بهار نیوز - مشاهده نماد پرندگان ایران در تالاب گاوخونی

گروه جامعه: مناطق طبیعی استان اصفهان زیستگاه گونه‌های ارزشمند حیات وحش است که در دل خود انواع پرندگان، خزندگان و مهره داران را جای داده است، در این گزارش به معرفی تعدادی از جانوران کم‌یابی که در اصفهان حفاظت می‌شوند پرداخته‌ایم.

به گزارش فارس از اصفهان، استان اصفهان یکی از استان‌های شاخص و ویژه در محیط زیست کشور است که از تنوع زیست محیطی خاصی در مناطق متعدد برخوردار است. تنوع زیستی علاوه بر آن که نیازهای ضروری و اولیه انسان‌ها را نظیر خوراک، پوشاک و مسکن فراهم می‌آورد، سلامت و شادابی روح و جسم، رونق اقتصادی و پیشرفت روزافزون و همه جانبه ما را نیز تضمین می‌کند.از طریق اکسیژنی که درختان تولید می‌کنند یا آب‌ها که به طور طبیعی تصفیه می‌شوند، ادامه حیات ممکن می‌شود. از طریق داروهایی که تولید شده، با آن‌ها بیماری‌ها رفع می‌شوند. به دلیل جلوگیری از بروز سیل توسط پوشش گیاهی، امنیت خانه و زندگی ما تضمین می‌شود. با حاصلخیزی خاک و گرده‌افشانی، محصولات کشاورزی افزایش می‌یابد؛‌ با حفظ و ترکیب ژن‌های افراد، تداوم نسل انسان و گونه‌های مختلف جانوری و گیاهی ممکن می‌شود. تنوع زیستی فرصتی کم نظیر برای توسعه صنعت اکوتوریسم و گردشگری است و حفاظت از حیات وحش و گونه‌های زیستی اشتغالزا است و موجب اقتصاد پایدار می‌شود.استان اصفهان دارای چهار پارک ملی و پناهگاه حیات وحش است که به استناد تعاریف مندرج در متن قوانین مربوطه، این مناطق یک زیست بوم طبیعی فعال است و پشتوانه حفاظت از ذخایر طبیعی کشور محسوب می‌شود و هرگونه برداشت و شکار در آن‌ها ممنوع است؛ در استان اصفهان نیز به فراخور تنوع و تراکم پوشش گیاهی، گونه‌های جانوری مختلفی زندگی می‌کنند.
اصفهان تنوع بالایی از حیات وحش جانوری و ذخایر ژنتیکی را دارد
حسین اکبری معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان با اشاره به حیات وحش جانوری استان اصفهان اظهار داشت: تاکنون ۴۹۲ گونه مهره‌دار، شامل ۶۴ گونه پستاندار، ۲۹۸ گونه پرنده، ۴۲ گونه خزنده و ۸ گونه دو زیست و ۴۱ گونه ماهی در اصفهان شناسایی شده است.اکبری با بیان این‌که استان اصفهان زیستگاه‌های متنوعی که دارد، افزود: اصفهان تنوعی از زیستگاه‌های کوهستانی زاگرسی، جنگلی، تاق‌زارهای کویر، ماسه‌زارها و اکوسیستم‌های آبی است و تنوع بالایی از حیات وحش جانوری و ذخایر ژنتیکی را دارا است به طوری که از خانوده گربه‌سانان که در کشور ۸ گونه گربه‌سان وجود دارد هر ۸ گونه در اصفهان شناسایی و ثبت شده و از خانواده سگ‌سانان نیز تاکنون ۶ گونه سگ‌سان ثبت شده است.وی بیان کرد: گربه سانانان اصفهان شامل پلنگ، یوزپلنگ، کاراکال، گربه شنی، گربه وحشی، گربه جنگلی، گربه پالاس و سیاه‌گوش است و از خانواده سگ‌سانان می‌توان به گرگ، شغال، روباه معمولی، روباه قرمز، روباه شنی و شاه روباه و از خانواده کفتارها تنها گونه کفتار در ایران را استان اصفهان مشاهده کرد.معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان با اشاره به وجود ۴۲ گونه خزنده در استان اصفهان عنوان کرد: گونه‌های شاخص خزندگان شامل بزمجه بیابانی، افعی شاخدار، گرز مار، مار جعفری، مار پلنگی، شتر مار و لاکپشت است.اکبری با اشاره به شناسایی ۲۹۶ گونه پرنده در زیستگاه‌های استان اصفهان عنوان کرد: از پرندگان شاخص می‌توان به عقاب طلایی، بالابان و سارگپه، عقاب صحرایی و عقاب مارخور اشاره کرد و گونه دیگر که در اصفهان شاخص و بین‌المللی است هوبره که جمعیت مهاجر، زادآور و مقیم دارد.
