته‌اند، ترجیح می‌دهند. در ضمن کلاغ‌ها استعداد خوبی در ریاضی دارند.