بهار نیوز - کرونا چگونه مراسم تدفین و عزاداری را تغییر داد؟

کرونا چگونه مراسم تدفین و عزاداری را تغییر داد؟

سوگواری انفرادی و انزوای اجتماعی حاصل از شیوع کرونا

گروه جامعه: جان باختگان کووید ۱۹ تنها قربانیان شیوع ویروس کرونا نبودند. بستگان افراد فوت شده نیز از این بیماری همه‌گیر به شدت آسیب دیده‌اند هستند: آنها فرصت عزاداری و در بسیاری موارد حتی خاکسپاری عزیزان خود را از دست می‌دهند. موضوعی که تنها مختص مراسم قربانیان ویروس جدید کرونا نیست و به دلیل احتمال ابتلای شرکت‌کنندگان تمامی تشییع جنازه‌ها و عزاداری‌ها را شامل می‌شود.

افراد در زمان از دست دادن نزدیکان، نیاز به انجام عزاداری به روش مرسوم خود دارند. اگرچه بازماندگان تا مدت‌ها به صورت فردی سوگوار از دست دادن فرد درگذشته می‌ماند اما عزاداری در روزها و حتی هفته‌های اول در فرهنگ‌ها و باورهای مختلف معمولا امری اجتماعی و دسته‌جمعی است. در هر کشور و حتی شهریرسم و رسوم متفاوتی برای عزاداری وجود دارد که از طریق آن بازماندگان می‌توانند رفته رفته به آرامش نسبی برسند. شیوع ویروس کرونا، ملزومات بهداشتی ناشی از آن برای خاکسپاری، ترس آشنایان از ابتلا به ویروس و محدودیت‌های فاصله‌گذاری اجتماعی شکل و نوع مراسم عزاداری و تشییع جنازه را تغییر داده است. علاوه بر اینکه بستگان نمی توانند در لحظات آخر در بیمارستان در کنار عزیزان خود باشند حتی پزشکان و پرستاران به دلیل محدودیت تجهیزات محافظتی نظیر ماسک و دستکش از دلداری دادن و نگاه داشتن دست خانواده‌های قربانیان اجتناب می‌کنند. در مراسم خاکسپاری افراد شرکت‌کننده با فاصله بیش از یک متر و نیم از یکدیگر می‌ایستند و کسی نمی‌تواند دیگری رادر آغوش بگیرد یا از نزدیک با او ابراز همدردی کند. در شهرهایی که میزان شیوع ویروس کرونا در آنها بیش از ظرفیت‌های بیمارستانی و خدمات خاکسپاری بود، اجساد بسیاری از قربانیان به صورتی دسته‌جمعی به خاک سپرده شد و بسیاری از خانواده‌ها حتی مراسم عزاداری برگزار نکردند.

سوگواری انفرادی و انزوای اجتماعی حاصل از شیوع کرونا
سوگواری انفرادی یکی از عواقب تلخ و بسیار سخت شیوع کرونا برای خانواده‌های داغدار است. موسسه تحقیقاتی دانشگاه واشنگتن با تاکید بر اینکه اندوه واکنشی طبیعی به مرگ، فقدان و از دست دادن نزدیکان است می‌گوید که سپری کردن دوران سوگواری برای بازگشت به زندگی و رسیدن به آرامش برای بازماندگان بسیار مهم است. انزوای ناشی از قرنطینه و فاصله‌گذاری اجتماعی، گذراندن روند سوگواری را طولانی‌تر و مشکل‌تر می‌کند.

سوگواری قربانیان کرونا در ایران
ایران از جمله کشورهایی است که عزاداری برای مردگان فرآیندی کاملا جمعی است. خانواده‌ها به محض شنیدن خبر درگذشت اقوام و آشنایان و دوستان حتی پیش از مراسم خاکسپاری به خانه بازماندگان می‌روند و رسومات عزاداری تا چهلم فرد درگذشته ادامه دارد. با شیوع کرونا برگزاری این مراسم متوقف شده و حتی به جز اقوام نزدیک کسی در مراسم تشییع جنازه شرکت نمی‌کند. تصاویر منتشر شده از خاکسپاری قربانیان کرونا، خانواده‌هایی را نشان می‌دهد که با فاصله زیاد از یکدیگر و از قبر ایستاده‌اند. در شبکه‌های اجتماعی نیز بسیاری از کاربران از تجربیات خود از عزاداری قربانیان کرونا نوشته‌اند. یکی از کاربران با «سورئال» توصیف کردن خاکسپاری می‌گوید: «خاكسپاري و نماز بدون حضور هيچكس. بدون حضور حتي همسر و برادر و فرزندان متوفی. دنيای زمان كرونا حتی بعد از مرگ هم ترسناكه.»

