عوارض ویروس کرونا؛ کوتاه یا طولانی؟

میلیون‌ها نفر در سراسر جهان تا کنون از آلودگی ویروس کرونا جان سالم به در بره‌ادند. پژوهشگران می‌گویند آلودگی به این ویروس در بسیاری از موارد هیچ‌نشانه‌ای ندارد و شمار افرادی که تا کنون به کرونا آلوده شدند، بسیار بالاتر از آمار رسمی است. در کمتر از ۲۰ درصد موارد، آلودگی به ویروس کرونا می‌تواند به بیماری کووید ۱۹ منجر شود که  یک بیماری عفونی است و گاه سخت و سنگین است. کوید ۱۹ می‌تواند پیامدهای دراز مدتی داشته باشد. انجمن مغز و اعصاب آلمان از جمع‌آوری اطلاعاتی در مورد تأثیر احتمالی بیماری کووید ۱۹ روی اعصاب خبر داده است. این اطلاعات که در چند هفته اخیر جمع‌آوری شده، نشان می‌دهد تعدادی از افرادی مبتلا به کوید ۱۹ همزمان گرفتار اختلالات شدید عصبی شدند.

این اختلالات آنسفالوپاتی، یا سندروم اختلال کلی در کارکرد مغز نام دارد. پزشکان آلمانی می‌گویند این اختلال به صورت بی‌قراری و سردرگمی بیمار خود را نشان می‌دهد و عملکرد حافظه او را نیز احتمالأ مختل می‌کند. چنین آسیبی پس از ابتلا به کووید ۱۹ خود را نشان می‌دهد و ممکن است برای مدتی طولانی ادامه پیدا کنند اما هنوز اطلاعات کافی در مورد آن وجود ندارد. افزایش خطر سکته مغزی هم می‌تواند یکی دیگر از عوارض طولانی مدت ناشی از ابتلا به کوید ۱۹ باشد. این بیماری خطر تشکیل لخته‌های خونی را افزایش می‌دهد. پزشکان آلمانی می‌گویند این خطر افرادی که به نوع خفیف کوید ۱۹ مبتلا شدند را هم تهدید می‌کند و بستگی به نوع آسیبی دارد که کووید ۱۹ به دستگاه عصبی آنها زده است. 

حملات صرع‌ نیز یکی دیگر از پیامدهای ابتلا به کووید ۱۹ است که نوعی پاسخ ایمنی بدن به عفونت ناشی از این بیماری به شمار می‌رود. آیا ممکن است این حملات ماندگار باشند و فرد به بیماری صرع مبتلا شود؟ پیتر برلیت، دبیر كل انجمن مغز و اعصاب آلمان به سایت مجله اشپیگل گفته است: «این پیش‌بینی قابل تصور است، اما ما هنوز به طور قطع نمی‌دانیم که چقدر درست است.» در آلمان قرار است یک بانک اطلاعاتی راه‌اندازی شود تا در آن اطلاعات مرتبط با پیامدهای احتمالی طولانی‌مدت ابتلا به کووید ۱۹ گرد آورده شود. برلیت در گفتگو با اشپیگل تأکید کرده که این بیماری جدید برای پزشکان ناشناخته است و هنوز اطلاعات اندکی در مورد آن وجود دارد. بیماری کوید ۱۹ تعریف مشخصی ندارد و به چند صورت خود را نشان می‌دهد.

بیماری خفیف بدون نیاز به بستری شدن
سازمان جهانی بهداشت جهانی (WHO) می‌گوید آلودگی به ویروس کرونا در ۸۰ درصد موارد خفیف و گاه بدون نشانه است. سرفه و تب شایع‌ترین نشانه‌های ابتلا به این بیماری هستند که تنها در نیمی از افراد مبتلا دیده می‌شوند. افراد آلوده به ویروس کرونا در ۴۹ درصد موارد دچار سرفه می‌شوند و در۴۱ درصد موارد تب می‌کنند. اما سرفه و تب همراه با درد بدن گاه بسیار شدید است. این علائم حدود ۱۰ تا ۲۱ روز پس از آلودگی فرد به ویروس کرونا ادامه دارند. بسیاری از بیماران پس از یک دوره کوتاه عفونت حفیف، به سرعت بهبود پیدا می‌کنند. شماری از بیماران که به عفونت خفیف کووید ۱۹ مبتلا می‌شوند از تغییر در حس بویایی و چشایی خود خبر می‌دهند. پزشکان تا کنون اطلاعات اندکی در این زمینه دارند. متخصص مغز و اعصاب برلیت می‌گوید: «این مشکلات طی دو تا سه هفته بعد از بین می‌رود.» بر أساس اطلاعاتی که تا کنون گردآوردی شده، در حدود پنج تا ده درصد موارد اختلال حس بویایی یا چشایی ممکن است طولانی‌تر ‌شود.

ابتلا به عفونت شدید، بدون نیاز به دستگاه تنفسی
براساس آمار سازمان جهانی بهداشت در حدود ۲۰ موارد، عفونت ناشی از ابتلا به ویروس کرونا آنقدر شدید است كه بیمار باید در بیمارستان بستری شود و تحت معالجه قرار گیرد. تعدادی از این بیماران به دلیل تنگی نفس به اکسیژن نیاز پیدا می‌کنند. در موارد اندکی عفونت شدیدتر می‌شود و فرد به لوله اکسیژن نیاز پیدا می‌کند. درمان این دسته از بیماران به طور قابل توجهی طولانی‌تر می‌شود و حدود سه تا چهار هفته طول می‌کشد. افرادی که این دوره سخت را پشت سر می‌گذارند، پس از پایان دوره درمان بیمارستانی نیز نیاز به مراقبت دارند. اغلب بیماران آلمانی پس از بهبود چند هفته هم در کلینیک‌های توانبخشی سپری می‌کنند. 

بستری در بخش مراقبت‌های ویژه
اگر ریه‌های فرد مبتلا به کووید ۱۹ قادر به تأمین اکسیژن نباشند، فرد بیمار در بخش مراقبت های ویژه بستری می‌شود. در این شرایط بیمار به کما مصنوعی برده می‌شود و یک لوله اکسیژن در نای او کار گذاشته می‌‌شود که اکسیژن داخل ریه‌ها پمپ می‌کند. هرچه زمان اکسیژن‌‌رسانی طولانی‌تر شود،عضله‌های دستگاه تنفسی بیشتر تحلیل می‌رود. این شرایط برای افراد مسن خطرناک است چون ماهیچه‌های تنفسی تحلیل رفته آنها، ممکن است هرگز به طور کامل بهبود پیدا نکند. ریه‌ها هم ممکن است به دلیل فشار پمپ اکسیژن آسیب ببیند و بخشی از ظرفیت خود را از دست بدهند. این تهویه مصنوعی می‌تواند به سایر اندام‌ها هم آسیب زند. از همه اینها گذشته وارد کردن چنین لوله‌ای داخل حلق بیمار در اغلب موارد باعث عفونت باکتریایی ریه‌ها می‌شوند. تقریباً تمام بیمارانی که در بیمارستان دانشگاه کلن به نصب دستگاه اکسیژن نیاز پیدا کردند، دچار التهاب ثانویه ریه شدند. هنوز روشن نیست که این عفونت‌ ثانویه در درازمدت چه پیامدهایی خواهند داشت.