داده‌های هزینه و درآمد خانوار در سال ۱۳۹۷

تغییرات جمعیتی در یک کشور تأثیر زیادی بر نیازهای کشور خواهد داشت و از این رو سیاستگذاران باید برنامهریزیهای بلند مدت را براساس نیازهای ناشی از تحولات جمعیتی تنظیم کنند. یکی از مهمترین نیازهایی که با تغییرات ساختار جمعیت دچار تحول میشود، نیاز به تأمین غذا و کالری مناسب است. به عنوان مثال زمانی که در یک کشور، درصد زیادی از جمعیت به سمت سنین نوجوانی حرکت میکنند، سیاستگذاران باید در نظر داشته باشند که در آینده نزدیک نیاز به کالری در آن جامعه افزایش خواهد یافت و در نتیجه باید برنامهریزی لازم برای تأمین کالری مورد نیاز صورت گیرد. تأمین کالری مهمترین و اولین معیار برآورد خط و نرخ فقر مطلق در یک جامعه است. افرادی که در تأمین کالری مورد نیاز خود دچار مشکل هستند، از فقر مطلق رنج میبردند و بنابراین گام نخست مبارزه با فقر مطلق، طراحی شیوههای حمایتی برای تأمین کالری مورد نیاز افراد است. همچنین تعیین استانداردی برای کالری مورد نیاز از اهمیت بالایی در مطالعات فقر برخوردار است.در این مطالعه کالری مورد نیاز ایرانیان طی سالهای مختلف براساس دو معیار سازمان بهداشت جهانی و انستیتو تغذیه ایران با توجه به ساختار سنی و جنسی جمعیت در هر سال محاسبه شده است. نتایج محاسبه نشان میدهد که با توجه به تغییرات جمعیتی ایران، نقطه اوج کالری مورد نیاز برای سالهای میانی دهه ۸۰ است که متولدین دهه ۱۳۶۰ به سنین نوجوانی رسیدهاند. پس از آن کالری مورد نیاز کاهش پیدا کرده و در سال ۱۳۹۷ به کمترین مقدار خود رسیده است.
 
کاهش کالری مورد نیاز متوسط ایرانیان درحقیقت به نفع نرخ فقر است، به طوری که کمک میکند نیاز به غذا کاهش پیدا کرده و جمعیت بیشتری از زیر خط فقر خارج شوند. شایان ذکر است که با توجه به نقطه اوج دوم جمعیتی که سالهای اول دهه ۱۳۹۰ است، نیاز به کالری در سالهای آینده نیز افزایش خواهد یافت. همچنین مطالعات جهانی نیاز مادران شیرده به کالری را به میزان ۵۰۰ کیلوکالری بیش از سایر زنان در هر سن میدانند که این امر نیز با توجه به اولویت های کشور در زمینه تشویق به فرزندآوری و تغذیه با شیر مادر باید مورد توجه سیاستگذاران قرار گیرد.یکی از نکات مهم و قابل توجهی که در این مطالعه به آن پرداخته شده، بررسی سبد غذایی مطلوب وزارت بهداشت به عنوان سبد مورد استفاده در مطالعات فقر و امنیت غذایی است. نتایج بررسیهای این مطالعه نشان میدهد این سبد به دو دلیل بالا بودن میزان کالری تعیین شده و در نظر نگرفتن تفاوتهای جغرافیایی، نمیتواند معیار مناسبی برای مطالعات فقر باشد.کالری سبد مورد نیاز و سبد مطلوب وزارت بهداشت، به ترتیب متناسب با میزان کالری دریافتی سه دهک بالا و یک دهک بالاست که بسیار بالاتر از کالری گروههای در مرز فقر است. همچنین بررسی منطقهای نشان میدهد که عادات غذایی در مناطق مختلف جغرافیایی چه به لحاظ میزان کالری مصرفی و چه به لحاظ ترکیب سبد غذایی، بسیار با یکدیگر متفاوت بوده و نمیتوان تنها از یک سبد مطلوب برای همه آنها استفاده کرد. به طوری که به عنوان مثال سه دهک پایین استان کرمانشاه، از میانگین کل ۱۱ استان دیگر کشور، کالری مصرفی بیشتری دارند.