بهار نیوز - دلارهای بلوکه ایران در کره جنوبی چقدر است؟

گروه اقتصادی: روزنامه اعتماد نوشت: روز گذشته عبدالناصر همتی، رییس کل بانک مرکزی در گفت‌وگوی مکتوب با بلومبرگ بر لزوم آزادسازی منابع ارزی بلوکه شده حاصل از فروش نفت در کره جنوبی تاکید کرد. همتی معتقد است این کشور از سیاست‌ها و تحریم‌های امریکا تبعیت می‌کند و حتی به فروش غذا و دارو که پیش از این برای نحوه مبادله مدنظر دو کشور بود، بی‌توجه است. پیش‌تر وزارت امور خارجه اعلام کرده بود کره جنوبی ۷ میلیارد دلار بدهی بلوکه شده به ایران دارد که مربوط به خرید نفت از ایران پیش از لغو معافیت‌های نفتی در فوریه ۲۰۱۹ است.
نهم خردادماه امسال، کره جنوبی یک محموله کمک‌های بشردوستانه به ایران ارسال کرد. در این محموله اقلام دارویی وجود داشت که گفته می‌شود این اقلام کاربرد درمانی برای بیماری صعب‌العلاج «گوشر» دارد و ارزش آن نیم میلیون دلار بوده است. سئول بلافاصله پس از ارسال این محموله، اعلام کرد که ماه آینده میلادی، محموله دیگری به ارزش ۲ میلیون دلار شامل دارو و تجهیزات پزشکی و کالا‌ها و تجهیزات کشاورزی به ایران می‌فرستد. مجموع این ارقام، فرسنگ‌ها با میزان پولی که دولت کره جنوبی بابت خرید نفت ایران بدهکار است فاصله دارد و به نظر می‌رسد اراده‌ای برای پرداخت این پول نیز وجود ندارد و نهایتا، اقلام بشردوستانه به جای پول نفت ایران به ایران ارسال شود.کره جنوبی از متحدان نزدیک امریکا در منطقه است و در عین حال در چند دهه اخیر، از طرف‌های تجاری اصلی ایران بوده است. سئول با مشکل ایجاد توازن بین حفظ روابط خود با ایالات متحده و باز نگه داشتن مسیر تجارت با ایران مواجه است. گرچه بانک‌ها و موسسات مالی این کشور ترجیح می‌دهند راه خود را از دولت کره جنوبی جدا کنند و مسیر سخت معاملات تحریم شده با ایران را انتخاب نکنند.

۵۳ سال مراوده منهای ۲ سال
پیوند اقتصادی میان کره جنوبی و ایران با بازگشایی سفارت ایران در سال ۱۹۶۷ در این کشور آغاز شد. هر چند تا پیش از بازگشایی رسمی سفارتخانه ایران، توکیو مسوولیت هماهنگی میان دو کشور را بر عهده داشت. اما حضور رسمی ایران که نسبت به سایر کشور‌های خاورمیانه از ثبات خاصی برخوردار بود در کره جنوبی باعث شکل‌گیری فصل جدیدی در روابط اقتصادی دو کشور شد. به گونه‌ای که پس از بحران نفتی سال ۱۹۷۳ و افزایش قیمت نفت از بشکه‌ای ۳ به ۱۲ دلار، دو کشور برنامه‌هایی را برای افزایش حجم مبادلات امضا کردند. بر اساس این توافق قرار بود در یک دوره ۵ ساله حجم مبادلات تجاری تا سال ۱۹۸۰ به دو میلیارد دلار برسد. در بخش دیگری نیز ایران در نظر داشت برای بهبود بیشتر روابط اقتصادی، باید طی ۱۵ سال ۶۰ هزار بشکه نفت به این کشور صادر کند. روابط اقتصادی در سایه نیاز کره جنوبی به نفت ارزان و باکیفیت ایران ادامه داشت تا اینکه در سال ۲۰۰۸ با وجود تحریم ایران به واسطه برنامه‌های هسته‌ای، توافقی به ارزش ۱۰ میلیارد دلار به امضا رسید. با وجود تلاش کره جنوبی در حفظ روابط مثبت تجاری و اقتصادی با ایران به ویژه در یک دهه اخیر و پس از تحریم‌های گسترده چند جانبه و سازمان ملل علیه ایران، اما اکنون سیاست‌های افراطی و متخاصم ترامپ، توانسته بر بسیاری از وجوه همکاری کره جنوبی با ایران سایه افکند و آن را متوقف کند. تشدید تحریم‌ها به بهانه‌های واهی و اظهارات برایان هوک، مسوول امور ایران در وزارت خارجه امریکا برای «به میز مذاکره بازگرداندن ایران»، لایه‌ای دیگر از تردید را به روابط میان تهران و سئول اضافه کرد. تا جایی که واردات کره جنوبی از نفت ایران در ۱۵ ماه اخیر به صفر رسیده است.

