از خودکشی تا مرگ بر اثر گرما

گروه اقتصادی:  افول شرایط کار در جنوب، بدون تردید حاصل رشد بی امان شرکت‌های پیمانکاری است. در حال حاضر با مقررات زدایی از قوانین کار در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی و با هجوم شرکت‌های پیمانکاری به گونه‌ای که شاید بتوان گفت سه چهارم کارگران نفت و گاز طرف قرارداد با این شرکت‌ها هستند، نه تنها در یک دهه گذشته از سطح دستمزد و مزایای شغلی کارگران نفتی کاسته شده بلکه امنیت شغلی، روانی و جانی این کارگران به سادگی در معرض خطر قرار گرفته است.

مرگ بر اثر گرمازدگی
ابراهیم عرب‌زاده از کارگران شرکت‌های پیمانکاری شرکت تهران جنوب (تاسیسات مخازن و ذخیره‌سازی بندر ماهشهر)  بود که  هفتم مرداد ماه، بر اثر گرمای شدید، جان خود را از دست داد. در همان روز حادثه، فرماندار بندرماهشهر با انتقاد از اهمال‌کاری مسئولان این شرکت نسبت به عدم تامین امکانات کمک‌های اولیه در محل کار کارگران گفت: پیش از این نیز از شرکت تهران جنوب به علت عدم تامین امکانات درمانی و کمک‌های اولیه از سوی مسئولان شبکه بهداشت و درمان شهرستان شکایت شده بود، با این وجود مسئولان شرکت نسبت به این موضوع بی‌توجه بودند.بیرانوند ادامه داد: علاوه بر این موضوع، کارگران این شرکت در ایامی که استان بیشترین دمای هوا را پشت سر می‌گذارد و کمیته بحران استان به کاهش ساعت کاری تاکید کرده بودند، اما ۱۲ ساعت در روز را در محل کار با تحمل گرمای طاقت فرسا حضور پیدا کرده‌اند که بدون شک با اهمال‌کاران نسبت به این مسئله برخورد خواهد شد.با این حساب، شرکت‌های پیمانکاری در بخش نفت و گاز که اتفاقاً هنوز یکی از سودآورترین بخش‌های اقتصاد ایران است، حتی خود را موظف به رعایت قوانین و آیین نامه‌های ساعات کار و کاهش این ساعات به خاطر گرمای بالای ۵۰ درجه جنوب نمی‌دانند؛ به عبارت دیگر، این شرکت‌ها که به دنبال سودآوری هرچه بیشتر هستند، تابع هیچ قانون و مقرراتی نیستند و حمایت لازم (حتی بسیار حداقلی در حد کاستن از ساعات کار برای ممانعت از گرمازدگی) از کارگران خود صورت نمی‌دهند!این اتفاق یعنی مرگ ابراهیم عرب زاده، چندان در رسانه‌ها بازتاب نداشت و نتواست موجی کوتاه مدت علیه شرکت‌های پیمانکاری بیافریند؛ از آن دسته موج‌هایی که هم در بین رسانه‌ها و هم در بین مسئولان و نمایندگان مجلس به وجود می آید اما چند روز بعد از پایان حادثه، به سادگی فروکش می کند و تمام می شود.

خودکشی کارگر پیمانکاری
اما قبل از آن، مرگ دلخراشِ «عمران روشنی مقدم» موج کوتاه مدتی از اعتراض به وجود آورد که البته خیلی زود فروکش کرد و دوباره کارگران پیمانکاری جنوب یعنی مشعلداران نفت و گاز کشور به امان خدا رها شدند.بیست و یکم خردادماه، عمران روشنی مقدم کارگر پیمانکاری میدان نفتی هویزه دست به خودکشی زد.  همکاران این کارگر، علت را نارضایتی از شرایط شغلی اعلام کردند و گفتند: حقوق ما ناچیز است و با تاخیر پرداخت می‌شود.     در همان زمان، اداره کار شهرستان هویزه تایید کرد  که این کارگران حقوق اردیبهشت ماه را نگرفته‌اند و قراردادهای آنها نیز نیازمند بازبینی است تا با اصول و قواعد کار تطابق داشته باشد.