توصیه‌های انجمن علمی پزشکی اجتماعی برای مراسم خاکسپاری در دوران کرونا
انجمن علمی پزشکی اجتماعی ایران به دلیل جلوگیری از شیوع کرونا در مراسم خاکسپاری در دوران شیوع ویروس کرونا دستورالعملی را منتشر کرده است که چند مورد از‌ آن را در اینجا ذکر می‌کنیم:
۱- تمهیدات در نظر گرفته شده برای تشییع فرد متوفی به دلیل ابتلا به کرونا برای حفظ سلامتی بازماندگان و سایر مردم ضروری است و مسئولیت همگانی ایجاب می کند که توصیه های کارکنان بهداشتی در این زمینه به دقت رعایت گردد.
۲- در شرایط اپیدمی، احتمال آلوده بودنِ هر فرد، حتی به صورت بدون علامت به این بیماری وجود دارد. حتی اگر متوفی به علت دیگری فوت شده باشد ولی احتمال ابتلای همزمان به کووید ۱۹ نیز وجود دارد و برای خاکسپاری باید این موضوع در نظر گرفته شود
۳- از آنجا که احتمال انتقال از افراد حاضر در تجمعات وجود دارد و باید حتی المقدور از قرار گرفتن در تجمعات خودداری کرد. بهتر است در این دوره خاص، تسلیت گویی ها عمدتا به شکل تلفنی یا از طریق اینترنت و شبکه های اجتماعی و غیرحضوری باشد
۴- افراد دارای سابقه بیماری‌های خاص یا مشکلات قلبی، تنفسی و دیابت از شرکت در اینگونه مراسم خودداری کنند.
۵- زمان مراسم باید به حداقل ممکن کاهش یابد و از روبوسی، در أغوش گرفتن، خوردن و آشامیدن و پذیرایی به هر شکل در کل مراسم خودداری شود.
۶- در زمان خاکسپاری از لمس کفن، دست زدن به متوفی یا تابوت و پارچه‌های روی آن و افتادن بر روی مزار خودداری شود.
۷- توصیه می شود هر گونه مراسم دعا و عزاداری به صورت انفرادی و در منزل انجام شود و از تجمعات حتی المقدور اجتناب شود
۸- از دست زدن به صورت، بینی، چشم‌ها و دهان در طول مراسم به صورت جدی اجتناب شود و محلول های ضد عفونی کننده دست‌ها با پایه الکل و ماسک جهت تمامی افراد در طول مراسم در دسترس باشد.
۹- توصیه می‌شود مراسم صرف غذا و دیگر نذورات به زمان دیگری که شرایط اپیدمی مرتفع گردیده، موکول شود و یا هزینه‌های آن به شکل دیگری در موارد عام المنفعه صرف شود.

عزاداری آنلاین راهی برای سوگواری در دوران شیوع کرونا
آنلاین برگزار کردن مراسم عزاداری و خاکسپاری از دیگر مواردی است که در دوران شیوع کرونا می‌توان دید. پیش از این، اینگونه عزاداری مختص افرادی بود که به خارج از کشور مهاجرت می‌کردند اما اکنون به عنوان راهی جایگزین برای سوگواری در دوران کرونا از آن استفاده می‌شود. این موضوع اگرچه از سوی برخی «غریبانه» توصیف می‌شود اما به عنوان راهی برای سوگواری دسته‌جمعی به بازماندگان کمک می‌کند. بسیاری از انجمن‌های حمایتی خانواده‌های داغدار به نزدیکان توصیه می‌کنند که ارتباط با آنها را از طریق تلفن یا پیام‌رسان‌های اینترنتی حفظ کنند. حمایت و دلداری دادن بازماندگان اگرچه جای ارتباط چهره به چهره را نمی‌گیرد اما از انزوای کامل و ایجاد مشکلات عمیق ناشی از آن جلوگیری می‌کند.