مشاهده نماد پرندگان ایران در تالاب گاوخونی
وی ادامه داد: زاغ بور که تنها پرنده انحصاری و نماد پرندگان ایران است و مشاهده زاغ بور به عنوان تنها پرنده منحصر به فرد ایران در جهان بر اهمیت تنوع زیستی تالاب بین‌المللی گاوخونی به عنوان یک اکوسیستم آبی می‌افزاید و در شمال شرق و استان اصفهان در حوزه بیابای و کویر استان وضعیت و جمعیت خوبی دارد.
اکبری با بیان این‌که گونه‌های جانوری کمیاب و نادر در اصفهان شامل پلنگ، یوزپلنگ، گربه شنی، شاه‌روباه، جبیر از خانواده آهوها و دوپای فیروزه است، گفت: گونه گربه پالاس و سیاه گوش، شاه روباه و جبیر از گونه‌های کمیاب استان اصفهان و در خطر انقراض محسوب می‌شوند.معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان با بیان این‌که استان اصفهان بالغ بر ۲ میلیون ۲۰۰ هزار هکتار مناطق چهارگانه تحت مدیریت و مناطق شکار ممنوع دارد، تصریح کرد: از این رقم یک میلیون ۷۰۰ هزار هکتار مناطق چهارگانه شامل پارک‌های ملی، پناهگاه‌های حیات وحش، مناطق حفاظت شده و اثر طبیعی ملی است و مابقی مناطق شکار ممنوع است.
وجود ۱۱ منطقه حفاظت شده و ۸ منطقه شکارممنوع در اصفهان
وی با اشاره به وجود ۱۱ منطقه حفاظت شده و ۸ منطقه شکارممنوع در استان اصفهان اضافه کرد: رودخانه زاینده‌رود به عنوان یک اکوسیستم شاخص آبی و تالاب بین‌المللی گاوخونی نیز جزو تنوع زیست محیطی استان اصفهان می‌شوند.اکبری با اشاره به گونه‌های نادر و کمیاب جانوری مختص استان اصفهان بیان کرد: گونه‌های جانوری دوپای فیروز گفته می‌شود مخصوص استان اصفهان است اما نیاز به بررسی بیشتری دارد.
معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان با اشاره به این‌که احیای زیستگاه‌ها در دستورکار است، خاطرنشان کرد: محیط زیست استان اصفهان و محیط‌بانان به صورت شبانه‌روزی به حفظ و حراست زیستگاه‌ها می‌پردازند و با تأمین منابع آبی به صورت پایدار از شکار و صید غیرمجاز و تخریب محیط زیست و اقدامات غیرمجاز در سطح مناطق مدیریت و شکارممنوع جلوگیری می‌کنند.
پارک ملی کلاه‌قاضی، زیستگاهی بکر در اصفهان
مهدی فتحیکارشناس اداره کل محیط زیست استان اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار فارس با اشاره به منطقه حفاظت شده کلاه قاضی در استان اصفهان بیان کرد: اصفهان دارای مناطق حفاظت شده و شکار ممنوع بسیار با تنوع پوشش گیاهی و جانوری بی‌بدیلی است، از جمله این مناطق پارک ملی کلاه قاضی و پناهگاه حیات وحش و پارک ملی قمیشلو است.وی با اشاره به این‌که به دلیل وجود اکوسیستم خوب و زیستگاه‌های قابل توجه در سال ۱۳۴۶ شورای عالی شکاربانی و نظارت بر صید در مصوبه‌ای ارتفاعات کلاه‌قاضی را به نام منطقه حفاظت شده کلاه‌قاضی قرق اعلام کرد، گفت: در سال ۱۳۷۴ با مصوبه شورای عالی محیط زیست به‌عنوان پارک ‌ملی معرفی شد.کارشناس اداره کل محیط زیست استان اصفهان با بیان این‌که تاکنون ۱۷ گونه پستاندار، ۴۴ گونه پرنده، ۱۱ گونه خزنده و یک گونه دوزیست در پارک ملی کلاه قاضی شناسایی و ثبت شده است، افزود: پارک ملی کلاه قاضی اصفهان به دلیل شرایط خاص از دیرباز زیستگاه وحوش بوده و دارای قدمت تاریخی زیادی است.
فتحی با اشاره به چشم‌اندازهای زیبای نواحی کوهستانی و تپه ماهوری، وجود انواع گیاهان و گونه‌های متعدد حیات‌وحش جانوری پارک ملی کلاه قاضی بیان کرد: گونه جانوری شاخص پارک ‌ملی کلاه‌قاضی کل و بز است و آهو نیز به دلیل وجود دشت‌های وسیع از جمله دشت میانکوه، لاگور، لادقو و برآفتاب از جمعیت مناسبی برخوردار است؛ کل و بز به دلیل زیستگاه صخره‌ای پارک‌گونه جانوری شاخص محسوب می‌شوند.