هیاهوی کوتاه مدت علیه پیمانکاران!
این مرگ دلخراش، در همان زمان هیاهوی بسیار برانگیخت و منجر به واکنش‌های متعدد شد؛ همه از جمله نمایندگان مجلس خواستار برچیده شدن کامل بساط پیمانکاران به خصوص پیمانکاران نفتی شدند اما اکنون که پنجاه روز از خودکشی عمران گذشته است، نه مجلس مصوبه ای برای حذف پیمانکاران داشته و نه نهادهای مسئول در دولت از جمله وزارت کار، گامی در جهت نظارت حداقلی بر عملکرد پیمانکاران برداشته اند؛ به نظر می رسد که همه چیز خیلی آرام به قبل از مرگ عمران بازگشته و پیمانکاران بدون دغدغه و در آرامش کامل مشغول به کار هستند!یکی دو روز بعد از حادثه خودکشی عمران روشنی مقدم،  سیدکریم حسینی نماینده مردم اهواز؛ کارون؛ باوی و حمیدیه در مجلس شورای اسلامی و رییس مجمع نمایندگان استان خوزستان با انتشار بیانیه‌ای نسبت به خودکشی کارگر نفتی در یکی از میادین نفتی استان خوزستان واکنش نشان داد.  در این بیانیه آمده است: باید به فعالیت پیمانکاران نیروی انسانی که قراردادهای ظالمانه و سودجویانه منعقد می‌کنند پایان داد و این کار با راهکارهای واقع بینانه محقق می‌شود. تنوع قراردادهای کارگری، تاریخ محدود به‌کارگیری‌ کارگران، عدم پرداخت به هنگام حقوق و مزایا، یکجانبه‌نگری در انعقاد قرارداد و عدم نظارت صحیح سازمان‌ها و ادارات ذیربط همه و همه باعث ناامنی روانی، عدم ثبات شغلی، اضطراب و استرس، بی‌عدالتی و اجحاف به کارگران شده است. مجمع نمایندگان مردم شریف خوزستان در مجلس شورای اسلامی ضمن ابراز تاسف شدید از حادثه ناگوار فقدان یکی از کارگران زحمتکش این مرز و بوم، به مدیران مربوطه برای رفع ایرادات فوق هشدار داده و از طریق مجاری قانونی مشکلات کارگران را با جدیت و قاطعیت پیگیری خواهد کرد.اما بعد از صدور این بیانیه و البته صورت دادن چند مصاحبه انتقادی با رسانه ها توسط نمایندگان مجلس، هیچ اقدام عملی توسط این نمایندگان برای مقابله اساسی با حضور غیرقانونی و دردسر ساز شرکت‌های پیمانکاری در پروژه های نفت و گاز صورت نمی‌گیرد این در حالیست که چهارم تیرماه، حاتم شاکری، معاون روابط کار وزارت کار درباره حذف قراردادهای پیمانکاری گفته است: در حال حاضر استفاده از پیمانکار در بخش‌هایی از دولت و نهادهای عمومی براساس قانون انجام می‌شود اما چنانچه مجلس قانونی را تصویب کند که پیمانکاران نیروی انسانی حذف بشوند و قرارداد مستقیم با کارگران منعقد شود، ما از آن استقبال می‌کنیم.

صدایی که شنیده نشد!
اما در چهل یا پنجاه روزی که از مرگ دلخراش عمران روشنی مقدم سپری شد، نمایندگان مجلس یا دولتی ها کار خاصی برای کارگران پیمانکاری صورت ندادند؛ همچنان پیمانکاران در پروژه‌های نفت وجود دارند و کارگران را به استثمار می گیرند؛ همچنان دستمزدها را با ماه‌ها تاخیر پرداخت می کنند و حتی قوانین ایمنی کار (حداقلی ترین قوانین مربوط به ایمنی جانی کارگران) را رعایت نمی‌کنند، تا جایی که چهل و چند روز بعد از مرگ عمران، ابراهیم عرب زاده کارگر پیمانکاری دیگری بر اثر گرمازدگی شدید در ماهشهر فوت می کند؛ سوال اینجاست که چرا نمایندگان مجلس قانون حذف پیمانکاران را مصوب نمی‌کنند؛ چه ملاحظاتی مانع از این کار می‌شود؛ آیا جز این است که پیمانکارانی که مانند اختاپوس رشد کرده‌اند و بر تمام صنعت نفت و گاز ایران چنبره زده‌اند، همگی برخورداران از رانت‌های نفتی هستند؛ آیا جز این است که به پیمان سپاری و دادن پروژه به یک شرکت پیمانکاری، نوعی توزیع رانت و مزایای اقتصادی است؟در این بین، چند هزار کارگر پیمانکاری نفت و گاز با ایجاد کمپینِ «نه به قراردادهای پیمانکاری» خواستار حذف پیمانکاران توسط مسئولین شده‌اند؛ کمپینی که با خودکشی عمران روشنی مقدم استارت زده شد و خیلی زود چند هزار کارگر به آن پیوستند. اعضای این کمپین از همه مسئولان مربوطه از مقامات وزارت نفت گرفته تا نمایندگان مجلس یازدهم، درخواست دارند که برای برچیده شدن بساط پیمانکاران اقدام کنند؛ اما سوال اینجاست که آیا صدای این کارگران توسط مسئولان شنیده خواهد شد؟!یکی از کارگران پیمانکاری نفت که در این کمپین فعالیت دارد؛ در این رابطه می گوید: بعید می‌دانم صدای ما شنیده شود؛ بعد از مرگ عمران روشنی مقدم همه رسانه‌ها به موضوع کارگران پیمانکاری ورود کردند و همه مسئولان در انتقاد از پیمانکاران گوی سبقت از هم ربودند اما خیلی زود فراموش شدیم....نه  خودکشی عمران روشنی مقدم ونه مرگ ابراهیم عرب زاده بر اثر گرمازدگی، هیچ کدام مسئولان را مجاب نکرده است که دیگر نباید پیمانکاران حضور داشته باشند، که دیگر بس است؛ بس است که یک گروه محدود به نام پیمانکاران نفت، نیروهای متخصص نفت و گاز را به اسارت گرفته و استثمار کنند اما خود پول‌های کلان به جیب بزنند؛ امروز کارگران نفت با قاطعیت از مسئولان می‌خواهند که صدای دادخواهی آنها، صدایی به این بلندی که حذف پیمانکاران را می خواهد، شنیده شود...