6 سال تمجید کرديد، 6 ماه هم تأمل کنيد

جاوید قربان‌اوغلی سفیر اسبق ایران در آفریقای جنوبی درباره روند مذاکرات ایران با 1+5 اظهار کرد: قطار پرونده هسته‌یی که طی شش سال گذشته از ریل خارج شده بود، پس از روی کار آمدن دولت تدبیر و امید و تغییر تیم هسته‌یی در مسیر درست قرار گرفته و با توجه به رویکرد مثبت طرفین مذاکره، خوشبینی‌ها برای حصول مصالحه‌ای بر مبنای برد - برد افزایش یافته است.

وی افزود: البته با توجه به اینکه مذاکرات هسته‌یی از پیچیدگی، ظرافت و حساسیت‌های فوق‌العاده‌ای برخوردار است و رویکردهای ناصواب شش سال گذشته آن را به شدت حجیم و پر مسأله کرده است، نمی‌توان انتظار داشت که با یک یا چند دور مذاکره، توافق کامل بین طرفین شکل بگیرد. قربان‌اوغلی با بیان اینکه "مسأله مهم در این مرحله از مذاکرات، قرار گرفتن قطار مذاکره در ریلی است که قبلاً از آن خارج شده بود"، خاطرنشان کرد: این کاری است که تیم جدید هسته‌یی به سرپرستی دکتر ظریف و هدایت و حمایت دولت و رهبری، آن را به ثمر رسانده است و در یک ارزیابی واقع‌بینانه می‌توان گفت دیپلماسی دولت و رویکرد تیم جدید مذاکره‌کننده هسته‌یی تاکنون با موفقیت نسبی روبه‌رو بوده و توانسته حداقل دو دستاورد را نصیب کشورمان کند؛ دستاورد اول «تغییر کاملاً محسوس فضای بین‌المللی به نفع ایران در دولت یازدهم» است که مقایسه‌ای گذرا بین شرایط و جایگاه کنونی کشورمان در جهان با آخرین ماه‌های دولت گذشته، می‌تواند گواه این مدعا باشد.

وی ادامه داد: دستاورد مهم‌تر این است که رویکرد تیم هسته‌یی، آرایش متحد کشورهای غرب مقابل ایران را در مذاکرات هسته‌یی به هم ریخته است و به تعبیر دیگر هنر بزرگ تیم جدید هسته‌یی کشورمان در مذاکرات، به هم‌ریختن اجماع جهانی بود و مهم‌تر اینکه این دستاوردها با پایبندی به همه خطوط قرمز نظام در این کارزار دیپلماتیک محقق شده است. این کارشناس مسائل استراتژیک در بخش دیگری از این گفت‌وگو در رابطه با موضع‌گیری‌های متفاوت برخی اعضای 1+5 در قبال بحث هسته‌یی ایران گفت: در این باره دو دیدگاه متفاوت مطرح شده است؛ دیدگاه اول، موضع فرانسه در دور گذشته مذاکرات ژنو را در هماهنگی با دیگر شرکای غربی این کشور و بویژه آمریکا تبیین کرده و بر این اعتقاد است که «نقش منفی فرانسه» نوعی تقسیم کار در تیم مقابل است. دیدگاه دیگر، موضع پاریس را اختلافی واقعی در جبهه غرب در مذاکرات هسته‌یی می‌داند و معتقد است موضع‌گیری فرانسه تحت تأثیر دیپلماسی اسرائیل و برخی کشورهای عربی صورت گرفته است.

وی افزود: بر اساس این تحلیل، فرانسه به دلیل نقش تاریخی خود در سوریه و لبنان، از آمریکا برای اتخاذ موضع تندتر در قبال رژیم اسد انتظارات بیشتری داشت که این امر محقق نشد و اوباما با وجود همه وعده‌های خود در توسل به اقدام نظامی در شرایط عبور دمشق از «خط قرمز»ی که او مشخص کرده بود، هیچ اقدامی در تنبیه سوریه نکرد. اسرائیل نیز پس از آنکه از فشار به واشنگتن برای توافق نکردن با تهران طرفی نبست، راهبرد خود را از طریق فرانسه پیش برد. همچنین مخالفت ریاض با دو مسأله «پیشرفت در مذاکرات هسته‌یی» و «نزدیکی تهران - واشنگتن» نیز همسویی منافع الیزه، ریاض و تل‌آویو بود. قربان‌اوغلی خاطرنشان کرد: بدون اینکه دچار خوشبینی شده باشیم، باید اعتراف کرد که انتقاد مشترک وزرای خارجه آمریکا و انگلیس از موضع فرانسه و همچنین موضع رژیم صهیونیستی، نشان از صحیح بودن تحلیل دوم دارد.

وی با بیان اینکه "مشخص است که پیشرفت در مذاکرات، برای برخی کشورهای منطقه خوشایند نیست"، افزود: آنها بطور کاملاً روشنی برای شکست مذاکرات و حاصل نشدن توافق به هر دری می‌زنند. در همین راستا ملاحظه کردیم که رژیم صهیونیستی از زبان نخست‌وزیر خود با صریح‌ترین لهجه به مخالفت با توافق احتمالی برخاست و موضع خود را بطور کاملا روشن بیان کرد، بدین ترتیب که «این توافقی بسیار بد است و اسرائیل به شدت آن را رد می‌کند». همچنین، هرچند برخی کشورهای عربی، آشکارا این مخالفت را مثل اسرائیل ابراز نمی‌کنند، ولی آنها هم در چنین خطی حرکت می‌کنند.

این کارشناس مسائل استراتژیک ادامه داد: اینکه این اعمال چه عواقبی برای آنها داشته باشد، با نتیجه مذاکرات مرتبط است؛ چراکه اگر این تلاش‌ها به نتیجه برسد بطور طبیعی آنها منزوی خواهند شد و این خود، بزرگترین تنبیه برای یک کشور است. البته به نظر می‌رسد که ما هم باید حواسمان جمع باشد؛ آن هم در شرایطی که اختلاف بین غربی‌ها کاملاً مشخص است و برای آگاهی از آن هم نیازی به برخورداری از بهره هوشی در حد نیوتن و بوعلی سینا نیست.

وی تاکید کرد: هرگونه اظهارنظری که برای متحد کردن مجدد غربی‌ها، بهانه به دست امپراطوری رسانه‌ای غرب بدهد، خلاف عقل و مصلحت است. قربان‌اوغلی با اشاره به حمایت‌های مقام معظم رهبری و مسئولان کشور از تیم مذاکره‌کننده ایران، خاطرنشان کرد: این حمایت حتماً در روحیه مذاکره‌کنندگان تأثیر مثبت خواهد داشت. در نتیجه شایسته است سیاستمداران و رسانه‌هایی که خود را تابع و پیرو آنها می‌دانند نیز از اظهارات و نوشته‌هایی که ممکن است بر عزم راسخ تیم مذاکره‌کننده تأثیر بگذارد پرهیز کنند.

این کارشناس مسائل استراتژیک در پایان، منتقدان را به صبر پیشه کردن تا حصول نتیجه مذاکرات توصیه کرد و گفت: آنها شش سال در مدح و تمجید از تیم قبلی در رسانه‌ها و تربیون‌های مختلف حتی نماز جمعه کم نگذاشتند و اصل جوانمردی و منافع کشور حکم می‌کند که نه شش سال، بلکه لااقل شش ماه تأمل داشته باشند و نتیجه را که یقیناً به نفع کشورمان خواهد بود و ذائقه ملت را شیرین خواهد کرد، ببینند.