زنگ خطر ورشکستگی بیمارستان‌های خصوصی

هرچند مقابله با کرونا بر دامنه بحران مالی بیمارستان‌های خصوصی افزود، اما به گفته اغلب کارشناسان خیلی پیش از این طرح تحول سلامت، عدم پایبندی بیمه‌ها به تعهدات‌شان، تحریم‌ها، افزایش نرخ دلار و ناهمخوان بودن تعرفه بیمارستان‌های بخش خصوصی با نرخ تورم، زمینه آن را فراهم کرده بود.چنانچه ایرج خسرونیا، رئیس جامعه پزشکان متخصص داخلی ایران در سال ۹۷ ضمن انتقاد از عملکرد بیمه‌ها خبر از ورشکستگی بیمارستان‌ها داده و گفته بود این ورشکستگی شامل بخش دولتی و بیمارستان‌های درجه ۳ و ۴ بخش خصوصی نیز می‌شود.
یرج حریرچی، سخنگوی وزارت بهداشت نیز در‏این ‏باره اظهار کرده بود: «متاسفانه در مسیر اجرای طرح تحول سلامت، شاهد کم کاری بیمه‌ها بودیم و همین مسئله باعث شده، بیمارستان‌ها دچار مشکل شوند. زیرا وقتی بیمارستان نتواند بدهی خود به شرکت‌های تجهیزات پزشکی و دارویی به موقع پرداخت کند، قطعا با مشکل در ارائه خدمات مواجه خواهد بود که این مسئله ناشی از عدم پرداخت به موقع مطالبات بیمارستان‌ها از سوی بیمه‌هاست.»بیمارستان‌ها همچنان درگیر کلاف مشکلات اقتصادی خود بودند که سال ۹۸ با شیوع کرونا ویروس پایان پذیرفت و باری سنگین بر دوش شانه‌های ناتوان اقتصاد درمان کشور گذاشت. حسین کرمانپور مدیر روابط عمومی سازمان نظام پزشکی در این باره ۱۹ فروردین ماه به ایرنا گفته بود: اغلب بیمارستان‌های خصوصی با بحران اقتصادی جدی مواجه شده‌اند، کاهش مراجعات مردم به علت ترس از کرونا و به تعویق انداختن مراجعات غیر ضروری از یک طرف و دستورالعمل به تعویق انداختن خدمات پزشکی الکتیو (غیر ضروری) از طرف دیگر و البته افزایش بار هزینه‌های بهداشتی در بحران کرونا، این بیمارستان‌ها را به مرز ورشکستگی کشانده است. به گفته او، بیمارستان‌هایی که در این شرایط بیمار پذیرش می‌کنند ناگزیر از پرداخت هزینه سنگین گندزدایی و ضدعفونی کردن بخش‌های بیمارستانی هستند. ضد عفونی هر روزه همه قسمت‌های بیمارستان با محلول‌های ضدعفونی کننده در مقابل چشم بیماران و تهیه مواد ضدعفونی‌کننده برای استفاده مردم در سالن‌ها در شرایطی که این محلول‌ها گران و کمیاب هستند بار مالی اضافه‌ای بر دوش این بیمارستان‌ها است که پیش از این نیز درگیر تنگنای اقتصادی بودند.

از این منظر، تهیه اقلام بهداشتی دیگر از جمله ماسک و لباس‌های حفاظتی نیز از دیگر هزینه‌های بار شده بر دوش نحیف اقتصاد ضعیف بیمارستان‌های خصوصی است. شمیمی رئیس هیات مدیره انجمن بیمارستان‌های خصوصی نیز  از افزایش مداوم هزینه اقلام روزمره به عنوان یکی از معضلات این مراکز درمانی یاد کرده و گفته است تا اوایل اردیبهشت ماه، حتی وسایل ایمنی مثل ماسک، دستکش و مواد ضدعفونی هم به بیمارستان‌های خصوصی نمی‌دادند و می‌گفتند این وسایل برای بیمارستان‌های دولتی است. ما هم مجبور بودیم یک ماسک ۲۵۰ تومانی را ۳۵۰۰ تومان، گاهی ۵ هزار یا حتی یک ماسک ۳ هزار تومانی را ۱۷ هزار یا ۳۵ هزار تومان بخریم.وی گفته است وقتی بیماری در تخت آی سی یو بستری می‌شود، هزینه وسایل حفاظتی هر پرستار ۲۰۰ هزار تومان می‌شود و در هر شیفت باید این وسایل عوض شود، بنابراین در یک روز بستری و سه شیفت کاری فقط ۶۰۰ هزار تومان هزینه لباس پرستار می‌شود و تعرفه خدمات به بیمار در آی سی یو با خدمات پزشک، پرستار و هتلینگ حدود دو میلیون تومان است.افزون بر این، شیوع کرونا موجب شد تا میزان مراجعه به بیمارستان‌ها برای انجام عمل‎های جراحی کاهش یابد تا این بیمارستان‌ها از اسفندماه با بحران تخت‌های خالی مواجه شوند. چنانچه کوروش شمیمی رئیس هیئت مدیره انجمن بیمارستان‌های خصوصی کشور در این باره گفته است: اکنون حدود ۷۰ درصد تخت‌های بیمارستان‎های خصوصی خالی است. همچنین به گفته محسن حافظی، سرپرستار اتاق عمل بیمارستان دنای شیراز و عضو هیأت‌مدیره نظام پرستاری این شهر در کل بیمارستان تنها پنج بیمار بستری‌اند، مطب‌ها تعطیل است و پزشکان جراحی ندارند؛ در حالی‌که هزینه‌های بیمارستان با انجام جراحی تأمین می‌شود. حتی به گفته شمیمی برخی بیمارستان‌های خصوصی تعدادی از بخش‌های بیمارستانی را تعطیل کردند، اما این مساله هزینه‌ها را جبران نمی‌کند.

