کدام بهترین است، فرزند اول، وسط یا آخر؟

تحقیقات جدید نشان می‌دهد، فرزندان اول عملکرد بسیار بهتری در مدرسه دارند، اما این مسئله ناشی از هوش یا اعتماد به نفس بالاتر آنها نیست، بلکه والدین سخت گیری بیشتر نسبت به فرزند اول دارند. «آلفرد آدلر» روانشناس اتریشی بیش از یک قرن قبل نظریه یی را ارائه کرد که بر اساس آن، ترتیب تولد نقش ذاتی در شکل گیری شخصیت و ویژگی های فرزندان، دوقلوها و تک فرزندها ایفا می کند.

در این نظریه، فرزند اول پس از تولد فرزندان بعدی، بعنوان جوینده عاطفه معرفی می شود که از توجه و محبت صرف والدین محروم شده است؛ فرزندان وسط در رقابت مداوم با خواهر و برادر بزرگتر و دارای تسلط بر فرزندان کوچکتر معرفی می شوند و فرزندان کوچک خانواده نیز از حمایت بیش از حد بزرگترها برخوردار هستند. محققان دانشگاه دانشگاه دوک تفاوت در استعداد تحصیلی فرزندان را مورد بررسی قرار دادند؛ در این مطالعه داده های مرکز ملی جوانان از 12 هزار شرکت کننده شامل جنسیت، طلاق، تعداد اعضای خانواده و سایر عوامل که می تواند بر نتایج نهایی تأثیر بگذارد، مورد ارزیابی قرار گرفت. فاکتورهای مختلفی بر استعداد تحصیلی کودکان تأثیر می گذارد که نقش والدین در این بین بسیار تأثیر گذار است.

نتایج بدست آمده نشان می دهد، برخورد والدین با فرزندان اول در زمانی که نمرات ضعیف تری در مدرسه کسب می کنند، در مقایسه با فرزندان بعدی بسیار سخت گیرانه تر است. همچنین نظارت مستمر والدین در انجام تکالیف مدرسه بر روی فرزندان اول بیشتر است، درحالیکه سهل انگاری والدین در خصوص تماشای تلویزیون، بازی رایانه یی و فعالیت های دیگری که بر انجام تکالیف مدرسه تأثیر منفی می گذارند، در فرزندان بعدی بیشتر دیده می شود. والدین این رفتار سخت گیرانه را بعنوان یک الگوی نظم، تنها برای فرزندان اول اعمال می کنند و در برخورد با فرزندان بعدی رفتار اهمال گرایانه یی از خود بروز می دهند؛ به همین علت فرزندان اول از عملکرد تحصیلی بهتری در مدرسه برخوردار هستند. بررسی 200 مطالعه صورت گرفته در سال 2012 میلادی نشان می دهد، برخی عوامل بر شکل گیری ویژگی های شخصیتی فرزندان نقش دارند، اما ترتیب تولد اثر ذاتی بر استعداد و توانایی فرزندان نداشته و والدین می توانند با اعمال توجه یکسان نسبت به فرزندان، استعدادهای آنها را شکوفا کنند.

بر اساس داده های بدست آمده، محققان ویژگی های ذیل را برای فرزندان عنوان می کنند:
فرزندان اول اغلب بسیار با انگیزه، نوع شخصیتی تیپ A مستعد استرس، بسیار سازگار و تحت تأثیر توجه خاص والدین هستند.
فرزندان وسط از روابط اجتماعی خوبی برخوردار بوده و تمایل بیشتری برای مشارکت در جمع دارند.
فرزندان آخر از بالاترین درجه جامعه پذیری و حس همدلی برخوردار بوده و البته سرکش ترین فرزندان نیز محسوب می شوند.
تک فرزندها در عین برخورداری از هوش بالا دارای مشکلات رفتاری هستند.