داروی مناسب برای شیمی‌درمانی سرطان خون

به گزارش ایسنا، سرطان به‌عنوان دومین عامل مرگ‌ومیر در جهان، بیماری سختی است که در آن سلول‌ها به‌طور غیرعادی رشد و گسترش می‌یابند و اگر رشد این سلول‌ها کنترل نشود، منجر به مرگ بیمار می‌شوند. متأسفانه به دلیل سمیت داروهای ضد سرطان مبتنی بر برخی فلزات، موسوم به داروهای شیمی‌درمانی و انتخاب‌گری آن‌ها علیه رشد سریع سلول‌ها، بافت‌های سالم نیز در معرض خطر بوده و استفاده از آن‌ها، عوارض ناخوشایندی ازجمله حالت تهوع، ریزش مو، کم‌خونی و مسمومیت گوارشی را به دنبال دارد. طراحی ترکیب‌های جدید ضدسرطان می‌تواند به ساخت داروهایی با عوارض جانبی کمتر منتهی شود.بنا بر گفته متخصصان، استفاده گسترده از داروهای ضدسرطان بر پایه فلز، با کشف فعالیت پلاتین برای درمان سرطان سر و گردن، بیضه، تخمدان، مثانه و ریه آغاز شد. اما باوجود موفقیت بالینی، استفاده از این دارو موجب اثرات جانبی شدید مانند نارسایی کلیوی و عصبی، آسیب شنوایی و تهوع می‌شود. همچنین این دارو نسبت به برخی غده‌ها مانند سرطان سینه و روده بزرگ یا کلون، ناکارآمد است و نیز برخی غده‌های سرطانی نسبت به این دارو مقاوم هستند. به همین دلیل و نظر به عوارض جانبی دیده‌شده در ترکیب‌های ضدسرطان برپایه فلز پلاتین، تلاش‌ها برای سنتز ترکیبات یا اصطلاحاً کمپلکس‌هایی با عوارض جانبی کمتر و سمیت حداقلی در برابر سلول‌های سرطانی ادامه دارد.

در همین راستا، پژوهشی توسط گروهی از محققان کشورمان انجام شده است که در آن سعی شده است از اثرات کمپلکس‌های ضد تومور فلزهای پالادیوم و پلاتین برای درمان سرطان خون استفاده شود.در این پژوهش که توسط محققان پژوهشگاه شیمی و مهندسی شیمی ایران، دانشگاه سیستان و بلوچستان و پژوهشگاه مواد و انرژی انجام شده است، دو کمپلکس پلاتین و پالادیوم با ویژگی‌های ضد سرطانی علیه سلول‌های سرطان خون انسانی موسوم به K562 در نظر گرفته شدند و برهم‌کنش این ترکیب‌ها با سرم پروتئین آلبومین انسانی که در خون قرار دارد، مطالعه شد.نتیجه آزمایش‌های انجام‌شده حاکی از آن است که کمپلکس فلز پلاتین نسبت به ترکیب پالادیوم، تعداد جایگاه اتصال و ثابت اتصال پیوندی بیشتری را با پروتئین فوق برقرار می‌کند.محبوبه اسلامی مقدم، محقق پژوهشکده توسعه فرایندهای شیمیایی پژوهشگاه شیمی و مهندسی شیمی ایران و دو همکار دیگرش در این تحقیق، می‌گویند: «یافته‌ها نشان داد ترکیب پلاتین نسبت به پالادیوم، پتانسیل بهتری در برهم‌کنش با پروتئین دارد و لذا برتری دارویی بهتری را نشان می‌دهد. این ترکیب همچنین، به دلیل سرعت پایین هیدرولیز، پایداری بیشتری در بدن دارد».

به بیان این محققان، «انتقال داروهای فوق در بدن توسط مولکول‌های پروتئین آلبومین سرم خون صورت می‌گیرد. پیوند داروها با این پروتئین مهم و تغییر ساختار آن، یکی از عامل‌های بروز عوارض جانبی دارو است و به همین دلیل است که سعی می‌شود، داروهای متفاوتی مورد مطالعه قرار گیرند».در این پژوهش، نقش غلظت‌های متفاوت کمپلکس‌های پلاتین و پالادیوم نیز مطالعه شد تا پزشکان در خصوص نحوه اثرگذاری این داروها دید بهتری داشته باشند.یافته‌های این مطالعه که در فصل‌نامه «شیمی و مهندسی شیمی ایران» منتشر شده‌اند، نشان از آن دارند که داروهای شیمی‌درمانی مبتنی بر فلز پلاتین، اگرچه سمیت نسبتاً بالایی را در بدن به وجود می‌آورند، کماکان گزینه بهتری برای درمان سرطان محسوب می‌شوند.قابل ذکر است نشریه مورد اشاره فوق، متعلق به پژوهشکده توسعه صنایع شیمیایی ایران است که خود از واحدهای پژوهشی زیرمجموعه جهاد دانشگاهی است.