روایت کادر درمان از پایداری کرونا

هر روز خبر ابتلا و درگذشت یکی از اعضای کادر درمانی کشور به گوش می‌رسد. در روزهای گذشته بارها ویدئوهایی درباره خستگی کادر درمان منتشر شد. پرستارهایی که مدت‌هاست از دیدن خانواده خود محروم هستند یا هفته‌هاست به خانه نرفته‌اند و اگر هم رفته‌اند در خانه هم قرنطینه می‌شوند. ویدئوها حاکی از خستگی کادر درمانی است. آنها می‌گویند چندین روز است فرزندشان را در آغوش نکشیده‌اند و در ازایش تنها می‌خواهند مردم قرنطینه رارعایت کنند تا چرخه ابتلا شکسته شود. بالابودن آمار ابتلای کادر درمانی به ویروس کرونا نیز حاکی از آن است که آنها در شرایط مساعدی به سر نمی‌برند. عدم رعایت استاندارد سرانه پرشکان و پرستاران نسبت به بیماران یکی از دلایلی است که امروز کادر درمانی خسته هستند. در شرایطی که  در کشورهای پیشرفته برای هر بیمار ICU دو پرستار و گاهی سه پرستار وجود دارد، در کشور ما گاه یک پرستار از سه تا چهار بیمار ICU مراقبت می‌کند و قطعا ارتباط مکرر با بیماران مختلف توسط یک فرد، شانس آلوده‌شدن او را بالا می‌برد، هرچند مراقبت‌ها و نکات ایمنی را رعایت کند. این ارتباط مکرر خود زمینه‌ساز ورود ویروس و عفونت به بدن اعضای کادر پرستاری و پزشکی است. همچنین خستگی مفرط باعث کاهش ایمنی بدن می‌شود و همین، میزان ابتلا را بالاتر می‌برد.
‌خسته‌ایم
یکی از پرستاران بیمارستان امام خمینی که نمی‌خواهد نامش برده شود، به «شرق» می‌گوید: ‌ما از هیچ تلاشی برای بهبودی بیماران مبتلا به ویروس کرونا دریغ نمی‌کنیم و حتی در این روزها پرستاران و پزشکان بیش از ظرفیت خود هم تلاش می‌کنند. همکاران من به شدت خسته‌اند زیرا هرکدامشان بیش از ظرفیت و توان خود در این مدت کار کرده‌اند اما هیچ‌کدام گله و شکایتی ندارند و تنها به فکر بهبودی بیماران هستند. عدم تغذیه مناسب در بیمارستان‌ها و نبودن نظم کافی، از طرف دیگر برنامه‌ریزی‌نکردن درباره کروناویروس در حالی که می‌دانستیم قرار است میزبانش باشیم، باعث نگرانی، خستگی و گاهی ناامیدی کادر درمانی کشور شده است. آمنه، سرپرستار و مسئول بخش 3 کرونای بیمارستان مسیح دانشوری، یکی از پرستارانی است که در همه روزهای گذشته در حال خدمت به بیماران است و حتی جشن ازدواجش را نیز که قرار بود در اسفندماه برگزار شود به تعویق انداخته است. او به «شرق» می‌گوید:‌ راستش را بخواهید این وضعیت دیگر خیلی خسته‌کننده شده. مریض‌ها هنوز کم نشده‌اند. درست است که ترخیص داریم، اما مرتب در حال بستری بیماران جدید هستیم. کم‌نشدن میزان بیماران حالا باعث خسته‌شدن کادر درمانی شده. در این لباس‌های سنگین، عرق‌کردن و گذراندن شیفت طاقت‌فرساست. اگر بعد از اتمام شیفت هم به خانه بروند باز هم در قرنطینه هستند و خانواده‌شان را نمی‌بینند. ما در بیمارستان قرنطینه نیستیم و شیفت می‌گذرانیم، اما کادر درمان خودشان را در منزل قرنطینه کرده‌اند و فرزندانشان را خانه اقوام فرستاده‌اند. اینها اذیت‌کننده است. آنها می‌گویند ما یک سال به امید عید کار کردیم که به دید و بازدید بپردازیم و مسافرت برویم، اما خستگی روی تنشان باقی مانده. او در پاسخ به این سؤال که چرا از پزشکان و پرستاران داوطلب استفاده نمی‌شود، گفت: اتفاقا استفاده می‌شود. پرستار و نیروی خدمات داوطلب و پزشک داریم، اما یک‌سری که وارد می‌شوند، تجربه کار در بیمارستان را ندارند و سردرگم هستند و ما هم مجبور هستیم در این وضعیت به آنها آموزش دهیم و همین کار ما را بیشتر می‌کند. وی در ادامه با ابراز نگرانی از خستگی در میان کادر درمان می‌گوید: ‌خستگی سیستم ایمنی را ضعیف می‌کند و خیلی از همکارانم در بیمارستان مسیح دانشوری تست کرونایشان مثبت شده. آنها مجبور به قرنطینه شدند و ما اینجا هم ریزش نیرو داریم. به هر حال خستگی، استرس و نداشتن چشم‌انداز سیستم ایمنی را ضعیف می‌کند و باعث ابتلای پرسنل می‌شود.