به نظر می‌رسد با توجه به زمینه‌های اقتصادی از پیش فراهم شده، کرونا همچون یک کاتالیزورعمل کرده و با شدت بخشیدن به بحران مالی بیمارستان‌ها ورشکستگی بیمارستان‌های خصوصی را در پی داشته است. شمیمی نیز با تأیید این امر که کرونا عامل زمین‌گیری بیمارستان‎های خصوصی نیست، کُرونا را تنها تیر خلاصی دانست که بر پیکر برنامه‌ریزی و مدیریت نشده بیمارستان‌های خصوصی آن هم به خاطر ندیدن همه جوانب کار زده است.اما دامنه این بحران مالی دامان پرستاران و نیرو‌های کادر درمان را نیز فرا گرفت. چنانچه از اواخر اسفندماه تاکنون شاهد تعدیل تعداد زیادی از پرستاران فعال در بیمارستان‌های خصوصی بودیم. همین نیز موجب اعتراض فعالان صنفی پرستاری و حتی رئیس کل سازمان نظام پرستاری شد و کار را به نامه نوشتن محمد میرزابیگی رئیس کل سازمان نظام پرستاری به سعید نمکی وزیر بهداشت و درمان کشاند.میرزا بیگی در این نامه نوشت: «چنین اتفاقی آن هم در بیمارستان‌هایی که سال‌هاست از محل تلاش و کوشش پرستاران عزیز و به مدد تعرفه‌های سنگین و چند برابری خدمات و مراقبت‌های سلامت میلیارد‌ها تومان سود و درآمد، عاید سهامداران محترم و مسئولین اینگونه بیمارستان‌ها کرده است، جای شگفتی است. این بیمارستان‌ها حتی اگر نیاز باشد نه چند ماه بلکه سال‌ها، پرسنل خود را حمایت همه‌جانبه و به ویژه حفاظت مالی نمایند، اما اکنون نه تنها این اقدام را نمی‌کنند بلکه در کمال تعجب و ناباوری هنوز دو ماه از موضوع کرونا نگذشته بطور گسترده‌ای شروع به اخراج، تعدیل و خانه‌نشین کردن پرستارانی کرده‌اند که بهترین سال‌های عمر خود را در خدمت این بیمارستان‌ها بوده‌اند.»

حافظی، سرپرستار اتاق عمل بیمارستان دنای شیراز که یکی از نیرو‌های تعدیل‌شده این بیمارستان است نیز در این باره گفته است «در این بیمارستان با افرادی که در دو بیمارستان فعالیت می‌کردند یا بازنشسته شده بودند، قطع همکاری شد و آن‌هایی هم که ماندند، تنها حقوق پایه دریافت می‌کنند. با توجه به اینکه تفاوت زیادی بین حقوق پایه و بیمه بیکاری نیست، پرستاران باقی‌مانده ترجیح به ماندن در بیمارستان کردند.»با این حال شمیمی با اشاره به شرایط سخت موجود می‌گوید «بیمارستان‎های خصوصی دنبال تعدیل نیرو نیستند بلکه در تلاش هستند بتوانند حداقل حقوق را به پرسنل خود بدهند تا این بحران رد شود، اما نمی‌شود و اگر ادامه پیدا کند، بیمارستانی که ۴۰۰ تا هزار پرسنل دارد تعطیل می‌شود و پرسنل در این شرایط سخت اقتصادی دچار مشکل می‌شوند.»