خریدار عمده‌ای که دیگر نیست
تا پیش از تشدید تحریم‌ها در آبان سال ۹۷، کره جنوبی جزو ۵ کشور عمده خریدار فرآورده‌های نفتی ایران و دومین کشور پس از چین از حیث واردات نفت در سال ۲۰۱۷ بود. بر اساس گزارش‌های رسمی در سال ۲۰۱۷ و پس از امضای برجام، کره جنوبی به طور متوسط روزانه حدود ۱۸ میلیون و ۷۰ هزار تن یا ۵۳۴ هزار و ۳۶۸ بشکه نفت از ایران وارد کرده است. این میزان در سال ۲۰۱۸ میلادی به ۷ میلیون و ۱۵۰ هزار تن یا حدود ۲۱۱ هزار و ۴۴۰ شبکه نفت تقلیل پیدا کرد. پس از انتشار خبر بازگشت تحریم‌ها و دادن مهلت ۶ ماهه به خریداران نفت ایران برای یافتن فروشندگان نفتی جدید، کره‌جنوبی نیز به تبعیت از سایر کشور‌های هم پیمان امریکا، ثبت سفارش نفت از ایران را کاهش داد تا اینکه در مه ۲۰۱۹ و چندی پس از لغو تمام معافیت‌های نفتی، واردات نفت از ایران را به صفر رساند. با وجود اینکه تحریم‌های دور قبلی در اوایل دهه ۹۰ شدیدتر از تحریم‌های جدید علیه ایران بودند، اما برای اولین بار طی ۷ سال گذشته کره جنوبی هیچ گونه سفارشی برای خرید نفت از ایران ثبت نکرده است. هر چند تحریم‌ها صنعت نفت ایران را هدف قرار داده بود، اما دو ماه پس اینکه امریکا «خواستار شدت بخشیدن به تحریم‌ها شد» و عملا تمام کورسوی اعطای معافیت‌ها را از بین برد، کره جنوبی نیز با کاهش بین ۳۲ تا ۶۲ درصدی خرید میعانات گازی، در این حوزه نیز به دنبال فروشنده‌ای دیگر است. بر اساس گزارش‌های گمرک کره جنوبی، در دو ماه نخست سال ۲۰۱۹ به طور متوسط روزانه ۱۷۶ هزار بشکه میعانات گازی از ایران خریداری می‌شد. خرید میعانات گازی کره جنوبی از ایران در مدت مشابه سال ۲۰۱۸ بین ۲۵۰ تا ۴۵۰ هزار بشکه در روز گزارش شده بود. هر چند به دلیل مشی وزارت نفت پس از اعمال دور جدید تحریم‌های نفتی و با هدف جلوگیری از ضربه زدن دشمن به صنعت نفت کشور، چند سالی است که آمار‌های جدیدی در خصوص صادرات نفت و فرآورده‌های آن در رسانه‌ها منتشر نمی‌شود. اما برخی گزارش‌ها گویای این موضوع است که کره جنوبی واردات نفت ایران را در سایه ترس از اقدامات آتی امریکا همچنان در حد صفر نگه داشته و واردات میعانات گازی را نیز بین ۱۵ تا ۶۰ هزار بشکه قرار داده است. هر چند خرید میعانات گازی به دلیل قیمت ارزان آن برای کره‌ای‌ها ارجحیت دارد.

نفت در برابر کالا
آذر ۹۷ و پس از دیدار مسوولان کره‌ای با مدیران نفتی قرار بر پرداخت پول نفت در قبال خرید کالا از کره جنوبی شد. بر اساس این ساز و کار پول‌های حاصل از فروش نفت ایران به صورت ارز ملی در بانک‌های کره‌ای باقی می‌ماند و ایران می‌تواند در قبال خرید کالا و دارو از آن استفاده کند. هر چند از دو سال گذشته تا ماه جاری میلادی، تنها ۵۰۰ هزار دلار از درآمد‌های نفتی در قالب دارو به کشور وارد شد. هر چند در آن زمان برخی گمان می‌کردند این استراتژی می‌تواند به مثابه دور زدن تحریم‌ها باشد، اما با گذشت زمان و بدحسابی طرف کره‌ای، به نظر می‌رسد تنها بر منابع ارزی کشور در سایر کشور‌ها افزوده است و هیچ ارزش دیگری ندارد.

ایران دست از فشار برای آزادسازی برنمی‌دارد
هنوز یک ماه از اعلام وزرات امور خارجه مبنی بر واردات اقلام دارویی به اندازه ۵۰۰ هزار دلار پس از دو سال مذاکره از کره نگذشته که رییس کل بانک مرکزی نیز اعلام کرد که در شرایط فعلی که شیوع کرونا در کشور جان افراد را تهدید می‌کند، از فشار‌های خود برای آزادی میلیارد‌ها دلار از پول صادرات نفت به کره، نمی‌کاهد. رییس کل بانک مرکزی بدون اینکه نامی از بانکی در کره جنوبی ببرد، خاطرنشان کرد: «ایران می‌تواند برای دستیابی به دارایی‌های خود اقدام قانونی انجام دهد. اقدامات بانک‌ها در کره‌جنوبی مانع از آن می‌شود که ایران از پول خود برای خرید موادغذایی و دارو استفاده کند و این در حالی است که این نوع تجارت مشمول تحریم‌های امریکا نمی‌شود.». همتی در بخش دیگری از پاسخ کتبی خود به این رسانه امریکایی گفت: «دیدن این منظره وحشتناک است. این موضوع که بانک‌های کره‌ای با خیال راحت تعهدات خود و توافقات مالی بین‌المللی رایج را زیر پا می‌گذارند بسیار ناراحت کننده است، زیرا آن‌ها تصمیم گرفته‌اند وارد بازی سیاست شوند و از تحریم‌های غیرقانونی و یک‌جانبه ایالات‌متحده پیروی کنند.»