‌سازوکار به‌کارگیری نیروی داوطلب مشخص نیست
پیش‌تر فرمانده عملیات مدیریت بیماری کرونا در کلان‌شهر تهران از صدور مجوز همکاری موقت برای پزشکان دارای پروانه طبابت معتبر برای خدمت‌رسانی به بیماران مشکوک و مبتلا به کرونا در مراکز درمانی خبر داده بود. دکتر علیرضا زالی عنوان کرده بود: بار کاری و روحی این بحران موجب خستگی و آسیب‌پذیری بیشتر پزشکان شاغل در مراکز درمانی می‌شود و از سوی دیگر پزشکان خدوم و ایثارگر داوطلب همکاری در این بحران نیز با محدودیت‌های مقرراتی مواجه هستند. در این راستا تا اطلاع ثانوی به همه همکاران پزشک که دارای پروانه طبابت معتبر هستند، اجازه داده می‌شود تا با انعقاد قرارداد موقت در مراکزی که به بیماران مشکوک و مبتلا به کرونا خدمت‌رسانی می کنند، همکاری داشته باشند.به گفته دکتر زالی تا اطلاع ثانوی محدودیت‌هایی مانند تمام‌وقت جغرافیایی و امثالهم به غیر از محدودیت‌های مستخدمین لشکری، مانع از همکاری داوطلبانه این عزیزان جهادگر نخواهد بود.
اما آنچه از صحبت کادر درمانی استنباط می‌شود، این است که هنوز سازوکار مناسب این مسئله مشخص نشده است. دکتر حسین کرمان‌پور، مدیر اورژانس بیمارستان سینا و مدیر کل روابط‌عمومی سازمان نظام پزشکی کشور در گفت‌وگو با «شرق» دراین‌باره می‌گوید:‌ پیام‌هایی که برای ما ارسال می‌شود حاکی از آن است که پزشکان گله‌مند هستند. آنها می‌گویند ما به دانشگاه‌ها، مؤسسات و بیمارستان‌ها مراجعه کرده‌ایم، با اینکه کادر درمانی خسته هستند اما امکان به‌کارگیری ما در شیفت‌ها وجود ندارد. یکی از دلایلش این است که آنها عنوان می‌کنند پزشکی که استخدام بیمارستانی است و قرارداد دارد، مسئولیت هم دارد و اگر برای بیماری اتفاقی افتاد، او مسئولیت دارد، اما اگر فرد داوطلبی دچار خطایی شود، مسئولیتی ندارد که بتواند جوابگو باشد، در حالی که من فکر می‌کنم می‌شود قراردادی برای داوطلبان مشخص کرد تا آنها در حوزه فعالیتشان مسئولیت داشته باشند. کرمانپور تصریح کرد: پزشکی که داوطلب است کارت نظام پزشکی دارد، پروانه دارد و در هر صورت فردی است که می‌شود حیطه مسئولیتش را مشخص کرد. همچنین دکتر زالی رئیس کمیته کرونا گفتند پزشکانی که پروانه مناطق دیگر را دارند، می‌توانند در شهرهای دیگر تا زمان اپیدمی خدمت کنند. اما این مسئله باید مورد تأیید سازمان نظام پزشکی قرار بگیرد و گرنه همه بدون مسئولیت وارد کارزار می‌شوند. وی تصریح کرد: ‌در حال حاضر مشکلی که برای به‌کارگیری افراد فعال وجود دارد، مسئله مسئولیت‌پذیری است، چون می‌گویند نمی‌شود به فرد داوطلب امرونهی کرد. زمانی که فرد مسئول است و حقوق می‌گیرد، اگر جایی اشتباهی کرد، می‌شود مورد توبیخ قرار بگیرد و این حالا مشکل و چالش اصلی داوطلبی است. در حال حاضر دو هزار نفر برای کار داوطلبانه ثبت‌نام کرده‌اند، اما اینکه جذب می‌شوند یا نه مسئله لاینحلی شده و به آن فکر نشده است. تلاش خبرنگار «شرق» برای گفت‌وگو با دکتر علیرضا زالی، رئیس ستاد مقابله با کرونا و دکتر ظفرقندی، رئیس سازمان نظام پزشکی به جایی نرسید. نتیجه پیگیری‌ها در زمینه به‌کارگیری نیروهای داوطلب در گزارش‌های بعدی به نظر خوانندگان خواهد رسید.