اما به گفته حافظی و سایر همکارانش، مشکل اقتصادی بیمارستان‌ها سبب شده مدیران از شرایط استفاده کنند و نیرو‌هایی را که از آن‌ها راضی نبودند یا قبلا نسبت به شرایط اعتراضاتی داشتند، در فهرست تعدیلی‌ها قرار دهند. محسن حاتمی دیگر عضو هیأت‌مدیره نظام پرستاری شیراز در این باره می‌گوید پرستار یکی از بیمارستان‌های نیمه‌خصوصی شیراز که نسبت به ملزومات بهداشتی در برابر کرونا اعتراض کرده بود نخستین نفری بوده که اسمش را در فهرست تسویه حساب قرار دادند. او از گزارش مکتوب چنین اتفاقاتی به دانشگاه علوم پزشکی شیراز خبر داده است. به گفته او، برخی از پرستاران با آن‌ها تماس می‌گیرند و گریه‌می‌کنند. چون پول اجاره‌خانه‌شان را هم ندارند و از اسفند ماه با آن‌ها تسویه کردند.این در حالی است که حمیدرضا عزیزی، دبیر شورای‌عالی نظام پرستاری کشور و معاون توسعه در گفتگو با شهروند، وعده داده بود حتما موضوع تعدیل پرستاران را از وزارت بهداشت، وزارت کار و قوه قضائیه پیگیری کند. او در این باره گفته بود از شرایط اقتصادی بیمارستان‌ها و مشکلاتی که برای پرستاران ایجادشده، باخبر است و در جلسه‌ای که با سازمان برنامه و بودجه داشته‌اند، این دغدغه‌ها را مطرح کرده است.

 

به گفته عزیزی، «اتاق عمل‌ها و بخش‌های درآمدزای بیمارستان‌های خصوصی از کار افتاده‌اند و به نظر می‌رسد پس از کرونا حداقل تا چند ماه هم مردم اعتماد لازم را برای مراجعه به بیمارستان‌ها و شروع درمان نداشته باشند. از آن طرف هم برای همکاران‌مان مشکلات معیشتی ایجاد شده است و بیمارستان‌ها نمی‌توانند به آن‌ها کارانه بدهند.»عزیزی همچنین اظهار کرده بود بیمارستان‌های خصوصی که در شرایط عادی درآمد‌های بالایی دارند و سود فراوانی کسب می‌کنند نباید در این شرایط، بودجه را قطره‌چکانی کنند. او همچنین افزوده بود: این موضوع برای سازمان نظام پرستاری به هیچ وجه قابل قبول نیست.در این میان، آنچه مشخص است سرنوشت نامعلوم حدود ۸ هزار پرستار در بخش خصوصی و ۳۰ هزار پرستاری را که بر مبنای آمار‌های دولتی به واسطه شرکت‌های پیمانکاری تأمین نیروی انسانی در بیمارستان‌ها و کلینیک‌های دولتی و خصوصی در تهران کار می‌کنند.  به گفته شمیمی نیز حدود ۱۰۰ هزار نفر در بیمارستان‎های خصوصی کشور کار می‌کنند و اگر به این افراد رسیدگی نشود و بیمارستان‌های خصوصی نتوانند حداقل حقوق را به این افراد بدهند، این بیمارستان‌ها ورشکسته می‌شوند. او همچنین تأکید کرده است که هیچ ارگانی وجود ندارد که به حل بحران بیمارستان‌های خصوصی کمک کند، زیرا کسی به فکر مشکلات بخش خصوصی نیست و اگر این وضعیت ادامه یابد دیگر قابل حل نخواهد بود.حتی  با این‌که وزارت بهداشت و درمان به عنوان متولی حوزه بهداشت و درمان کشور از این وضعیت باخبر است، اما تاکنون اقدام چندانی نکرده است. در صورتی که برخی روسای بیمارستان‌های خصوصی که پیش از بحران کرونا نیز ادامه خدمت‌رسانی در این شرایط نامساعد اقتصادی کشور را ناممکن و حتی اعلام ورشکستگی و گاه تعطیلی کرده بودند، بر این نظر هستند اگر دولت و وزارت بهداشت به صورت فوری و ویژه و با برنامه و راهکاری عملیاتی و اساسی وارد میدان نشوند به‌زودی شاهد تعطیلی طیف گسترده‌ای از بیمارستان‌های خصوصی در سطح کشور خواهیم بود. آنچه موجب ضرر به مردم و فشار بیشتر بر بخش دولتی خواهد شد.