بهار نیوز - چند میلیون ایرانی خارج از کشور زندگی می‌کنند؟

چند میلیون ایرانی خارج از کشور زندگی می‌کنند؟

گروه جامعه_فرهیختگان در گزارشی به پدیده مهاجرت ایرانیان از کشور پرداخته است.
5 تا 6 میلیون ایرانی خارج از کشور زندگی می‌کنند
مهاجرت از پدیده‌های مهم جمعیتی و از عوامل اصلی دخیل در تغییرات ساختار جمعیت در ایران محسوب می‌شود. سالانه بیش از یک‌میلیون نفر اقدام به مهاجرت در درون مرزهای کشور می‌کنند. علاوه‌بر این، ایران به دلایل مختلف خروج مهاجران به خارج از مرزهای خود را در طول سال‌ها تجربه کرده و یکی از مهم‌ترین کشورهای مهاجرفرست در دنیا محسوب می‌شود. یکی از شاخص‌هایی که وضعیت مهاجرت از کشور را ترسیم می‌کند، خالص مهاجرت بین‌المللی است. این شاخص عبارت است از تعداد مهاجرانی که به داخل کشور مهاجرت کرده‌اند منهای تعداد مهاجرانی که به خارج از کشور مهاجرت کرده‌اند. آمار‌ها نشان می‌دهند که در سال‌های 2002، 2007، 2012، 2017، 2018 و 2019 مهاجرت در ایران منفی بوده است. به‌عبارت دیگر، طی سال‌های مذکور تعداد مهاجران بین‌المللی واردشده به کشور کمتر از تعداد مهاجران بین‌المللی خارج‌شده از کشور بوده است. براساس آمارهای بین‌المللی، در دوره زمانی مورد بررسی، تعداد تجمیعی کل مهاجران ایرانی ساکن در خارج از کشور با روندی افزایشی از اندکی کمتر از 691 هزار نفر در سال 1990 میلادی به بیش از 2.7 در سال 2019 رسیده است.
براساس آمارهای ارائه‌شده توسط دپارتمان امور اقتصادی و اجتماعی سازمان‌ملل در دوره مذکور، نسبت جمعیت مهاجران بین‌المللی ایرانی از کل مهاجران بین‌المللی در جهان طی سال‌های 1990 تا 2000 افزایش، سپس در سال‌های 2005 تا 2015 کاهش و دوباره در سال 2017، 2018 و 2019 افزایش یافته است.این آمار 2,7 میلیون مهاجر ایرانی درحالی است که در آمارهای دیگری برآورد شده تعداد مهاجران ایرانی خارج از کشور بین 5 تا 6 میلیون نفر است. اما نکته دیگر اینکه اغلب کشورهای موردنظر مهاجران ایرانی جزء کشورهای توسعه‌یافته و به‌ویژه عضو سازمان همکاری اقتصادی و توسعه هستند. به ترتیب کشورهای آمریکا، کانادا، آلمان، بریتانیا و سوئد بیشترین تعداد مهاجران ایرانی را در خود اسکان داده‌اند و جمعیت مهاجران ایرانی ساکن در پنج کشور مذکور بیش از 70 درصد جمعیت مهاجران ایرانی مقیم خارج از کشور را تشکیل می‌دهند.
96 درصد مهاجران ایرانی شاغلان ماهر هستند
امروزه دیگر مهاجرت به‌معنای خروج از یک کشور و اقامت در کشوری دیگر نیست، بلکه در بسیاری از مواقع به‌معنای رفت‌وبرگشت‌های مداوم است. تجربه‌ای که آشکارا می‌توان در کشورهای بسیاری ازجمله چین و هند مشاهده کرد. از این‌رو گفته شد که می‌توان درکنار کنترل جمعیت مهاجر که عمدتا جمعیت ماهر و تحصیلکرده را تشکیل می‌دهند، از منابع سرمایه‌ای، فکری و انسانی مهاجرت‌کرده‌ها نیز حداکثر استفاده را به عمل آورد. چین یکی از نمونه‌های موفق جذب سرمایه‌های مالی و فکری مهاجران است.این کشور بعد از سال 1980 توانسته با استفاده از جلب سرمایه 20 میلیون چینی مهاجری که در هنگ‌هنگ، تایوان، جنوب آسیا و کشور‌های غربی صاحب بنگاه و کسب‌وکار‌هایی بوده‌اند، سطح تکنولوژی را ارتقا داده و به رشد سریع تولید، اشتغال و صادرات دست یابد. بررسی مهاجران ایرانی ساکن در کشور‌های مختلف نشان می‌دهد کشور ما نیز درصورت فراهم کردن شرایط، پتانسیل‌های بسیاری اعم از سرمایه‌ای، انسانی و تحصیلی را در خارج از مرز‌ها دارد. براساس آمار‌های OECD در سال‌های 2017 تا 2018، بیش از 50 درصد از مشاغل دراختیار ایرانیان مهاجر به سطح مهارت بالا نیاز داشته است.
همچنین بیش از 40 درصد از مشاغل ایرانیان مقیم خارج از کشور در گروه مشاغلی قرار می‌گیرند که به سطح مهارت متوسط نیاز دارد. روی‌هم‌رفته، 96 درصد از ایرانیان شاغل در کشورهای خارجی مشاغلی را در اختیار دارند که به سطح مهارت متوسط و بالا نیاز دارد. از طرف دیگر بخش قابل‌توجهی از مهاجرت ایرانیان به خارج از کشور را می‌توان ذیل عنوان مهاجرت سرمایه‌های انسانی یا فرار مغزها، یعنی مهاجرت افراد تحصیلکرده و نیروی کار متخصص و مهاجرت با هدف ادامه تحصیل طبقه‌بندی کرد. براساس آخرین آمار‌های موجود، تعداد مهاجران ایرانی با تحصیلات دانشگاهی از حدود 290 هزار در سال 2001 به 471 هزار در سال 2010 رسیده و سپس در سال 2017 در حدود 600 هزار نفر قرار گرفته است.در کنار مهاجران تحصیل ماهر و تحصیلکرده، مهاجران تحصیلی و دانشجویی نیز بخش قابل‌توجهی هستند. براساس اطلاعات سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان‌ملل متحد، در حال حاضر حدود 65 هزار دانشجوی ایرانی در سایر کشورها مشغول تحصیل در مقاطع مختلف دانشگاهی هستند.