تسلط به تکنیک از افراد هنرمند نمی‌سازد

گروه فرهنگی: یازدهمین دوسالانه ملی سرامیک ایران با حذف نام سفال از این دوسالانه درحالی قرار است آبان ماه سال جاری برگزار شود که اسفند سال گذشته را به دلیل شیوع ویروس کرونا از دست داد. با این وجود گفته می‌شود حذف سفال در این دوره به جلسه‌ای بازمی‌گردد که در فرهنگستان هنر برگزار شده است. در این جلسه عنوان شده بود که سفال در زمره سرامیک تعریف شده است و در زبان بین‌المللی نیز چنین رویکردی رایج است و انجمن سرامیک نیز از آن تبعیت می‌کند.فرزاد فرجی (عضو شورای سیاستگذاری یازدهمین دوسالانه ملی سرامیک ایران) دراین خصوص گفته است: درباره تفاوت سفالگری و هنر سرامیک می‌توان گفت، سرامیک ماده تاریخی است و انسان برای رفع نیازهای اجتماعی خود از آن بهره برده است. امروز هم در بخش‌های مختلف از هوافضا تا پزشکی ایفای نقش می‌کند و این به سبب ماده‌پذیری و شکل‌پذیری آن است. در فضای هنری نیز به واسطه همین خواص به هنرمند این امکان را می‌دهد که براساس نیاز از این ماده بهره برد.هرچند در بیشتر مواقع شاهد همراه شدن نام سفال و سرامیک در کنار یکدیگر هستیم اما اینبار شاید نیاز باشد در یک تفکیک، شاهد برگزاری دوسالانه‌ای به نام سرامیک باشیم. در این میان با توجه به آنکه «خودکاوی» محور ارزیابی آثار این دور از دوسالانه سرامیک است که پس از ۹ سال بالاخره شاهد برگزاری آن هستیم از این رو می‌توان به بررسی این مهم از دیدگاه‌های مختلف نشست.منیژه آرمین (از هنرمندان شاخص حوزه سرامیک و عضو شورای سیاستگذاری یازدهمین دوسالانه ملی سرامیک ایران) با اشاره به مباحثی که درخصوص واژه خودکاوی مطرح می‌شود، گفت: سرامیک ماده‌ای خاص است که تکنیک‌های بسیار گسترده‌ای را در اجرا می‌طلبد و می‌توان روی آن اجرا کرد. وقتی بحث خودکاوی مطرح می‌شود، این امکان برای هنرمند ایجاد می‌شود که از تکنیک‌های مختلف برای اجرای ایده‌های خود استفاده کند.او ادامه داد: در این میان نباید فراموش کرد که تکنیک، هنرمند نمی‌سازد. در بسیاری از کارگاه‌ها شاهد فعالیت هنرمندانی هستیم که تکنیک‌های قوی در اجرا دارند و به تکنیک‌های بسیاری دست پیدا کرده‌اند اما هنرمند نیستند. می‌توان گفت هر کسی که می‌تواند از تکنیک‌های مختلف در سفال و سرامیک استفاده کند، هنرمند نیست. کسی هنرمند است که توانسته از مواد و تکنیک‌های سرامیک در بیان شخصی خود استفاده کند. بیان شخصی است که اهمیت دارد. تکنیک‌ها محفلی هستند تا هنرمند بتواند بیان شخصی خود را از طریق آن بیان کند.این هنرمند با اشاره به واژه خودکاوی، اظهار کرد: شاید در نگاه نخست، خودکاوی به نظر فردگرایی و فردیت به نظر بیاید اما این واژه معانی چند بعدی دارد. از یک سو هنرمند را به خویشتن بازمی‌گرداند و از دیگر سو خود تنها به معنای فرد هنرمند نیست؛ بلکه من اجتماعی، سیاسی و تاریخی نیز در در ابعاد مختلف بروز می‌کند. خودکاوی به معنای از دورن جوشیدن است و ایده‌ای که از درون هنرمند بجوشد، جایی برای تقلید و کپی کاری ندارد.

آرمین در پاسخ به این سئوال که در عصر حاضر با توجه به گسترش تکنولوژی و ظهور هنرهای مختلف از نقاشی گرفته تا هنرهای جدید، سرامیک چه ابعادی برای بیان هنری ایده‌های نو در اختیار هنرمند می‌گذارد، گفت: سرامیک به لحاظ تکنیک اجرا بسیار متنوع و فوق‌العاده است. من کارهای زیادی را از این طریق انجام داده‌ام. سرامیک و سفال که البته تفاوتی بین آنها نمی‌بینم و حتا معتقد هستم سفال جنبه تاریخی خاصی در پس خود دارد، امکاناتی رادر اختیار هنرمند قرار می‌دهند که او بتواند با استفاده از تکنیک‌های موجود برای بیان هنری ایده خود استفاده کند.او تصریح کرد: هرچند طی سالیان سال،‌از این حوزه به عنوان یکی از هنرهای کاربردی یاد شده اما یکی از اهداف دوسالانه ملی سرامیک ایران آن است که سفال و سرامیک را به هنر محض برساند. هنر محض است که اهمیت دارد. هرچند نقدی به هنر کاربردی نیست اما معتقد هستم، هنر محض باید به این حوزه نیز اشراف داشته باشد. به این معنا که حتا اگر یک ظرف در قالب قوری شکل می‌گیرد، بازهم می‌تواند جنبه هنری داشته باشد به شرط آنکه روی آن نظارت هنری انجام شود.این هنرمند پیشکسوت سفال و سرامیک درخصوص ورود مدرنیته و صنعت به حوزه سرامیک و آنچه امروزه از این عرصه در ذهن عموم جامعه شکل گرفته است و بیش از آنکه جنبه‌های هنری این مهم را نمود دهد جنبه‌های صنعتی آن را را در ذهن تداعی می‌کند، گفت: شاید در دوسالانه سرامیک بتوانیم به پاسخ‌های خوبی درخصوص این سئوال دست یابیم. هرچند ۹ سال وقفه در برگزاری این دوسالانه شاهد بودیم که از نظر ما خوب نبود اما شاید این وقفه شرایطی را ایجاد کرده باشد که هنرمندان و فعالان این عرصه تمرکز بیشتری درخصوص جنبه‌های هنری و خلق آثار جدید داشته باشند. ۹ سال سکوت سرامیک می‌تواند عاملی برای وقوع انفجاری هنری در این عرصه باشد. این دوسالانه می‌تواند نمایانگر وجه هنری سفال و سرامیک در ایران باشد.آرمین یادآور شد: یکی از ویژگی‌های سفال و سرامیک آن است که به دلیل متفاوت بودن تکنیک‌ها و ارتباطی که هنرمند با آن برقرار می‌کند، می‌تواند آثاری بسیار متفاوتی را ارائه دهد.