شناسایی ۴ رده از مهره‌داران در پارک ملی کلاه‌قاضی
کارشناس اداره کل محیط زیست استان اصفهان با بیان این‌که۴ رده از مهره‌داران در این پارک شناسایی شده است، عنوان کرد: تاکنون ۱۷ گونه پستاندار متعلق به ۱۶ جنس از ۸ خانواده و ۴ راسته شامل کل و بز، قوچ و میش اصفهانی، آهو، پلنگ، گربه وحشی، کاراکال، گرگ، کفتار، روباه معمولی، کفتار، شغال، خرگوش، تشی، دوپای کوچک، جربیل بزرگ، جرد ایرانی، همستر خاکستری، همستر دم دراز و انواع موش در پارک‌ملی کلاه‌قاضی شناسایی شده است.وی با بیان این‌که تاکنون ۴۶ گونه پرنده متعلق به ۳۱ جنس و ۲۲ خانواده در پارک ‌ملی کلاه‌قاضی شناسایی شده است، بیان کرد: برخی از آن‌ها بومی و برخی مهاجر بهاره و تابستانه یا مهاجر زمستانه و تعدادی نیز عبوری هستند و به صورت اتفاقی مشاهده شده‌اند؛ عقاب طلایی، شاهین، کرکس، دلیجه، کبک، تیهو، هوبره، چکاوک بیابانی، سهره صورتی، کبوتر چاهی و باقرقره از جمله این پرندگان است.فتحی با اشاره به این‌که در پارک ‌ملی کلاه‌قاضی تاکنون ۱۱ گونه خزنده متعلق به ۱۱ جنس و ۷ خانواده شناسایی شده است، خاطرنشان کرد: خزندگان کلاه‌قاضی عبارتند از، لاک پشت مهمیزدار، مار جعفری، افعی شاخدار، مار قیطانی، تیرمار، مار پلنگی، بزمجه بیابانی خزری، آگامای پولک درشت صخره‌ای، آگامای چابک، آگامای وزغی خاکستری، مزالینای دم دراز بیابانی، جکوی دم زبر و جکوی دم‌کُند.کارشناس اداره کل محیط زیست استان اصفهان با بیان این‌که تاکنون تعداد ۲۵۲ گونه گیاهی متعلق به ۱۹۲ جنس و ۴۶ خانواده در کلاه‌قاضی ثبت شده است، تصریح کرد: پوشش گیاهی پارک‌ ملی کلاه‌قاضی علاوه بر پوشش گیاهی علفی، دارای گونه‌های درختی و درختچه‌ای است که این گونه‌ها در نقاط مختلف دره‌ها و کوهپایه‌ها می‌رویند و تیپ اصلی پوشش گیاهی منطقه درمنه‌زار است.
وی ادامه داد: از جمله گونه‌های گیاهی پارک ملی کلاه‌قاضی که می‌توان به آن اشاره کرد شامل درمنه، شقایق وحشی، آویشن، بادام کوهی، خاکشیر، گل گاو زبان است، درمنه دشتی و آنقوزه که در این پارک می‌رویند در حال انقراض هستند.فتحی با بیان این‌که پارک ملی کلاه‌قاضی به صورت شبانه‌روزی توسط پاسگاه مستقر در منطقه و پاسگاه‌های اطراف محافظت و کنترل می‌شود، اضافه کرد: این پارک ۵۲ هزار هکتار وسعت دارد و در جنوب شهر بهارستان واقع در جاده اصفهان به شهرضا واقع شده و شکار در آن ممنوع است.
وجه تسمیه پارک ملی کلاه‌قاضی اصفهان
کارشناس اداره کل محیط زیست استان اصفهان با اشاره به این‌که اتوبان اصفهان به شهرضا، جاده شوسه افتخاریه، جاده اصفهان محمدآباد و جرقویه راه‌های دسترسی به پارک ملی کلاه‌قاضی است، گفت: بازدید از این پارک با هماهنگی اداره کل انجام می‌شود و اگر فصل زاد و ولد نباشد، اجازه داده می‌شود و بیشتر به صورت گروهی و معرفی شده از سوی سازمان‌ها است.وی با بیان این‌که بلندترین قله این کوه به ارتفاع ۲ هزار و ۵۳۴ متر و پایین‌ترین نقطه آن هزار و ۵۴۲ متر از سطح دریا ارتفاع آن است، بیان کرد: وجه تسمیه پارک کلاه‌قاضی به دلیل آن است که دو صخره سنگی بزرگ با شیبی تند قله این کوه را تشکیل می‌دهد و نمای آن‌ها از دور به کلاهی شباهت دارد که قاضیان قدیم بر سر می‌گذاشته‌اند. فتحی ادامه داد: چشمه‌های زیادی در دامنه‌های این کوه وجود دارد که گله‌های حفاظت‌شده کل و بز از آن استفاده می‌کنند، حدود ۶۰ منبع آب وحوش تهیه شده که ۲۰ منبع آن از طریق چشمه، قنات و چاه تغذیه می‌شود.کارشناس اداره کل محیط زیست استان اصفهان خاطرنشان کرد: پارک ملی کلاه‌قاضی در منطقه گرم و خشک با زمستان‌های نسبتاً سرد با نزولات آسمانی کم واقع شده و پوشش گیاهی به دلیل وضعیت اقلیمی نامناست است.